മോ​ഹി​പ്പി​ക്കു​ന്നു, മോ​മി​ൻ
ഒ​രു സം​ഗീ​തോ​പ​ക​ര​ണ​ത്തി​ന്‍റെ ശ​ബ്ദം​കേ​ട്ടി​ട്ട് ആ​രോ നി​ങ്ങ​ൾ​ക്കു പാ​ട്ടു​പാ​ടി​ത്ത​രി​ക​യാ​ണെ​ന്നോ, ആ​രോ പ്രി​യ​ത​ര​മാ​യി സം​സാ​രി​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ന്നോ തോ​ന്നി​യി​ട്ടു​ണ്ടോ? ഉ​ണ്ടെ​ങ്കി​ൽ തീ​ർ​ച്ച​യാ​യും അ​തൊ​രു സാ​രം​ഗി​യാ​യി​രി​ക്കും. അ​തെ, മ​നു​ഷ്യ​ന്‍റെ ശ​ബ്ദ​ത്തോ​ട് ഏ​റ്റ​വും അ​ടു​പ്പ​മു​ള്ള സം​ഗീ​തോ​പ​ക​ര​ണം. ഗ​മ​ക​ങ്ങ​ളും സ്ലൈ​ഡു​ക​ളും​കൊ​ണ്ട് അ​ല​ങ്ക​രി​ക്കാ​വു​ന്ന, സ്നേ​ഹം​കൂ​ട്ടാ​വു​ന്ന സ്വ​ര​വി​ന്യാ​സം... ആ ​സു​കൃ​ത​മാ​ണ് സാ​രം​ഗി. ഒ​രു ഇ​രു​പ​ത്തൊ​ന്നു​കാ​ര​ന്‍റെ മ​ടി​യി​ലും കൈ​ക​ളി​ലും ഒ​തു​ങ്ങി​യി​രു​ന്ന് അ​തു കേ​ൾ​പ്പി​ക്കു​ന്ന ശ​ബ്ദ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ആ​യി​രം ഭാ​വ​ങ്ങ​ളും നി​റ​ങ്ങ​ളു​മാ​ണ്.

സാ​രം​ഗി താ​രാ​ട്ടാ​യ​വ​ൻ

രാ​ജ​സ്ഥാ​നി​ലെ ജ​യ്പു​ർ. എ​ട്ടു ത​ല​മു​റ​ക​ളു​ടെ സം​ഗീ​ത​പാ​ര​ന്പ​ര്യം ജീ​വ​വാ​യു​വി​ൽ നി​റ​ഞ്ഞു​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന, നാ​ല്പ​തി​ലേ​റെ മു​റി​ക​ളു​ള്ള ഒ​രു ഹ​വേ​ലി. ത​ബ​ല​യും സി​ത്താ​റും സാ​രം​ഗി​യു​മ​ട​ക്ക​മു​ള്ള ഉ​പ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ നാ​ദ​ങ്ങ​ൾ അ​വി​ടെ​യെ​ന്പാ​ടും പ്ര​തി​ധ്വ​നി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​വും, ഏ​തു​നേ​ര​വും. അ​വി​ടെ​യൊ​രു ബാ​ല​ൻ വ​ള​ർ​ന്നു​വ​ന്നു. മോ​മി​ൻ ഖാ​ൻ എ​ന്നു പേ​രു​ള്ള അ​വ​ൻ ഇ​പ്പോ​ൾ ഓ​ർ​ക്കു​ന്നു- സാ​രം​ഗി എ​നി​ക്കു താ​രാ​ട്ടു​പാ​ട്ടാ​യി​രു​ന്നു.

