സ്മ​ര​ണ​ക​ളു​ടെ അ​ട​യാ​ളം
മ​ഹാ​ത്മാ ഗാ​ന്ധി റിം​ഗ് റോ​ഡി​ൽ സെ​ൻ​ട്ര​ൽ ഡ​ൽ​ഹി​യെ വ​ക​ഞ്ഞൊ​ഴു​കു​ന്ന യ​മു​ന​യ്ക്കു സ​മാ​ന്ത​ര​മാ​യു​ള്ള ഹ​രി​താ​ഭ ഇ​ട​മാ​ണ് മ​ഹാ​ത്മാ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ സ്മൃ​തി​കു​ടീ​ര​മാ​യ രാ​ജ്ഘ​ട്ട്. ജ​വ​ഹ​ർ​ലാ​ൽ നെ​ഹ്റു, ഇ​ന്ദി​രാ ഗാ​ന്ധി, രാ​ജീ​വ് ഗാ​ന്ധി, ചൗ​ധ​രി ച​ര​ണ്‍ സിം​ഗ് തു​ട​ങ്ങി നി​ര​വ​ധി നേ​താ​ക്ക​ളു​ടെ സ്മൃ​തി കു​ടീ​ര​ങ്ങ​ളും ഇ​വി​ടെ​യു​ണ്ട്.

ഓ​രോ ഇ​ന്ത്യ​ക്കാ​ര​ന്‍റെ​യും മ​ന​സി​ൽ ജ്വ​ലി​ക്കു​ന്ന ഓ​ർ​മ​ക​ളു​ടെ ഒ​ര​ട​യാ​ള​മാ​ണ് മ​ഹാ​ത്മ​ജി​യു​ടെ സ്മൃ​തി​കു​ടീ​ര​മാ​യ രാ​ജ്ഘ​ട്ട്. മ​ഹാ​ത്മാ ഗാ​ന്ധി ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ ദേ​ശീ​യ​നേ​താ​ക്ക​ൾ അ​ന്ത്യ​വി​ശ്ര​മം കൊ​ള്ളു​ന്ന പൂ​ജ്യ​ഭൂ​മി. വൈ​ഷ്ണ​വ ജ​ന​തോ​യും ര​ഘു​പ​തി രാ​ഘ​വ​യും ഉ​യ​ർ​ന്നു​കേ​ൾ​ക്കു​ന്ന രാ​ജ്ഘ​ട്ട്. ലോ​കാ​രാ​ധ്യ​രാ​യ ഒ​ട്ടേ​റെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ, ആ​ത്മീ​യ നേ​താ​ക്ക​ൾ പ​ല​പ്പോ​ഴാ​യി ന​ട്ട വൃ​ക്ഷ​ങ്ങ​ളു​ടെ നി​ഴ​ൽ​പ്പ​ര​പ്പി​ൽ സ​മ​ച​തു​രാ​കൃ​തി​യി​ൽ ക​റു​ത്ത മാ​ർ​ബി​ൾ പാ​കി​യ മ​ഹാ​ത്മ​ജി​യു​ടെ സ്മൃ​തി​കു​ടീ​രം.

ഓ​രോ ദി​വ​സ​വും ഓ​രോ നി​മി​ഷ​വും നി​ര​മു​റി​യാ​തെ​യെ​ത്തു​ന്ന ജ​നം ന​മ്ര​ശി​ര​സ്ക​രാ​യി ആ​ദ​രം അ​റി​യി​ക്കു​ന്ന ക​ബ​റി​ട​ത്തി​ൽ കു​റി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു ‘ഹേ ​റാം’. അ​ഹിം​സാ​മ​ന്ത്രം ഉ​രു​വി​ട്ട മ​ഹാ​ചാ​ര്യ​ന്‍റെ നാ​വി​ൽ​നി​ന്നു മു​റി​ഞ്ഞു​വീ​ണ അ​വ​സാ​ന ശ​ബ്ദം. തൊ​ട്ടു പി​ന്നി​ലെ ചി​ല്ലു​കൂ​ടി​നു​ള്ളി​ൽ ഗാ​ന്ധി സ​മാ​ധി​ക്ക് വെ​ളി​ച്ച​മാ​യി ഒ​രി​ക്ക​ലും അ​ണ​യാ​തെ തെ​ളി​യു​ന്ന തീ​നാ​ള​ങ്ങ​ൾ. കാ​ലാ​തീ​ത​മാ​യ വ്യ​ക്തി​പ്ര​ഭാ​വ​മാ​യി​രു​ന്ന ബാ​പ്പു​ജി​യു​ടെ സ്മൃ​തി​കു​ടി​ര​ത്തി​നു മു​ന്നി​ൽ എ​ത്ര​യോ ജ​ന​കോ​ടി​ക​ൾ ഇ​തോ​ട​കം ആ​ദ​ര​പ്പൂ​ക്ക​ൾ അ​ർ​പ്പി​ച്ചു​പോ​യി​രി​ക്കു​ന്നു.

