നവോത്ഥാനത്തിന്‍റെ ദീപിക
Monday, December 24, 2018 11:17 PM IST
കേ​​​​ര​​​​ള​​​​ത്തി​​​​ന്‍റെ ന​​​​വോ​​​​ത്ഥാ​​​​ന​​​​വു​​​​മാ​​​​യി ദീ​​​​പി​​​​ക​​​​യ്ക്കു​​​​ള്ള ബ​​​​ന്ധം അ​​​​ന​​​​ന്യ​​​​മാ​​​​യ ഒ​​​​ന്നാ​​​​ണ്. ന​​​​വോ​​​​ത്ഥാ​​​​ന​​​​ത്തി​​​​ന്‍റെ മാ​​​​റ്റ​​​​ങ്ങ​​​​ൾ രേ​​​​ഖ​​​​പ്പെ​​​​ടു​​​​ത്താ​​​​ൻ മാ​​​​ത്ര​​​​മു​​​​ള്ള മാ​​​​ധ്യ​​​​മ​​​​മാ​​​​യി​​​​രു​​​​ന്നി​​​​ല്ല ദീ​​​​പി​​​​ക. ന​​​​വോ​​​​ത്ഥാ​​​​ന​​​​മൂ​​​​ല്യ​​​​ങ്ങ​​​​ൾ സ​​​​മൂ​​​​ഹ​​​​ത്തി​​​​ൽ പ്ര​​​​ച​​​​രി​​​​പ്പി​​​​ക്കാ​​​​ൻ മു​​​​ന്നി​​​​ട്ടി​​​​റ​​​​ങ്ങി​​​​യ ഒ​​​​രു മാ​​​​ധ്യ​​​​മ​​​​മാ​​​​ണു ദീ​​​​പി​​​​ക. ഇ​​​​തു​​​​മാ​​​​യി ബ​​​​ന്ധ​​​​പ്പെ​​​​ട്ട സാ​​​​മൂ​​​​ഹി​​​​ക-​​​​രാ​​​​ഷ്‌ട്രീ​​​​യ പ​​​​രി​​​​വ​​​​ർ​​​​ത്ത​​​​ന​​​​ങ്ങ​​​​ളി​​​​ൽ തീ​​​​ക്ഷ്ണ​​​​മ​​​​തി​​​​യാ​​​​യി നി​​​​ന്നു​​​​പൊ​​​​രു​​​​തി​​​​യ ച​​​​രി​​​​ത്ര​​​​മാ​​​​ണു ദീ​​​​പി​​​​ക​​​​യു​​​​ടേ​​​​ത്.

132 വ​​​​ർ​​​​ഷ​​​​ത്തെ ച​​​​രി​​​​ത്ര​​​​ത്തി​​​​നു സാ​​​​ക്ഷി​​​​യാ​​​​കാ​​​​നും പ​​​​ല​​​​പ്പോഴും ച​​​​രി​​​​ത്ര​​​​ര​​​​ച​​​​ന​​​​യു​​​​ടെ ക​​​​ർ​​​​തൃ​​​​ത്വം വ​​​​ഹി​​​​ക്കാ​​​​നും ദീ​​​​പി​​​​ക​​​​യ്ക്കു ക​​​​ഴി​​​​ഞ്ഞു.

ദീ​​​​പി​​​​ക​​​​യ്ക്കു മു​​​​ൻ​​​​പ് തു​​​​ട​​​​ങ്ങി​​​​യ ഒ​​​​ട്ട​​​​ന​​​​വ​​​​ധി പ്ര​​​​സി​​​​ദ്ധീ​​​​ക​​​​ര​​​​ണ​​​​ങ്ങ​​​​ളി​​​​ൽ ഒ​​​​ന്നി​​​​നു​​​​പോ​​​​ലും ആ ​​​​ഭാ​​​​ഗ്യം സി​​​​ദ്ധി​​​​ച്ചി​​​​ല്ല. പി​​​​ന്നീ​​​​ടു തു​​​​ട​​​​ങ്ങി​​​​യ​​​​വ​​​​യി​​​​ൽ​​​​പോ​​​​ലും വ​​​​ള​​​​രെ ചു​​​​രു​​​​ക്കം മാ​​​​ത്ര​​​​മേ ഇ​​​​ന്നു നി​​​​ല​​​​നി​​​​ൽ​​​​ക്കു​​​​ന്നു​​​​ള്ളൂ.