അ​വ​ന​തു പ​റ​യാ​ൻ കാ​ര​ണ​മു​ണ്ട്. പി​താ​വ് പ​ത്മ​ശ്രീ ഉ​സ്താ​ദ് മൊ​യ്നു​ദ്ദീ​ൻ ഖാ​ൻ സാഹിബ് അ​ന്നേ പ്ര​ശ​സ്ത​നാ​യ സാ​രം​ഗി വാ​ദ​ക​നും ഗാ​യ​ക​നു​മാ​ണ്. ഏ​താ​ണ്ട് ആ​റു​വ​യ​സു​മു​ത​ൽ സാ​രം​ഗി പ​ഠി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന ആ​ഗ്ര​ഹ​വു​മാ​യി മോ​മി​ൻ പി​താ​വി​ന്‍റെ പി​ന്നാ​ലെ​കൂ​ടി. തു​ട​ക്ക​ത്തി​ൽ മൊ​യ്നു​ദ്ദീ​ൻ ഖാ​ൻ മ​ക​നു ചെ​വി​കൊ​ടു​ത്തി​രു​ന്നി​ല്ല. പി​ൻ​വാ​ങ്ങാ​ൻ ഒ​രു​ക്ക​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല മ​ക​ൻ. ഒ​രു​ദി​വ​സം പി​താ​വ് ക​ച്ചേ​രി​ക​ഴി​ഞ്ഞ് മ​ട​ങ്ങി​യെ​ത്തും​വ​രെ അ​വ​ൻ ജ​ല​പാ​ന​മി​ല്ലാ​തെ കാ​ത്തി​രു​ന്നു- പു​ല​ർ​ച്ചെ ര​ണ്ട​ര വ​രെ! പി​താ​വി​നു പി​ന്നെ മ​ക​നെ ക്ഷ​മ​പ​ഠി​പ്പി​ക്കാ​ൻ ക​ഴി​യി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അ​തു​കൊ​ണ്ടു വൈ​കാ​തെ സാ​രം​ഗി പ​ഠി​പ്പി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി.

പ​ത്താം വ​യ​സി​ൽ മോ​മി​ൻ മ​ഹീ​ന്ദ്ര ഭ​ട്ട് മ്യൂ​സി​ക് ഫെ​സ്റ്റി​വ​ലി​ൽ സം​സ്ഥാ​ന​ത​ല​ത്തി​ൽ ഒ​ന്നാ​മ​നാ​യി. കേ​ന്ദ്ര സ​ർ​ക്കാ​രി​ന്‍റെ സാം​സ്കാ​രി​ക വ​കു​പ്പ് ന​ൽ​കു​ന്ന സം​ഗീ​ത സ്കോ​ള​ർ​ഷി​പ്പ്, ആ​കാ​ശ​വാ​ണി​യു​ടെ സം​ഗീ​ത മ​ത്സ​ര​ത്തി​ലെ ഒ​ന്നാം സ്ഥാ​നം തു​ട​ങ്ങി ഒ​ട്ടേ​റെ പു​ര​സ്കാ​ര​ങ്ങ​ൾ പി​ന്നാ​ലെ അ​വ​നെ തേ​ടി​യെ​ത്തി. പ​തി​നാ​ലാം വ​യ​സു​മു​ത​ൽ മോ​മി​ൻ ഖാ​ൻ ദേ​ശീ​യ​ത​ല​ത്തി​ൽ ശ്ര​ദ്ധ​നേ​ടി. ഇ​ന്ന​വ​ൻ ജ​യ്പു​ർ ഘ​രാ​ന​യി​ലെ എ​ണ്ണം​പ​റ​ഞ്ഞ വാ​ദ​ക​നും വോ​ക്ക​ലി​സ്റ്റു​മാ​ണ്. വാ​യ്പ്പാ​ട്ടു​കൂ​ടി വ​ഴ​ങ്ങി​യാ​ലേ സാ​രം​ഗി​യി​ലൂ​ടെ ആ​ത്മാ​വി​ൽ​നി​ന്നു​ള്ള സ്വ​ര​ങ്ങ​ൾ കേ​ൾ​പ്പി​ക്കാ​നാ​വൂ. ശാ​സ്ത്രീ​യ സം​ഗീ​ത​ത്തി​ൽ ബി​രു​ദ​ധാ​രി​യു​മാ​ണ് മോ​മി​ൻ.

ഒ​ന്ന​ര നൂ​റ്റാ​ണ്ടു പ​ഴ​ക്ക​മു​ള്ള സാ​രം​ഗി​യാ​ണ് മോ​മി​ൻ ഖാ​ൻ വാ​യി​ക്കു​ന്ന​ത്. പി​താ​വും, മു​ത്ത​ച്ഛ​ൻ അ​ന​ശ്വ​ര​നാ​യ സാ​രം​ഗി സ​മ്രാ​ട്ട് ഉ​സ്താ​ദ് മെ​ഹ്ബൂ​ബ് ഖാ​ൻ സാ​ഹി​ബു​മ​ട​ക്കം പൂ​ർ​വി​കന്മാ​ർ വാ​യി​ച്ച അ​തേ സാ​രം​ഗി. രാ​ജ്യ​ത്തി​ന​ക​ത്തും പു​റ​ത്തു​മാ​യി ക​ച്ചേ​രി​ക​ൾ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ച്ചു​വ​രി​ക​യാ​ണ് മോ​മി​ൻ ഇ​പ്പോ​ൾ. പ​ത്തൊ​ന്പ​താം വ​യ​സി​ൽ പ്ര​ത്യേ​കം ക്ഷ​ണി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട് മ​ലേ​ഷ്യ​യി​ൽ ന​ട​ത്തി​യ ആ​ദ്യ ക​ച്ചേ​രി​യി​ൽ സ്വ​ന്തം ഈ​ണ​ങ്ങ​ൾ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ച്ച് സ​ദ​സ്സി​നെ കോ​രി​ത്ത​രി​പ്പി​ച്ച​വ​നാ​ണ് മോ​മി​ൻ ഖാ​ൻ.