സ്മൃ​തി​ക​ളു​ടെ പ​റു​ദീ​സ

മ​ഹാ​ത്മാ ഗാ​ന്ധി റിം​ഗ് റോ​ഡി​ൽ സെ​ൻ​ട്ര​ൽ ഡ​ൽ​ഹി​യെ വ​ക​ഞ്ഞൊ​ഴു​കു​ന്ന യ​മു​ന​യ്ക്കു സ​മാ​ന്ത​ര​മാ​യി ഹ​രി​താ​ഭ ഇ​ട​മാ​ണ് രാ​ജ്ഘ​ട്ട്. ഡ​ൽ​ഹി​യി​ൽ യ​മു​നാ​തീ​ര​ത്താ​ണ് രാ​ജ്ഘ​ട്ട് ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ യു​ള്ള സ്മൃ​തി​കു​ടീ​ര​ങ്ങ​ൾ‌. മ​ഹാ​ത്മാ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ മാ​ത്ര​മ​ല്ല ജ​വ​ഹ​ർ​ലാ​ൽ നെ​ഹ്റു, ഇ​ന്ദി​രാ ഗാ​ന്ധി, രാ​ജീ​വ് ഗാ​ന്ധി, ചൗ​ധ​രി ച​ര​ണ്‍ സിം​ഗ് തു​ട​ങ്ങി നി​ര​വ​ധി നേ​താ​ക്ക​ളു​ടെ കു​ടീ​ര​ങ്ങ​ൾ ഇ​വി​ടെ​യു​ണ്ട്.

ര​ണ്ടാം യു​പി​എ സ​ർ​ക്കാ​രി​ന്‍റെ കാ​ല​ത്താ​ണ് സ്ഥ​ല​പ​രി​മി​തി കാ​ര​ണം ദേ​ശീ​യ നേ​താ​ക്ക​ൾ​ക്ക് പ്ര​ത്യേ​കം കു​ടീ​ര​ങ്ങ​ൾ നി​ർ​മി​ക്കു​ക സാ​ധ്യ​മ​ല്ലെ​ന്നു തീ​രു​മാ​നി​ക്കു​ന്ന​തും രാ​ഷ്ട്രീ​യ സ്മൃ​തി എ​ന്ന പേ​രി​ൽ ഇ​വി​ടെ മ​ണ്ഡ​പ​ങ്ങ​ൾ നി​ർ​മി​ക്കാ​ൻ ആ​രം​ഭി​ക്കു​ന്ന​തും. ഇ​തേ​ത്തു​ട​ർ​ന്ന് മു​ൻ രാ​ഷ്ട്ര​പ​തി ഗ്യാ​നി സെ​യി​ൽ സിം​ഗി​ന്‍റെ സ​മാ​ധി​യാ​യ ഏ​ക്താ സ്ഥ​ലി​നു സ​മീ​പം ദേ​ശീ​യ നേ​താ​ക്ക​ളു​ടെ അ​ന്ത്യ​ക​ർ​മ​ങ്ങ​ൾ നി​ർ​വ​ഹി​ക്കു​ന്ന​തി​നും സ്മാ​ര​ക​ങ്ങ​ൾ സ്ഥാ​പി​ക്കു​ന്ന​തി​നും ച​ട​ങ്ങു​ക​ൾ​ക്കും മ​റ്റു​മാ​യി രാ​ഷ്ട്രീ​യ സ്മൃ​തി എ​ന്ന പേ​രി​ൽ സ്ഥ​ലം മാ​റ്റി​വ​ച്ചു.