കേ​​​​ര​​​​ള​​​​ത്തി​​​​ലെ, പ്ര​​​​ത്യേ​​​​കി​​​​ച്ചും തി​​​​രു​​​​വി​​​​താം​​​​കൂ​​​​ർ-​​​​കൊ​​​​ച്ചി​​​​യി​​​​ലെ, സാ​​​​മൂ​​​​ഹി​​​​ക പ​​​​രി​​​​ഷ്ക​​​​ര​​​​ണ​​​​ത്തി​​​​ൽ ദീ​​​​പി​​​​ക നി​​​​ർ​​​​ണാ​​​​യ​​​​ക പ​​​​ങ്കു​​​​വ​​​​ഹി​​​​ച്ചി​​​​ട്ടു​​​​ണ്ട്. രാ​​ഷ്‌​​ട്രീ​​യ​​​​ബോ​​​​ധ​​​​വും ജ​​​​നാ​​​​ധി​​​​പ​​​​ത്യ​​​​ചി​​​​ന്ത​​​​യും വ​​​​ള​​​​ർ​​​​ത്തു​​​​ന്ന​​​​തി​​​​നും ദീ​​​​പി​​​​ക മു​​​​ൻ​​​​പ​​​​ന്തി​​​​യി​​​​ൽ ഉ​​​​ണ്ടാ​​​​യി​​​​രു​​​​ന്നു.

അ​​​​യി​​​​ത്തം മു​​​​ത​​​​ലാ​​​​യ അ​​​​നാ​​​​ചാ​​​​ര​​​​ങ്ങ​​​​ൾ​​​​ക്കെ​​​​തി​​​​രേ സ​​​​മൂ​​​​ഹ​​​​മ​​​​നഃ​​​​സാ​​​​ക്ഷി​​​​യെ ഉ​​​​ണ​​​​ർ​​​​ത്താ​​​​ൻ ദീ​​​​പി​​​​ക തു​​​​ട​​​​ക്കം മു​​​​ത​​​​ലേ ശ്ര​​​​മി​​​​ച്ചു. ച​​​​ന്ത​​​​യി​​​​ൽ ക​​​​യ​​​​റി​​​​ന​​​​ട​​​​ന്ന പു​​​​ല​​​​യ​​​​രെ ആ​​​​ക്ര​​​​മി​​​​ച്ച സം​​​​ഭ​​​​വ​​​​ത്തെ​​​​പ്പ​​​​റ്റി 1887 സെ​​​​പ്റ്റം​​​​ബ​​​​ർ ഒ​​​​ന്നി​​​​നു ദീ​​​​പി​​​​ക എ​​​​ഴു​​​​തി​​​​യ​​​​തു ശ്ര​​​​ദ്ധി​​​​ക്കു​​​​ക. ""എ​​​​ല്ലാ പ​​​​ബ്ലി​​​​ക് റോ​​​​ഡു​​​​ക​​​​ളി​​​​ലും അ​​​​ന്പ​​​​ലം, കൊ​​​​ട്ടാ​​​​രം മു​​​​ത​​​​ലാ​​​​യ സ്ഥ​​​​ല​​​​ങ്ങ​​​​ൾ​​​​ക്ക് അ​​​​രി​​​​കെ അ​​​​ല്ലാ​​​​തു​​​​ള്ള ക​​​​ച്ചേ​​​​രി​​​​ക​​​​ളി​​​​ലും പു​​​​ല​​​​യ​​​​ർ​​​​ക്കു സ്വ​​​​ത​​​​ന്ത്ര്യ​​​​മാ​​​​യി സ​​​​ഞ്ച​​​​രി​​​​ക്കാം എ​​​​ന്ന വി​​​​ളം​​​​ബ​​​​രം പ്ര​​​​സി​​​​ദ്ധ​​​​പ്പെ​​​​ടു​​​​ത്തി​​​​യി​​​​രി​​​​ക്കെ ഈ ​​​​വി​​​​ധം ഉ​​​​ണ്ടാ​​​​വാ​​​​ൻ സം​​​​ഗ​​​​തി വ​​​​ള​​​​രെ അ​​​​തി​​​​ശ​​​​യി​​​​ക്ക​​​​ത്ത​​​​ക്ക​​​​താ​​​​യി​​​​രി​​​​ക്കു​​​​ന്നു... ഹി​​​​ന്ദു​​​​ജാ​​​​തി​​​​ക്കാ​​​​രാ​​​​യ പു​​​​ല​​​​യ​​​​ർ മു​​​​ത​​​​ലാ​​​​യ​​​​വ​​​​ർ​​​​ക്ക് പ​​​​ബ്ലി​​​​ക് റോ​​​​ഡു​​​​ക​​​​ൾ, ക​​​​ച്ചേ​​​​രി​​​​ക​​​​ൾ മു​​​​ത​​​​ലാ​​​​യ​​​​വ​​​​യി​​​​ൽ പ്ര​​​​വേ​​​​ശി​​​​ക്കാ​​​​മെ​​​​ന്ന ഒ​​​​രു ഏ​​​​ർ​​​​പ്പാ​​​​ടു​​​​ണ്ടാ​​​​യ​​​​തി​​​​നെ ഈ​​​​മേ​​​​ൽ പ്ര​​​​സ്താ​​​​വി​​​​ച്ച സം​​​​ഗ​​​​തി​​​​യി​​​​ൽ അ​​​​ഗ​​​​ണ്യ​​​​മാ​​​​യി​​​​രി​​​​ക്കു​​​​ന്ന​​​​ത് ന​​​​മ്മു​​​​ടെ ധ​​​​ർ​​​​മ​​​​രാ​​​​ജ്യ​​​​ത്തി​​​​ന്‍റെ മ​​​​ഹി​​​​മ​​​​യ്ക്ക് ഒ​​​​രു ന്യൂ​​​​ന​​​​ത​​​​യാ​​​​യി ഭ​​​​വി​​​​ച്ചി​​​​രി​​​​ക്കു​​​​ന്ന​​​​തി​​​​ൽ സം​​​​ശ​​​​യ​​​​മു​​​​ണ്ടോ‍‍‍‍?''.‍