ഇ​ന്‍റ​ർ​നെ​റ്റി​ൽ സ്വ​ന്തം ചി​ത്ര​ത്തി​ന് അ​ടി​ക്കു​റി​പ്പാ​യി മോ​മി​ൻ എ​ഴു​തു​ന്ന​തി​ങ്ങ​നെ: സാ​രം​ഗി സി​ന്ദ​ഗീ ഹേ ​മേ​രി- എ​ന്‍റെ ജീ​വി​ത​മാ​ണ് സാ​രം​ഗി. അ​തി​ല്പ​രം ഒ​രു സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​ന് സ്വ​യം പ്ര​കാ​ശി​പ്പി​ക്കാ​നി​ല്ല. സാ​രം​ഗി​യും സൗ​ഹൃ​ദ​ങ്ങ​ളു​മാ​ണ് മോ​മി​ന്‍റെ ലോ​കം. ര​ണ്ടു സ​ഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളും സം​ഗീ​ത​രം​ഗ​ത്തു​ണ്ട്.

പൂ​നെ​യി​ൽ പി​താ​വി​നൊ​പ്പം വ​സ​ന്തോ​ത്സ​വ് സം​ഗീ​തോ​ത്സ​വ​ത്തി​ലെ ക​ച്ചേ​രി​ക്കു​ശേ​ഷം ജ​യ്പൂ​രി​ലേ​ക്കു മ​ട​ങ്ങു​ന്ന​തി​നി​ടെ വി​മാ​ന​ത്താ​വ​ള​ത്തി​ലി​രു​ന്നാ​ണ് മോ​മി​ൻ ഖാ​ൻ ഹാ​ർ​മ​ണി​യോ​ടു സം​സാ​രി​ച്ച​ത്. പു​നെ​യി​ലെ ശ്രോ​താ​ക്ക​ളി​ൽ​നി​ന്നു ല​ഭി​ച്ച സ്നേ​ഹ​വും ആ​ശീ​ർ​വാ​ദ​വും വി​വ​രി​ക്കു​ന്പോ​ൾ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ആ​വേ​ശം ഒ​രു കൊ​ച്ചു​കു​ട്ടി​യു​ടേ​തു​പോ​ലെ. നാ​ലാ​യി​ര​ത്തോ​ളം പേ​രാ​ണ് അ​വി​ടെ ക​ച്ചേ​രി കേ​ൾ​ക്കാ​നെ​ത്തി​യ​ത്. സാ​രം​ഗി​ക്കൊ​പ്പം മ​റാ​ത്തി​യി​ലു​ള്ള കൃ​തി​ക​ൾ​കൂ​ടി കേ​ൾ​പ്പി​ച്ച​പ്പോ​ൾ ശ്രോ​താ​ക്ക​ൾ സ്വ​യം​മ​റ​ന്നു.

ദി​വ​സേ​ന എ​ത്ര​നേ​രം പ​രി​ശീ​ല​നം ന​ട​ത്തും?

സ​ത്യം പ​റ​ഞ്ഞാ​ൽ അ​ങ്ങ​നെ ഇ​ത്ര​സ​മ​യം എ​ന്നൊ​ന്നു​മി​ല്ല. എ​ട്ടു ത​ല​മു​റ​ക​ളാ​യി ഞ​ങ്ങ​ൾ സാ​രം​ഗി​യി​ൽ ജീ​വി​ക്കു​ന്ന​വ​രാ​ണ്. കു​ഞ്ഞാ​യി​രി​ക്കു​ന്പോ​ൾ ന​മ്മ​ൾ താ​രാ​ട്ടു​പാ​ട്ടു കേ​ൾ​ക്കി​ല്ലേ., ഞാ​ൻ കേ​ട്ട​ത് സാ​രം​ഗി​യാ​ണ്. പ​ഠി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങി​യ​ശേ​ഷം മ​ന​സു​പ​റ​യു​ന്പോ​ഴൊ​ക്കെ പ​രി​ശീ​ലി​ക്കും. ചി​ല​പ്പോ​ൾ ഭ​ക്ഷ​ണം ക​ഴി​ക്കാ​ൻ​പോ​ലും എ​ഴു​നേ​ൽ​ക്കാ​റി​ല്ല.

