പ​ശ്ചി​മ ബം​ഗാ​ളി​ലെ ഉ​ത്ത​ർ​പാ​ര​യി​ൽ ഹൂ​ഗ്ലി​യു​ടെ തീ​ര​ത്ത് ഒ​രേ​ക്ക​ർ വി​സ്തൃ​തി​യി​ൽ ഒ​രു വി​ജ്ഞാ​ന​ഖ​നി​യു​ണ്ട്. ബം​ഗാ​ളി​ന്‍റെ മാ​ത്ര​മ​ല്ല ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ​ത​ന്നെ പൗ​രാ​ണി​ക​ത​യു​ടെ തി​ല​ക​ക്കു​റി​യാ​യ ഉ​ത്ത​ർ​പാ​ര ജ​യ​കൃ​ഷ്ണ പ​ബ്ലി​ക് ലൈ​ബ്ര​റി​യാ​ണ​ത്. നെ​ടു​നീ​ള​ൻ തൂ​ണു​ക​ളും കൊ​ത്തു​പ​ണി​ക​ളും വ​രാ​ന്ത​ക​ളു​മൊ​ക്കെ​യു​ള്ള ഗ്ര​ന്ഥ​ശാ​ല രാ​ജ്യ​ത്തെ​ത​ന്നെ ആ​ദ്യ​ത്തെ സൗ​ജ​ന്യ പു​സ്ത​ക വി​ത​ര​ണ​ശാ​ല​യാ​ണ്. 229 ഗ്രാ​ന്‍റ് ട്ര​ങ്ക് റോ​ഡ് എ​ന്ന വി​ലാ​സ​മു​ള്ള  കെ​ട്ടി​ടം അ​ക്ഷ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ച​രി​ത്ര​ത്തി​ന്‍റെ​യും അ​ക്ഷ​യ​ഖ​നി​യാ​ണ്.

1859 ഏ​പ്രി​ൽ 15നാ​ണ് ഉ​ത്ത​ർ​പാ​ര ജ​യ​കൃ​ഷ്ണ പ​ബ്ലി​ക് ലൈ​ബ്ര​റി പൊ​തു​ജ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് തു​റ​ന്നു​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന​ത്. ജ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് മി​ക​ച്ച വാ​യ​നാ സൗ​ക​ര്യം ഒ​രു​ക്കു​ക​യെ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു സ്ഥാ​പ​ക​നാ​യി​രു​ന്ന ജ​യ​കൃ​ഷ്ണ മു​ഖ​ർ​ജി​യു​ടെ ല​ക്ഷ്യം. ഉ​ത്ത​ർ​പാ​ര പ​ബ്ലി​ക് ലൈ​ബ്ര​റി എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ആ​ദ്യ പേ​ര്. ഈ​ശ്വ​ർ ച​ന്ദ്ര വി​ദ്യാ​സാ​ഗ​റി​ൽ​നി​ന്നു പ്ര​ചോ​ദ​ന​മു​ൾ​ക്കൊ​ണ്ടാ​ണ് ജ​യ​കൃ​ഷ്ണ മു​ഖ​ർ​ജി ലൈ​ബ്ര​റി ആം​രം​ഭി​ക്കാ​ൻ ഇ​റ​ങ്ങി​ത്തി​രി​ച്ച​ത്. അ​തി​നു മു​ൻ​പ് പ്ര​ദേ​ശ​ത്ത് അ​ദ്ദേ​ഹം നി​ര​വ​ധി സ്കൂ​ളു​ക​ളും ആ​രം​ഭി​ച്ചി​രു​ന്നു. പ​ത്തൊ​ൻ​പ​താം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലെ ബം​ഗാ​ൾ ന​വോ​ത്ഥാ​ന​ത്തി​ന്‍റെ പ്ര​തീ​ക​മാ​യി ഇ​ന്നും ത​ല​യെ​ടു​പ്പോ​ടെ ഈ ​ലൈ​ബ്ര​റി നി​ൽ​ക്കു​ന്നു.