1892 മാ​​​​ർ​​​​ച്ച് 15-നു ​​​​പ​​​​ത്രം വീ​​​​ണ്ടു​​​​മെ​​​​ഴു​​​​തി. ""പു​​​​ല​​​​യ​​​​ർ എ​​​​ന്നു പ​​​​റ​​​​യു​​​​ന്ന ജാ​​​​തി​​​​ക്കാ​​​​രെ ചി​​​​ല ഉ​​​​യ​​​​ർ​​​​ന്ന ജാ​​​​തി​​​​ക്കാ​​​​ർ നാ​​​​ൽ​​​​ക്കാ​​​​ലി​​​​ക​​​​ളെ​​​​പ്പോ​​​​ലെ മാ​​​​ത്രം വി​​​​ചാ​​​​രി​​​​ച്ചു വ​​​​രി​​​​ക​​​​യും അ​​​​വ​​​​രെ​​​​ക്കൊ​​​​ണ്ടു രാ​​​​പ​​​​ക​​​​ൽ വ​​​​ലി​​​​യ അ​​​​ധ്വാ​​​​ന​​​​ങ്ങ​​​​ൾ ചെ​​​​യ്യി​​​​ച്ച് അ​​​​ഷ്ടി​​​​ക്കു​​​​മാ​​​​ത്രം ക​​​​ഷ്ടി​​​​ച്ചു കൊ​​​​ടു​​​​ക്കു​​​​ക​​​​യും ബ​​​​ഹു​​​​ജ​​​​ന​​​​ങ്ങ​​​​ൾ ഗ​​​​താ​​​​ഗ​​​​തം ചെ​​​​യ്യു​​​​ന്ന പ​​​​ബ്ലി​​​​ക് സ്ഥ​​​​ല​​​​ങ്ങ​​​​ളി​​​​ൽ സ​​​​ഞ്ച​​​​രി​​​​ക്കു​​​​ന്ന​​​​തി​​​​നു വി​​​​രോ​​​​ധി​​​​ക്കു​​​​ക​​​​യും ചെ​​​​യ്യു​​​​ന്ന ഓ​​​​രോ സം​​​​ഗ​​​​തി​​​​ക​​​​ൾ ആ​​​​ലോ​​​​ചി​​​​ച്ചു നോ​​​​ക്കി​​​​യാ​​​​ൽ ഈ ​​​​സാ​​​​ധു​​​​ക്ക​​​​ളു​​​​ടെ​​​​മേ​​​​ൽ ആ​​​​ർ​​​​ദ്ര​​​​ബു​​​​ദ്ധി തോ​​​​ന്നാ​​​​ത്ത​​​​വ​​​​ർ കേ​​​​വ​​​​ലം നി​​​​ർ​​​​ദ​​​​യ​​​​ന്മാ​​​​രും സ​​​​മ​​​​സൃ​​​​ഷ്ടി​​​​ക​​​​ളു​​​​ടെ​​​​മേ​​​​ൽ സ​​​​ന്തോ​​​​ഷം ഇ​​​​ല്ലാ​​​​ത്ത​​​​വ​​​​രു​​​​മാ​​​​ണ്''.