യ​മു​നാ ന​ദി​യു​ടെ പ​ടി​ഞ്ഞാ​റ​ൻ തീ​ര​ത്താ​ണ് 44.35 ഏ​ക്ക​ർ വി​സ്തൃ​തി​യി​ൽ രാ​ജ്ഘ​ട്ട് ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ​യു​ള്ള കു​ടീ​ര​ങ്ങ​ൾ സ്ഥി​തി​ചെ​യ്യു​ന്ന​ത്. ഇ​വി​ടെ ജ​വ​ഹ​ർ​ലാ​ൽ നെ​ഹ്റു​വി​ന്‍റെ സ​മാ​ധി ത​ണ​ൽ​മ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ കു​ളി​ർ​മ​യു​ള്ള പു​ൽ​ത്ത​കി​ടി​യും റോ​സാ​പ്പൂ​ക്ക​ളു​ടെ വ​ർ​ണ​വൈ​വി​ധ്യ​വു​മു​ള്ള ശാ​ന്തി​വ​ന​മാ​ണ്. 1964 മേ​യ് 27നാ​യി​രു​ന്നു നെ​ഹ്റു​വി​ന്‍റെ ഭൗ​തി​ക​ശ​രീ​രം ദേ​ശീ​യ ബ​ഹു​മ​തി​ക​ളോ​ടെ അ​ഗ്നി​നാ​ള​ങ്ങ​ൾ ഏ​റ്റു​വാ​ങ്ങി​യ​ത്. നെ​ഹ്‌​റു കു​ടീ​ര​ത്തി​ന​രി​കി​ൽ​ത്ത​ന്നെ​യാ​ണു വി​മാ​നാ​പ​ക​ട​ത്തി​ൽ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ട ചെ​റു​മ​ക​ൻ സ​ഞ്ജ​യ് ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ കു​ടീ​രം.

നേ​താ​ക്ക​ൾ​ക്ക് ഇ​വി​ടെ അ​ന്ത്യ വി​ശ്ര​മം

നെ​ഹ്റു​വി​നു​ശേ​ഷം പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി പ​ദ​ത്തി​ലെ​ത്തി​യ ലാ​ൽ ബ​ഹാ​ദൂ​ർ ശാ​സ്ത്രി​യു​ടെ സ്മൃ​തി​കു​ടീ​രം വി​ജ​യ് ഘ​ട്ട് എ​ന്ന് അ​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു. 1965ലെ ​ഇ​ന്ത്യാ-​പാ​ക്കി​സ്ഥാ​ൻ യു​ദ്ധ​ത്തി​ൽ ഇ​ന്ത്യ​ൻ സൈ​ന്യം നേ​ടി​യ ധീ​ര​വി​ജ​യ​ത്തെ അ​നു​സ്മ​രി​ച്ചാ​ണ് വി​ജ​യ് ഘ​ട്ട് എ​ന്നു പേ​രു​ന​ൽ​കി​യ​ത്. സൈ​ന്യ​വും ക​ർ​ഷ​ക​രു​മാ​ണ് രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്‍റെ യ​ഥാ​ർ​ഥ സ​ന്പ​ത്ത് എ​ന്ന് ഉ​ദ്ഘോ​ഷി​ച്ചി​രു​ന്ന ശാ​സ്ത്രി​യു​ടെ ക​ബ​റി​ൽ ‘ജ​യ് ജ​വാ​ൻ, ജ​യ് കി​സാ​ൻ’ എ​ന്ന് ആ​ലേ​ഖ​നം ചെ​യ്തി​രി​ക്കു​ന്നു.