ചെ​റു​പ്പം​മു​ത​ൽ പി​താ​വി​നു മു​ന്നി​ലി​രു​ന്നാ​ണ് റി​യാ​സ് (പ​രി​ശീ​ല​നം) ന​ട​ത്തു​ന്ന​ത്. ത​നി​യെ പ​രി​ശീ​ല​നം ന​ട​ത്തു​ന്ന​തും ഗു​രു​വി​നു മു​ന്നി​ലി​രു​ന്നു ന​ട​ത്തു​ന്ന​തും ത​മ്മി​ൽ വ​ലി​യ വ്യ​ത്യാ​സ​മു​ണ്ട്. ത​നി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്പോ​ൾ തെ​റ്റു​ക​ൾ ന​മു​ക്കു മ​ന​സി​ലാ​വ​ണ​മെ​ന്നി​ല്ല. ഗു​രു​വി​നു മു​ന്നി​ലി​രി​ക്കു​ന്പോ​ൾ ആ ​തെ​റ്റു​ക​ൾ അ​പ്പ​പ്പോ​ൾ തി​രു​ത്തി മു​ന്നോ​ട്ടു പോ​കാ​നാ​വും. ഒ​രു​മി​ച്ചി​ല്ലാ​ത്ത സ​മ​യ​ത്താ​ണെ​ങ്കി​ൽ​പ്പോ​ലും വാ​യി​ക്കു​ന്ന​ത് ഏ​തു​വി​ധേ​ന​യും അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ കേ​ൾ​പ്പി​ക്കും. ശ​രി​യാ​യി എ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞാ​ലേ എ​നി​ക്കു തൃ​പ്തി​യാ​കൂ.

പ്രി​യ​രാ​ഗ​ങ്ങ​ൾ


എ​ല്ലാ രാ​ഗ​ങ്ങ​ളും ന​ല്ല​താ​ണ്. ഓ​രോ​ന്നും വാ​യി​ക്കു​ക​യോ പാ​ടു​ക​യോ ചെ​യ്യു​ന്പോ​ൾ വ്യ​ത്യ​സ്ത​മാ​യ സ​ന്തോ​ഷ​ങ്ങ​ളാ​ണ് ല​ഭി​ക്കു​ന്ന​ത്. എ​ന്നി​രു​ന്നാ​ലും തും​രി​ക​ളി​ൽ പി​ലു രാ​ഗം വാ​യി​ക്കാ​ൻ ഒ​രു​പാ​ടി​ഷ്ട​മാ​ണ്. അ​തു ന​ൽ​കു​ന്ന ഭ​ക്തി​ഭാ​വം എ​പ്പോ​ഴും മ​ന​സു നി​റ​യ്ക്കും. മാ​ത്ര​മ​ല്ല അ​തു കേ​ൾ​ക്കു​ന്ന​വ​ർ​ക്കും അ​തി​നോ​ടു വ​ല്ലാ​ത്തൊ​ര​ടു​പ്പം തോ​ന്നും- പ​ഞ്ചാ​ബി​ലു​ള്ള​വ​രാ​യാ​ലും വാ​ര​ാണ​സി​യി​ലു​ള്ള​വ​രാ​യാ​ലും. ഞ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഘ​രാ​ന​യി​ലെ പ​തി​വു​ശൈ​ലി​വി​ട്ട് ഞാ​ൻ എ​ന്‍റേതാ​യ രീ​തി​യി​ലും പി​ലു വാ​യി​ക്കും. കേ​ൾ​വി​ക്കാ​ർ​ക്ക് അ​തു വ​ലി​യ ഇ​ഷ്ട​മാ​ണ്. ഇ​ന്‍റ​ർ​നെ​റ്റി​ൽ വൈ​റ​ലു​മാ​ണ്. ക​ച്ചേ​രി​ക​ളി​ൽ ആ​ളു​ക​ൾ അ​ത് ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെ​യ്യു​ന്നു. ബാ​ഗേ​ശ്രീ​യും സു​ന്ദ​ര​മാ​യ രാ​ഗ​മാ​ണ്.