സ്ത്രീ​​​​വി​​​​ദ്യാ​​​​ഭ്യാ​​​​സം, താ​​​​ഴ്ന്ന ജാ​​​​തി​​​​ക്കാ​​​​രു​​​​ടെ വി​​​​ദ്യാ​​​​ഭ്യാ​​​​സം തു​​​​ട​​​​ങ്ങി​​​​യ കാ​​​​ര്യ​​​​ങ്ങ​​​​ളി​​​​ൽ 19-ാം നൂ​​​​റ്റാ​​​​ണ്ടി​​​​ൽത്ത​​​​ന്നെ ദീ​​​​പി​​​​ക നി​​​​ര​​​​വ​​​​ധി ത​​​​വ​​​​ണ മു​​​​ഖ​​​​പ്ര​​​​സം​​​​ഗ​​​​ങ്ങ​​​​ൾ എ​​​​ഴു​​​​തി ജ​​​​ന​​​​ങ്ങ​​​​ളു​​​​ടെ​​​​യും സ​​​​ർ​​​​ക്കാ​​​​രി​​​​ന്‍റെ​​​​യും സ​​​​മീ​​​​പ​​​​നം മാ​​​​റ്റാ​​​​ൻ ശ്ര​​​​മി​​​​ച്ചു​​​​പോ​​​​ന്നു.

ഡോ. ​​​​പ​​​​ൽ​​​​പ്പു​​​​വി​​​​നു തി​​​​രു​​​​വി​​​​താം​​​​കൂ​​​​റി​​​​ൽ റെ​​​​സി​​​​ഡ​​​​ൻ​​​​സി അ​​​​പ്പോ​​​​ത്തി​​​​ക്ക​​​​രി (ഡോ​​​​ക്ട​​​​ർ) ആ​​​​യി നി​​​​യ​​​​മ​​​​നം ല​​​​ഭി​​​​ച്ച​​​​പ്പോ​​​​ൾ അ​​​​തി​​​​നെ ശ്ലാ​​​​ഘി​​​​ച്ച് ഈ​​​​ഴ​​​​വ​​​​രു​​​​ടെ അ​​​​ശു​​​​ദ്ധി തി​​​​രു​​​​വി​​​​താം​​​​കൂ​​​​റി​​​​ൽ കു​​​​റ​​​​ഞ്ഞു​​​​തു​​​​ട​​​​ങ്ങി എ​​​​ന്ന ശീ​​​​ർ​​​​ഷ​​​​ക​​​​ത്തി​​​​ൽ ദീ​​​​പി​​​​ക മു​​​​ഖ​​​​പ്ര​​​​സം​​​​ഗം എ​​​​ഴു​​​​തി (1895 സെ​​​​പ്റ്റം​​​​ബ​​​​ർ 10).