ഉ​രു​ക്കു​വ​നി​ത​യെ​ന്നു ലോ​കം വാ​ഴ്ത്തി​യ ഇ​ന്ദി​രാ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ ഓ​ർ​മ കു​ടീ​ര​മാ​ണു ശ​ക്തി സ്ഥ​ൽ. നി​ര​പ്പാ​യ പു​ൽ​ത്ത​കി​ടി​ക​ളു​ടെ ന​ടു​വേ​യു​ള്ള ന​ട​പ്പാ​ത അ​വ​സാ​നി​ക്കു​ന്നി​ട​ത്തു സ്ഥാ​പി​ത​മാ​യ ഉ​യ​ര​മേ​റി​യ വ​ലി​യ ശി​ല​യി​ലാ​ണ് ഇ​ന്ദി​ര​യു​ടെ ശേ​ഷി​പ്പ്. രാ​ജീ​വ് ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ കു​ടീ​ര​മാ​ണ് വീ​ർ ഭൂ​മി. ചൗ​ധ​രി ച​ര​ണ്‍ സിം​ഗി​ന്‍റെ കി​സാ​ൻ ഘ​ട്ട്, ജ​ഗ്ജീ​വ​ൻ റാ​മി​ന്‍റെ സ​മ​ത സ്ഥ​ൽ, കെ.​ആ​ർ. നാ​രാ​യ​ണ​ന്‍റെ ഉ​ദ​യ് ഭൂ​മി, ച​ന്ദ്ര​ശേ​ഖ​റി​ന്‍റെ ജ​ൻ നാ​യ​ക് സ്ഥ​ൽ, ശ​ങ്ക​ർ ദ​യാ​ൽ ശ​ർ​മ​യു​ടെ ക​ർ​മ ഭൂ​മി, ദേ​വി​ലാ​ലി​ന്‍റെ സം​ഘ​ർ​ഷ് സ്ഥ​ൽ, ഐ.​കെ. ഗു​ജ്റാ​ളി​ന്‍റെ സ്മൃ​തി സ്ഥ​ൽ, എ.​ബി. വാ​ജ്പേ​യി​യു​ടെ സ​ദൈ​വ് അ​ട​ൽ എ​ന്നി​വ​യാ​ണ് ഹ​രി​ത​വ​ന​ത്തി​നു​ള്ളി​ൽ ഉ​ദ്യാ​ന പ്ര​തീ​തി ഉ​ണ​ർ​ത്തു​ന്ന വി​വി​ധ സ​മാ​ധി​ക​ൾ.

ക​രു​ത​ൽ പൈ​തൃ​കം

ജ​വ​ഹ​ർ​ലാ​ൽ നെ​ഹ്റു​വി​ന്‍റെ മ​ര​ണ​ത്തെ തു​ട​ർ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ഒൗ​ദ്യോ​ഗി​ക വ​സ​തി​യാ​യി​രു​ന്ന തീ​ൻ മൂ​ർ​ത്തി ഭ​വ​ൻ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യു​ടെ ഒൗ​ദ്യോ​ഗി​ക വ​സ​തി​യാ​ക്കു​ന്ന​തി​നു​ള്ള ശ്ര​മ​ങ്ങ​ൾ​ക്കു മ​ക​ൾ ഇ​ന്ദി​രാ ഗാ​ന്ധി​യാ​ണ് ത​ട​യി​ട്ട​ത്. ര​ണ്ടാം മോ​ദി സ​ർ​ക്കാ​രി​ന്‍റെ വ​ര​വി​നു​ശേ​ഷം നെ​ഹ്റു മെ​മ്മോ​റി​യ​ൽ ആ​ൻ​ഡ് ലൈ​ബ്ര​റി എ​ന്ന പേ​രി​ലാ​യി​രു​ന്ന സ്ഥാ​പ​നം പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി സം​ഗ്ര​ഹാ​ല​യം എ​ന്നു പു​ന​ർ​നാ​മ​ക​ര​ണം ചെ​യ്തു.