1856 ലാ​ണ് ലൈ​ബ്ര​റി​യു​ടെ നി​ർ​മാ​ണം ആ​രം​ഭി​ക്കു​ന്ന​ത്. അ​ന്ന് കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​നും ചു​റ്റു​മു​ള്ള ഉ​ദ്യാ​ന​ത്തി​നു​മാ​യി 85,000 രൂ​പ​യാ​യി​രു​ന്നു ചെ​ല​വാ​യ​ത്. 1850ലെ ​ല​ണ്ട​ൻ പ​ബ്ലി​ക് ലൈ​ബ്ര​റി നി​യ​മ​ത്തെ പി​ൻ​പ​റ്റി​യും ദ്വാ​ര​കാ​നാ​ഥ് ടാ​ഗോ​റി​ന്‍റെ നി​ർ​ദേ​ശ​ങ്ങ​ൾ അ​നു​സ​രി​ച്ചു​മാ​യി​രു​ന്നു ലൈ​ബ്ര​റി​യു​ടെ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ൾ ആ​രം​ഭി​ച്ച​ത്. ഇം​ഗ്ലീ​ഷി​നു പു​റ​മെ ഇ​ന്ത്യ​ൻ ഭാ​ഷാ വൈ​വി​ധ്യ​ത്തി​ന്‍റെ അ​ക്ഷ​യ​ഖ​നി​യെ​ന്നാ​ണ് സ​ർ വി​ല്യം ഹ​ണ്ട​ർ ഈ ​ഗ്ര​ന്ഥ​ശാ​ല​യെ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​ത്.

ഉ​ത്ത​ർ​പാ​ര പ​ബ്ലി​ക് ലൈ​ബ്ര​റി​യി​ൽ​നി​ന്നു​ള്ള വി​വ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ അ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ലാ​ണ് റ​വ. ജ​യിം​സ് ലോം​ഹ് ബം​ഗാ​ളി പ​ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും സൂ​ച​കം​ത​ന്നെ ത​യാ​റാ​ക്കി​യ​ത്. 1866 ൽ ​പ​ണ്ഡി​റ്റ് ഈ​ശ്വ​ർ ച​ന്ദ്ര വി​ദ്യാ​സാ​ഗ​ർ ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​വി​ദ​ഗ്ധ മേ​രി കാ​ർ​പെ​ന്‍റ​റു​മൊ​ത്ത് ലൈ​ബ്ര​റി സ​ന്ദ​ർ​ശി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഇ​ന്നി​വി​ടെ എ​ത്തു​ന്ന​വ​ർ​ക്ക് ത​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് മു​ൻ​പ് ഇ​വി​ടം സ​ന്ദ​ർ​ശി​ച്ച വി​ശി​ഷ്ട വ്യ​ക്തി​ക​ളു​ടെ പേ​രു​ക​ൾ മു​ൻ​വ​ശ​ത്ത് എ​ഴു​തി​വ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ത് കാ​ണാം. സ​ർ എ​ഡ്വി​ൻ ആ​ർ​നോ​ൾ​ഡ്, ഡ​ഫ്റി​ൻ മാ​ർ​ക്വി​സ്, സു​രേ​ന്ദ്ര​നാ​ഥ് ബാ​ന​ർ​ജി, ബി​പി​ൻ പാ​ൽ, കേ​ശ​ബ് സെ​ൻ ഇ​ങ്ങ​നെ പോ​കു​ന്നു സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​രു​ടെ പേ​രു​ക​ൾ.

പ്ര​മു​ഖ ക​വി മൈ​ക്ക​ൽ മ​ധു​സൂ​ദ​ൻ ദ​ത്ത ര​ണ്ടു ത​വ​ണ ഈ ​ലൈ​ബ്ര​റി വ​സ​തി​യാ​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. ഇം​ഗ്ല​ണ്ടി​ൽ​നി​ന്നു മ​ട​ങ്ങി​യെ​ത്തി​യ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന് ലൈ​ബ്ര​റി​യി​ൽ താ​മ​സ​മൊ​രു​ക്കാ​ൻ ഈ​ശ്വ​ർ​ച​ന്ദ്ര വി​ദ്യാ​സാ​ഗ​റാ​ണ് നി​ർ​ദേ​ശം ന​ൽ​കി​യ​ത്. 1869ലും 1873​ലു​മാ​യാ​ണ് മൈ​ക്ക​ൽ ദ​ത്ത ഇ​വി​ടെ താ​മ​സി​ച്ച​ത്. അ​ദ്ദേ​ഹം അ​ന്നു താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന മു​റി ഒ​രു മൈ​ക്രോ മ്യൂ​സി​യ​മാ​ക്കി ലൈ​ബ്ര​റി മ​ന്ദി​ര​ത്തി​നു​ള്ളി​ൽ സം​ര​ക്ഷി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. അ​ര​ബി​ന്ദോ ജ​യി​ൽ മോ​ചി​ത​നാ​യ​ശേ​ഷം ആ​ദ്യ​മാ​യി പൊ​തു​സ​മൂ​ഹ​ത്തെ അ​ഭി​സം​ബോ​ധ​ന ചെ​യ്ത​ത് ഈ ​ലൈ​ബ്ര​റി​യു​ടെ പു​ൽ​ത്ത​കി​ടി​യി​ൽ വ​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു. 1909ൽ ​ആ പ്ര​സം​ഗം കേ​ൾ​ക്കാ​ൻ പ​തി​നാ​യി​ര​ങ്ങ​ളാ​ണ് ത​ടി​ച്ചു​കൂ​ടി​യ​ത്.