ഗി​റ്റാ​റും സാ​രം​ഗി​യും

പു​തി​യ ത​ല​മു​റ​യ്ക്ക് ഗി​റ്റാ​ർ എ​ത്ര​മാ​ത്രം പ്രി​യ​ങ്ക​ര​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു​വോ അ​തു​പോ​ലെ സാ​രം​ഗി​യും ആ​വ​ണ​മെ​ന്ന​താ​ണ് എ​ന്‍റെ സ്വ​പ്നം. ഒ​രു പു​രാ​ത​ന സം​ഗീ​തോ​പ​ക​ര​ണം എ​ന്ന​തി​ലു​പ​രി എ​ന്താ​ണ് സാ​രം​ഗി​യെ​ന്ന് അ​വ​രെ മ​ന​സി​ലാ​ക്കി​ക്കാ​നാ​ണ് ഞാ​ൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്ന​ത്. അ​തി​ൽ വ​ലി​യൊ​ര​ള​വി​ൽ വി​ജ​യി​ക്കാ​നാ​വു​ന്നു​മു​ണ്ട്. ക​ച്ചേ​രി​ക​ൾ കേ​ൾ​ക്കാ​നെ​ത്തു​ന്ന യു​വാ​ക്ക​ളു​ടെ എ​ണ്ണം​കൂ​ടു​ന്ന​തു​ത​ന്നെ അ​തി​നു​ദാ​ഹ​ര​ണം. ച​ല​ച്ചി​ത്ര​ഗാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലും ആ​ൽ​ബ​ങ്ങ​ളി​ലും വാ​യി​ക്കു​ന്ന​തും ന്യൂ​ജ​ന​റേ​ഷ​നി​ലേ​ക്ക് എ​ത്താ​ൻ സ​ഹാ​യ​ക​ര​മാ​ണ്. മ​ല​യാ​ള​മു​ൾ​പ്പെ​ടെ​യു​ള്ള ഒ​ട്ടേ​റെ സി​നി​മാ​പ്പാ​ട്ടു​ക​ളി​ൽ ഞാ​ൻ സാ​രം​ഗി വാ​യി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.

കേ​ര​ള​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച്

അ​ടു​ത്തു​ത​ന്നെ ഒ​രു ക​ച്ചേ​രി കേ​ര​ള​ത്തി​ൽ ന​ട​ത്താ​നാ​വു​മെ​ന്നാ​ണ് ക​രു​തു​ന്ന​ത്. അ​തു സം​ബ​ന്ധി​ച്ച ആ​ശ​യ​വി​നി​മ​യം ന​ട​ക്കു​ക​യാ​ണ്. ഇ​തു​വ​രെ കേ​ര​ള​ത്തി​ൽ വ​രാ​നാ​യി​ട്ടി​ല്ല. എ​ന്നാ​ൽ മ​ഹാന്മാ​രാ​യ ക​ലാ​കാ​രന്മാ​രും ശാ​സ്ത്രീ​യ സം​ഗീ​തം ഇ​ഷ്ട​പ്പെ​ടു​ന്ന​വ​രും ധാ​രാ​ള​മു​ണ്ട് അ​വി​ടെ​യെ​ന്ന​റി​യാം. പ​ല​രു​ടെ​യും ക​ച്ചേ​രി​ക​ൾ കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ട്. പേ​രു​ക​ൾ എ​ളു​പ്പ​ത്തി​ൽ വ​ഴ​ങ്ങാ​ത്ത​തി​നാ​ൽ പ​റ​യാ​ൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ന്നി​ല്ല. കേ​ര​ളം അ​തി​മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യൊ​രി​ട​മാ​ണെ​ന്നും ഞാ​ൻ കേ​ട്ടി​ട്ടു​ണ്ട്.

മോ​മി​ൻ പ​റ​ഞ്ഞു​നി​ർ​ത്തു​ന്പോ​ൾ രാ​ത്രി വൈ​കി​യി​രു​ന്നു. വാ​യി​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്തോ ആ ​ഭാ​വ​മ​ത്ര​യും മു​ഖ​ത്തു​കൂ​ടി കാ​ണാ​മെ​ന്ന​താ​ണ് മോ​മി​ൻ ഖാ​ന്‍റെ പ്ര​ത്യേ​ക​ത​ക​ളി​ലൊ​ന്ന്. സാ​രം​ഗി​യി​ൽ ദൂ​രെ​യെ​വി​ടെ​യോ​നി​ന്ന് രാ​ഗ് ബി​ഹാ​ഗ് ഒ​ഴു​കി​യെ​ത്തു​ന്ന​തു​പോ​ലെ... അ​യാ​ളു​ടെ മു​ഖ​ത്തു വി​ട​ർ​ന്ന​ത് കൗ​തു​കം​നി​റ​ഞ്ഞ ഒ​രു ചെ​റു​പു​ഞ്ചി​രി​യാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്ക​ണം.

ഹരിപ്രസാദ്‌