പ്ര​മു​ഖ​രു​ടെ ഒൗ​ദ്യോ​ഗി​ക ബം​ഗ്ലാ​വു​ക​ൾ സ്മാ​ര​ക മ​ന്ദി​ര​ങ്ങ​ളാ​ക്കു​ന്ന​തി​നോ​ട് എ.​ബി. വാ​ജ്പേ​യി ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ ബി​ജെ​പി നേ​താ​ക്ക​ൾ യോ​ജി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ല. രാ​ഷ്ട്രീ​യ​ത്തി​ൽ​നി​ന്നു വി​ര​മി​ച്ച​ശേ​ഷം വാ​ജ്പേ​യി വി​ശ്ര​മ​ജീ​വി​തം ന​യി​ച്ചി​രു​ന്ന കൃ​ഷ്ണ മേ​നോ​ൻ മാ​ർ​ഗി​ലെ ഒൗ​ദ്യോ​ഗി​ക വ​സ​തി ത​ന്‍റെ സ്മാ​ര​ക​ഭ​വ​ന​മാ​ക്കാ​ൻ അ​ദ്ദേ​ഹം വി​സ​മ്മ​തി​ച്ച​തും ഇ​ക്കാ​ര​ണ​ത്താ​ലാ​ണ്. എ​ന്നാ​ൽ ബി​ജെ​പി​യി​ൽ​നി​ന്ന് അ​ധി​കാ​ര​ത്തി​ലെ​ത്തി​യ ആ​ദ്യ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യാ​യ വാ​ജ്പേ​യി​യെ അ​വ​ഗ​ണി​ക്കാ​ൻ ബി​ജെ​പി ത​യാ​റാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

2018 ഓ​ഗ​സ്റ്റ് 16ന് ​അ​ന്ത​രി​ച്ച വാ​ജ്പേ​യി​യു​ടെ യ​ശ​സി​ന് അ​നു​യോ​ജ്യ സ്മാ​ര​ക​മാ​യി മോ​ദി സ​ർ​ക്കാ​ർ ഇ​വി​ടെ രാ​ഷ്ട്രീ​യ സ്മൃ​തി സ്ഥ​ൽ നി​ർ​മി​ച്ചു. വി​വി​ധ രാ​ഷ്ട്രീ​യ പ്ര​ത്യ​യ ശാ​സ്ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ വ​ക്താ​ക്ക​ളാ​യി ജീ​വി​ച്ചു​മ​രി​ച്ച നേ​താ​ക്ക​ളെ അ​നു​സ്മ​രി​ക്കാ​ൻ ഇ​ന്ത്യ​ക്കാ​ർ എ​ക്കാ​ല​വും വി​യോ​ജി​പ്പു​ക​ളി​ല്ലാ​തെ ഈ ​സ​മാ​ധി​യി​ട​ങ്ങ​ളി​ൽ എ​ത്തു​ന്നു.

ഓ​ർ​മ​ക​ളു​ടെ ക​വാ​ടം

ഓ​ർ​മ​ക​ളി​ൽ മ​രി​ക്കാ​ത്ത നേ​താ​ക്ക​ൾ​ക്ക് അ​ർ​ച്ച​ന​യു​മാ​യി സ്വ​ദേ​ശ​ത്തും വി​ദേ​ശ​ത്തും​നി​ന്നു​ള്ള സ​ന്ദ​ർ ശ​ക​രു​ടെ പ്ര​വാ​ഹ​ത്തി​ന് അ​വ​സാ​ന​മി​ല്ല. അ​നു​വ​ദ​നീ​യ​മാ​യ സ​ന്ദ​ർ​ശ​ന സ​മ​യ​ങ്ങ​ളി​ൽ സൗ​ജ​ന്യ​മാ​ണ് പ്ര​വേ​ശ​നം. കേ​ന്ദ്ര ന​ഗ​ര വി​ക​സ​ന മ​ന്ത്രാ​ല​യ​ത്തി​ന്‍റെ മേ​ൽ​നോ​ട്ട​ത്തി​ലു​ള്ള ഈ ​സ്ഥ​ല​ത്ത് സെ​ൻ​ട്ര​ൽ പ​ബ്ലി​ക് വ​ർ​ക്സ് ഡി​പ്പാ​ർ​ട്ട്മെ​ന്‍റാ​ണ് അ​റ്റ​കു​റ്റ​പ്പ​ണി​ക​ളും മോ​ടി​യാ​ക്ക​ലും ന​ട​ത്തു​ന്ന​ത്.