വൈ​​​​ക്ക​​​​ത്ത് ക്ഷേ​​​​ത്ര​​​​പ​​​​രി​​​​സ​​​​ര​​​​ത്തെ റോ​​​​ഡി​​​​ൽ​​​​കൂ​​​​ടി അ​​​​വ​​​​ർ​​​​ണ ഹി​​​​ന്ദു​​​​ക്ക​​​​ൾ​​​​ക്കു സ​​​​ഞ്ചാ​​​​ര​​​​സ്വാ​​​​ത​​​​ന്ത്ര്യം ല​​​​ഭി​​​​ക്കാ​​​​നാ​​​​യി ന​​​​ട​​​​ത്തി​​​​യ സ​​​​ത്യ​​​​ഗ്ര​​​​ഹ​​​​സ​​​​മ​​​​ര​​​​ത്തി​​​​ന്‍റെ തു​​​​ട​​​​ക്ക​​​​ത്തി​​​​ൽ വി​​​​വി​​​​ധ നേ​​​​താ​​​​ക്ക​​​​ളെ അ​​​​റ​​​​സ്റ്റ് ചെ​​​​യ്ത​​​​തി​​​​നെ​​​​പ്പ​​​​റ്റി ദീ​​​​പി​​​​ക എ​​​​ഴു​​​​തി. ""പ​​​​ട്ടി​​​​ക്കും പ​​​​ശു​​​​വി​​​​നും പൂ​​​​ച്ച​​​​യ്ക്കു​​​​പോ​​​​ലും നി​​​​ർ​​​​ബാ​​​​ധം സ​​​​ഞ്ച​​​​രി​​​​ക്കാ​​​​വു​​​​ന്ന ഒ​​​​രു റോ​​​​ഡി​​​​ൽ​​​​കൂ​​​​ടി ന​​​​ട​​​​ക്കാ​​​​ൻ ശ്ര​​​​മി​​​​ച്ച​​​​താ​​​​യി​​​​രു​​​​ന്നു ഇ​​​​വ​​​​രു​​​​ടെ പേ​​​​രി​​​​ലു​​​​ള്ള ഏ​​​​റ്റ​​​​വും വ​​​​ലി​​​​യ അ​​​​പ​​​​രാ​​​​ധം. പൊ​​​​തു​​​​ജ​​​​ന​​​​ങ്ങ​​​​ളു​​​​ടെ പ​​​​ണം​​​​കൊ​​​​ണ്ടു ന​​​​ട​​​​ത്ത​​​​പ്പെ​​​​ടു​​​​ന്ന പ​​​​ബ്ലി​​​​ക് റോ​​​​ഡു​​​​ക​​​​ളി​​​​ൽ​​​​കൂ​​​​ടി ന​​​​ട​​​​ക്കാ​​​​നു​​​​ള്ള പൗ​​​​രാ​​​​വ​​​​കാ​​​​ശ​​​​ത്തെ ഉ​​​​പ​​​​യോ​​​​ഗി​​​​ച്ച​​​​താ​​​​ണ​​​​ത്രെ മ​​​​ഹാ​​​​പ​​​​രാ​​​​ധം. പ​​​​രി​​​​ഷ്കൃ​​​​ത​​​​മാ​​​​യ ഒ​​​​രു ഗ​​​​വ​​​​ൺ​​​​മെ​​​​ന്‍റി​​​​നും ഇ​​​​ങ്ങ​​​​നെ​​​​യൊ​​​​രു അ​​​​പ​​​​ന​​​​യം പ്ര​​​​വ​​​​ർ​​​​ത്തി​​​​ക്കാ​​​​ൻ ഇ​​​​ക്കാ​​​​ല​​​​ത്തു ധൈ​​​​ര്യ​​​​മു​​​​ണ്ടാ​​​​കു​​​​ന്ന​​​​ത​​​​ല്ലെ​​​​ന്നും ഈ ​​​​പ്ര​​​​വൃ​​​​ത്തി​​​​മൂ​​​​ലം തി​​​​രു​​​​വി​​​​താം​​​​കൂ​​​​ർ രാ​​​​ജ്യ​​​​ത്തി​​​​നു സം​​​​ഭ​​​​വി​​​​ച്ചി​​​​രി​​​​ക്കു​​​​ന്ന ദു​​​​ർ​​​​യ​​​​ശ​​​​സ് എ​​​​ളു​​​​പ്പ​​​​ത്തി​​​​ൽ തീ​​​​രു​​​​ന്ന​​​​ത​​​​ല്ലെ​​​​ന്നും മാ​​​​ത്ര​​​​മേ ഞ​​​​ങ്ങ​​​​ൾ പ​​​​റ​​​​യു​​​​ന്നു​​​​ള്ളൂ'' (1924 ഏ​​​​പ്രി​​​​ൽ 10).