നി​ല​വി​ൽ 55,000 കൃ​തി​ക​ളു​ടെ ശേ​ഖ​രം ലൈ​ബ്ര​റി​യി​ലു​ണ്ട്. പ​ഴ​യ​കാ​ല മാ​സി​ക​ക​ളു​ടെ​യും പ​ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും മ​റ്റു പ്ര​സി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ശേ​ഖ​രം വേ​റെ​യു​മു​ണ്ട്. ആ​ദ്യ ബം​ഗാ​ളി മാ​സി​ക​യാ​യി​രു​ന്ന ദി​ക്ദ​ർ​ശ​ന്‍റെ ല​ഭ്യ​മാ​യ ഏ​ക പ്ര​തി സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ത് ഇ​വി​ടെ​യാ​ണ്. പി​ന്നി​ട്ട മൂ​ന്നു നൂ​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ളി​ൽ അ​ച്ച​ടി​ച്ച പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ളു​ടെ ശേ​ഖ​ര​വു​മു​ണ്ട്്. ഉ​ത്ത​ർ​പാ​ര പ​ബ്ലി​ക് ലൈ​ബ്ര​റി​യു​ടെ കാ​റ്റ​ലോ​ഗ് ല​ണ്ട​നി​ലെ ഇ​ന്ത്യ ഓ​ഫീ​സ് ലൈ​ബ്ര​റി​യേ​ക്കാ​ൾ വി​ശാ​ല​മാ​ണെ​ന്നാ​ണ് ​ഈ രം​ഗ​ത്തു​ള്ള​വ​ർ വി​ല​യി​രു​ത്തി​യി​ട്ടു​ള്ള​ത്.

വി​ല്യം കാ​രി, ജോ​ണ്‍ ക്ലാ​ർ​ക്ക്, മാ​ർ​ഷ്മാ​ൻ, വാ​ൾ​ട്ട​ർ വാ​ൽ​ഷ്, ന​ഥാ​നി​യേ​ൽ ബ്രാ​സി, ഹാ​ൽ​ഹാ​ഡേ, രാ​ജാ റാം ​മോ​ഹ​ൻ റോ​യ്, മോ​ഹ​ൻ​പ്ര​സാ​ദ് ടാ​ഗോ​ർ തു​ട​ങ്ങി​യ പ്ര​മു​ഖ​രു​ടെ മ​റ്റൊ​രി​ട​ത്തും ല​ഭ്യ​മ​ല്ലാ​ത്ത കൃ​തി​ക​ളും ഇ​വി​ടെ​യു​ണ്ട്. ബൈ​ബി​ളി​ന്‍റെ സം​സ്കൃ​ത പ​രി​ഭാ​ഷ, മാ​ക്സ് മു​ള്ള​റു​ടെ ക​ത്തു​ക​ൾ, പ​ഴ​യ​കാ​ല സ​ർ​ക്കാ​ർ റി​പ്പോ​ർ​ട്ടു​ക​ൾ, ചാ​ർ​ട്ട​റു​ക​ൾ, ഉ​ട​ന്പ​ടി​ക​ൾ, ര​ഹ​സ്യ​രേ​ഖ​ക​ൾ തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​യും സൂ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു.