വീ​ര​സ്മൃ​തി​ക​ളു​ടെ ഒൗ​ന്നി​ത്യ​വും പാ​വ​ന​ത​യും ഉ​യ​ർ​ത്തി​ക്കാ​ട്ടാ​ൻ 2017ലാ​ണ് മ​ഹ​ദ് വ​ച​ന​ങ്ങ​ൾ കു​റി​ച്ച ഗ്രാ​നൈ​റ്റ് ഫ​ല​ക​ങ്ങ​ൾ വി​വി​ധ കു​ടീ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ സ്ഥാ​പി​ച്ച​ത്. പ​ര​ന്പ​രാ​ഗ​ത ലൈ​റ്റു​ക​ൾ​ക്ക് പ​ക​രം കാ​ര്യ​ക്ഷ​മ​വും പ​രി​സ്ഥി​തി സൗ​ഹൃ​ദ​വു​മാ​യ എ​ൽ​ഇ​ഡി ലൈ​റ്റു​ക​ൾ, സോ​ളാ​ർ പാ​ന​ലു​ക​ൾ, സി​സി​ടി​വി ക്യാ​മ​റ​ക​ളും സ്ഥാ​പി​ച്ചു. ഡ​ൽ‌​ഹി സ​ന്ദ​ർ​ശി​ക്കാ​നെ​ത്തു​ന്ന ഏ​തൊ​രാ​ളും ആ​ദ്യം കാ​ണാ​ൻ ആ​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്ന ഇ​ടം രാ​ജ്ഘ​ട്ട്ത​ന്നെ.

അ​നേ​ക​രു​ടെ ​ആ​ശ​യ​ഫ​ലം

നാ​ഥൂ​റാം വി​നാ​യ​ക് ഗോ​ഡ്സെ​യു​ടെ വെ​ടി​യേ​റ്റ് ഡ​ൽ​ഹി ബി​ർ​ളാ മ​ന്ദി​റി​ൽ ജീ​വ​ൻ വെ​ടി​ഞ്ഞ മ​ഹാ​ത്മ​ജി​യു​ടെ ഭൗ​തി​ക​ശ​രീ​രം സം​സ്ക​രി​ച്ച​ത് 1948 ജ​നു​വ​രി 31നാ​ണ്. രാ​ഷ്ട്ര​പി​താ​വി​നെ സം​സ്ക​രി​ച്ചി​ട​ത്ത് വൈ​കാ​തെ സ്മാ​ര​കം നി​ർ​മി​ക്കു​ന്ന​തി​നു​ള്ള ന​ട​പ​ടി​ക​ൾ ആ​രം​ഭി​ച്ചു. പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി ജ​വ​ഹ​ർ​ലാ​ൽ നെ​ഹ്‌​റു മു​ൻ​കൈ​യെ​ടു​ത്ത പ​ദ്ധ​തി​ക്ക് നി​ര​വ​ധി രൂ​പ​രേ​ഖ​ക​ളാ​ണ് ല​ഭി​ച്ച​ത്.

പ്ര​ശ​സ്ത ഭ​ര​ത​നാ​ട്യം ന​ർ​ത്ത​കി ഇ​ന്ദ്രാ​ണി റ​ഹ്മാ​ന്‍റെ ഭ​ർ​ത്താ​വ് ഹ​ബീ​ബു​ർ റ​ഹ്മാ​നാ​യി​രു​ന്നു അ​ന്ന​ത്തെ സെ​ൻ​ട്ര​ൽ പ​ബ്ലി​ക് വ​ർ​ക്ക് ഡി​പ്പാ​ർ​ട്ട്മെ​ന്‍റ് (സി​പി​ഡ​ബ്ല്യൂ​ഡി) മേ​ധാ​വി. ഹ​ബീ​ബു​ർ റ​ഹ്മാ​നും സി​പി​ഡ​ബ്ല്യു​ഡി സെ​ൻ​ട്ര​ൽ സോ​ണ്‍ എ​ക്സി​ക്യൂ​ട്ടീ​വ് എ​ൻ​ജി​നീ​യ​ർ ടി.​എ​സ.് വേ​ദ​ഗി​രി​യു​മാ​ണ് രൂ​പ​രേ​ഖ​ക​ളു​ടെ സാ​ങ്കേ​തി​ക​ത​യും നി​ർ​മാ​ണ ചെ​ല​വും പ​രി​ശോ​ധി​ച്ച​ത്. ദ​ക്ഷി​ണേ​ന്ത്യ​ൻ ക്ഷേ​ത്ര​ങ്ങ​ളു​ടെ മാ​തൃ​ക​യി​ലു​ള്ള പ്ലാ​നു​ക​ളും ല​ഭി​ച്ചി​രു​ന്നു.