സ്മാ​​​​ർ​​​​ത്ത​​​​വി​​​​ചാ​​​​രം പോ​​​​ലു​​​​ള്ള വി​​​​ഷ​​​​യ​​​​ങ്ങ​​​​ളി​​​​ലും കാ​​​​ല​​​​ത്തി​​​​നു മു​​​​ന്നോ​​​​ടി​​​​യാ​​​​യു​​​​ള്ള നി​​​​ല​​​​പാ​​​​ട് ദീ​​​​പി​​​​ക സ്വീ​​​​ക​​​​രി​​​​ച്ചി​​​​രു​​​​ന്നു. 1907-ൽ ​​​​കോ​​​​ട്ട​​​​യ​​​​ത്തു ന​​​​ട​​​​ന്ന ഒ​​​​രു സ്മാ​​​​ർ​​​​ത്ത​​​​വി​​​​ചാ​​​​ര​​​​ണ​​​​ത്തെ അ​​​​തു ന​​​​ട​​​​ക്കു​​​​ന്ന​​​​തി​​​​നു മു​​​​ന്പും (1907-ഏ​​​​പ്രി​​​​ൽ 9) പി​​​​ന്പും (1907 ജൂ​​​​ൺ നാ​​​​ല്) ദീ​​​​പി​​​​ക നി​​​​ശി​​​​ത​​​​മാ​​​​യി വി​​​​മ​​​​ർ​​​​ശി​​​​ച്ചു.
തി​​​​രു​​​​വി​​​​താം​​​​കൂ​​​​റി​​​​ലും കൊ​​​​ച്ചി​​​​യി​​​​ലും ജ​​​​നാ​​​​ധി​​​​പ​​​​ത്യ​​​​ബോ​​​​ധം വ​​​​ള​​​​ർ​​​​ത്താ​​​​നും ഭ​​​​ര​​​​ണ​​​​ത്തി​​​​ൽ ജ​​​​ന​​​​പ്രാ​​​​തി​​​​നി​​​​ധ്യം ഉ​​​​റ​​​​പ്പാ​​​​ക്കാ​​​​നും ദീ​​​​പി​​​​ക ഏ​​​​റെ പ്ര​​​​യ​​​​ത്നി​​​​ച്ചു.

നി​​​​യ​​​​മ​​​​നി​​​​ർ​​​​മാ​​​​ണ​​​​സ​​​​ഭ​​​​ക​​​​ളി​​​​ൽ എ​​​​ല്ലാ വി​​​​ഭാ​​​​ഗ​​​​ങ്ങ​​​​ൾ​​​​ക്കും പ്രാ​​​​തി​​​​നി​​​​ധ്യം ല​​​​ഭി​​​​ക്കാ​​​​നും ഉ​​​​ത്ത​​​​ര​​​​വാ​​​​ദ​​​​ഭ​​​​ര​​​​ണം വ​​​​രു​​​​വാ​​​​നും മൂ​​​​ന്നു ദ​​​​ശ​​​​ക​​​​ത്തി​​​​ലേ​​​​റെ നീ​​​​ണ്ട പോ​​​​രാ​​​​ട്ട​​​​ങ്ങ​​​​ളു​​​​ടെ മു​​​​ൻ​​​​പ​​​​ന്തി​​​​യി​​​​ലും ദീ​​​​പി​​​​ക ഉ​​​​ണ്ടാ​​​​യി​​​​രു​​​​ന്നു. പൗ​​​​ര​​​​സ​​​​മ​​​​ത്വ​​​​വാ​​​​ദം മു​​​​ത​​​​ൽ നി​​​​വ​​​​ർ​​​​ത്ത​​​​ന​​​​പ്ര​​​​ക്ഷോ​​​​ഭം​​​​വ​​​​രെ​​​​യു​​​​ള്ള ആ ​​​​പോ​​​​രാ​​​​ട്ട​​​​ങ്ങ​​​​ളി​​​​ൽ എ​​​​ന്നും ഭ​​​​ര​​​​ണ​​​​കൂ​​​​ട​​​​ങ്ങ​​​​ളു​​​​ടെ ക​​​​ണ്ണി​​​​ലെ ക​​​​ര​​​​ടു​​​​മാ​​​​യി​​​​രു​​​​ന്നു ദീ​​​​പി​​​​ക.

Deepika.com shall remain free of responsibility for what is commented below. However, we kindly request you to avoid defaming words against any religion, institutions or persons in any manner.