1964ൽ ​ലൈ​ബ്ര​റി​യു​ടെ ന​ട​ത്തി​പ്പു ചു​മ​ത​ല പ​ശ്ചി​മ​ബം​ഗാ​ൾ സ​ർ​ക്കാ​ർ ഏ​റ്റെ​ടു​ത്തു. ഇ​തി​നോ​ട് ചേ​ർ​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന ഒ​രു സെ​മീ​ന്ദാ​റു​ടെ ബം​ഗ്ലാ​വു​കൂ​ടി ലൈ​ബ്ര​റി​യോ​ട് കൂ​ട്ടി​ച്ചേ​ർ​ത്ത് റീ​ഡിം​ഗ് റൂ​മാ​ക്കി. ഈ ​വി​ജ്ഞാ​ന​പ്പു​ര​യു​ടെ 150-ാം വാ​ർ​ഷി​ക​ത്തോ​ട് അ​നു​ബ​ന്ധി​ച്ച് കു​ട്ടി​ക​ൾ​ക്കു മാ​ത്ര​മാ​യി ഒ​രു ലൈ​ബ്ര​റി​യും സ​ർ​ക്കാ​ർ സ്ഥാ​പി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഹൂ​ഗ്ലി ജി​ല്ലാ ലൈ​ബ്ര​റി ഓ​ഫീ​സ​ർ ഇ​ന്ദ്ര​ജി​ത്ത് പാ​ൻ ആ​ണ് ഉ​ത്ത​ർ​പാ​ര പ​ബ്ലി​ക് ലൈ​ബ്ര​റി​യു​ടെ ഇ​പ്പോ​ഴ​ത്തെ ലൈ​ബ്ര​റേ​റി​യ​ൻ ഇ​ൻ ചാ​ർ​ജ്. പ്ര​തി​ദി​ന പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ളു​ടെ ചു​ക്കാ​ൻ പി​ടി​ക്കു​ന്ന​ത് ലൈ​ബ്ര​റേ​റി​യ​ൻ അ​ർ​പി​ത ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി​യാ​ണ്. വാ​യ​ന​ക്കാ​ർ​ക്കും വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​ക​ൾ​ക്കു​മാ​യി സൗ​ജ​ന്യ വൈ​ഫൈ സൗ​ക​ര്യ​വും ശീ​തീ​ക​രി​ച്ച മു​റി​ക​ളും ഒ​രു​ക്കി​യി​ട്ടു​ണ്ട്.

ലൈ​ബ്ര​റി​യു​ടെ സ്ഥാ​പ​ക​ൻ ജ​യ​കൃ​ഷ്ണ മു​ഖ​ർ​ജി​യാ​യി​രു​ന്നു പ്ര​ദേ​ശ​ത്ത് ആ​ദ്യ​മാ​യി ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സം നേ​ടി​യ വ്യ​ക്തി. അ​ദ്ദേ​ഹം ഉ​ർ​ദു​വി​ലും പാ​ണ്ഡി​ത്യം നേ​ടി. 1840 ൽ ​ആ​ണ്‍​കു​ട്ടി​ക​ൾ​ക്കും പെ​ണ്‍​കു​ട്ടി​ക​ൾ​ക്കും ഒ​രു​മി​ച്ചി​രു​ന്നു പ​ഠി​ക്കാ​ൻ​വേ​ണ്ടി അ​ദ്ദേ​ഹം ത​ത്വ​ബോ​ധി​നി പാ​ഠ​ശാ​ല ആ​രം​ഭി​ച്ചു. ഭൂ​വു​ട​മ​യാ​യി​രു​ന്ന മു​ഖ​ർ​ജി റോ​ഡു​ക​ളും പാ​ല​ങ്ങ​ളും ആ​രോ​ഗ്യ കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ളും നി​ർ​മി​ക്കു​ന്ന​തി​നും മു​ൻ​കൈ എ​ടു​ത്തി​രു​ന്നു.

1854 ൽ ​ഉ​ത്ത​ർ​പാ​ര​യി​ൽ ഒ​രു ലൈ​ബ്ര​റി ആ​രം​ഭി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നാ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട് അ​ദ്ദേ​ഹം ബു​ർ​ദ്വാ​ൻ ഡി​വി​ഷ​ണ​ൽ ക​മ്മീ​ഷ​ണ​ർ​ക്ക് അ​പേ​ക്ഷ ന​ൽ​കി​യെ​ങ്കി​ലും നി​ര​സി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. പി​ന്നീ​ട് സ്വ​ന്തം നി​ല​യി​ൽ ലൈ​ബ്ര​റി സ്ഥാ​പി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. 1888ൽ ​അ​ദ്ദേ​ഹം അ​ന്ത​രി​ച്ച​ശേ​ഷം മ​ക്ക​ൾ ലൈ​ബ്ര​റി നോ​ക്കി ന​ട​ത്തി. ഉ​ത്ത​ർ​പാ​ര ലൈ​ബ്ര​റി​യു​ടെ പു​സ്ത​ക​പ്രൗ​ഢി​യെ​ക്കു​റി​ച്ച് എ​ൻ​സൈ​ക്ലോ​പീ​ഡി​യ ബ്രി​ട്ടാ​നി​ക്ക​യി​ൽ​വ​രെ വി​ശ​ദ​മാ​യ പ​രാ​മ​ർ​ശ​മു​ണ്ട്.

സെ​ബി മാ​ത്യു