ച​ർ​ക്ക​യു​മാ​യി ഇ​രി​ക്കു​ന്ന ഗാ​ന്ധി​ജി, യൂ​റോ​പ്യ​ൻ മാ​തൃ​ക​യി​ലു​ള്ള സ്മാ​ര​ക​ങ്ങ​ൾ തു​ട​ങ്ങി ല​ഭി​ച്ച നി​ര​വ​ധി രൂ​പ​രേ​ഖ​ക​ളി​ൽ ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലെ നി​ർ​മാ​ണ ക​ന്പ​നി​യി​ൽ ആ​ർ​ക്കി​ടെ​ക്ടാ​യി​രു​ന്ന മും​ബൈ സ്വ​ദേ​ശി വ​നു ജി. ​ഭൂ​ട്ട​യു​ടെ ചി​ത്രീ​ക​ര​ണം വ്യ​ത്യ​സ്ത​മാ​യി​രു​ന്നു. സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​ർ​ക്ക് മു​ക​ളി​ലൂ​ടെ ന​ട​ന്നു​കാ​ണാ​ൻ സാ​ധി​ക്കും​വി​ധം ചു​റ്റു​മ​തി​ലു​ക​ളോ​ടു​കൂ​ടി​യ ച​തു​രാ​കൃ​തി​യി​ലു​ള്ള പൂ​ന്തോ​ട്ടം.

ന​ടു​ക്ക് സ​മ​ച​തു​രാ​കൃ​തി​യി​ൽ ഉ​യ​ർ​ത്തി​ക്കെ​ട്ടി​യ ക​റു​ത്ത മാ​ർ​ബി​ൾ സ്ലാ​ബ്. മു​ൻ​ഭാ​ഗ​ത്ത് മ​ഹാ​ത്മ​ജി​യു​ടെ ഹേ ​റാം എ​ന്ന അ​വ​സാ​ന വാ​ക്കു​ക​ളു​ടെ ആ​ലേ​ഖ​നം. അ​രി​കി​ൽ സ്ഫ​ടി​ക ആ​വ​ര​ണ​ത്തി​നു​ള്ളി​ൽ നി​ത്യ​ജ്വാ​ല. ഇ​താ​യി​രു​ന്നു രാ​ജ്ഘ​ട്ടി​ന്‍റെ രൂ​പ​രേ​ഖ.

ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ ലാ​ളി​ത്യ​വും പ്ര​കൃ​തി​സ്നേ​ഹ​വും പ്ര​തി​ഫ​ലി​പ്പി​ക്കു​ന്ന ഭൂ​ട്ട​യു​ടെ രൂ​പ​രേ​ഖ നെ​ഹ്റു​വി​നെ ആ​ക​ർ​ഷി​ച്ചു. സി​പി​ഡ​ബ്ല്യൂ​ഡി മേ​ധാ​വി ഹ​ബീ​ബു​ർ റ​ഹ്മാ​നും ഏ​റ്റ​വും മി​ക​ച്ച​താ​യി ഇ​തി​ന് അം​ഗീ​കാ​രം ന​ൽ​കി. സ്മാ​ര​ക​ത്തി​ന് ചു​റ്റും തു​റ​സാ​യ​തും വി​ശാ​ല​വു​മാ​യ പു​ൽ​ത്ത​കി​ടി വേ​ണ​മെ​ന്ന​തു നെ​ഹ്റു​വി​ന്‍റെ താ​ത്പ​ര്യ​മാ​യി​രു​ന്നു. നെ​ഹ്റു​വി​ന്‍റെ മേ​ൽ​നോ​ട്ട​ത്തി​ൽ അ​ഗ്രി​ഹോ​ർ​ട്ടി​ക​ൾ​ച്ച​ർ സൊ​സൈ​റ്റി ഓ​ഫ് ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ സെ​ക്ര​ട്ട​റി​യും ഹോ​ർ​ട്ടി​ക​ൾ​ച്ച​റ​ൽ ഓ​പ്പ​റേ​ഷ​ൻ​സ് സൂ​പ്ര​ണ്ട് പ​ദ​വി വ​ഹി​ച്ച അ​വ​സാ​ന​ത്തെ ഇം​ഗ്ലീ​ഷു​കാ​ര​നു​മാ​യ സി​ഡ്നി പെ​ർ​സി ല​ങ്കാ​സ്റ്റ​റാ​ണ് സ്മാ​ര​ക​ത്തി​ന്‍റെ അ​ങ്ക​ണം അ​ല​ങ്ക​രി​ച്ച​ത്.

ച​രി​ത്ര​വും ചു​റ്റു​പാ​ടു​ക​ളും

മു​ഗ​ൾ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി ഷാ​ജ​ഹാ​ൻ പ​ണി​ക​ഴി​പ്പി​ച്ച ത​ല​സ്ഥാ​ന ന​ഗ​രി​യാ​ണ് ഷാ​ജ​ഹാ​നാ​ബാ​ദ്. ചു​വ​ന്ന ഇ​ഷ്ടി​ക​മ​തി​ലും ഷാ​ജ​ഹാ​ൻ​ബാ​ദി​ലേ​ക്കു തു​റ​ക്കു​ന്ന പ​തി​നാ​ലു ക​വാ​ട​ങ്ങ​ളും ജാ​ല​ക​ങ്ങ​ളും ഇ​തി​ൽ​പ്പെ​ടും. ഡ​ൽ​ഹി ദ​ർ​വാ​സ, രാ​ജ്ഘ​ട്ട് ദ​ർ​വാ​സ, ഖി​സ്രി ദ​ർ​വാ​സ, ക​ൽ​ക്ക​ട്ട ദ​ർ​വാ​സ, നി​ഗം​ബോ​ധ് ഘ​ട്ട് ദ​ർ​വാ​സ, കേ​ല ഘ​ട്ട് ദ​ർ​വാ​സ, ലാ​ൽ ദ​ർ​വാ​സ, കാ​ശ്മീ​രി ദ​ർ​വാ​സ, ബ​ദ​ർ​റൂ ദ​ർ​വാ​സ, കാ​ബൂ​ളി ദ​ർ​വാ​സ, പ​ഥ​ർ ഘ​ട്ട് ദ​ർ​വാ​സ, ല​ഹൗ​രി ദ​ർ​വാ​സ, അ​ജ്മേ​രി ദ​ർ​വാ​സ, തു​ർ​ക്ക്മാ​ൻ ദ​ർ​വാ​സ എ​ന്നീ ക​വാ​ട​ങ്ങ​ൾ രാ​ജ​കീ​യ എ​ഴു​ന്ന​ള്ള​ത്തു​ക​ൾ​ക്കും ഘോ​ഷ​യാ​ത്ര​ക​ൾ​ക്കും​വേ​ണ്ടി നി​ർ​മി​ച്ച​താ​ണ്.

ഷാ​ജ​ഹാ​ൻ പ​ണി​ത 14 പ്ര​വേ​ശ​ന ക​വാ​ട​ങ്ങ​ളി​ൽ അ​ഞ്ചു ക​വാ​ട​ങ്ങ​ൾ മാ​ത്ര​മാ​ണ് ഇ​ക്കാ​ല​ത്ത് അ​വ​ശേ​ഷി​ക്കു​ന്ന​ത്. പു​രാ​നാ ദി​ല്ലി​യി​ൽ അ​ഞ്ചു കി​ലോ​മീ​റ്റ​ർ മു​ത​ൽ ആ​റു കി​ലോ​മീ​റ്റ​ർ വ​രെ ചു​റ്റ​ള​വി​നു​ള്ളി​ലാ​ണ് അ​ഞ്ചു പ്ര​വേ​ശ​ന ക​വാ​ട​ങ്ങ​ളും. പു​രാ​നാ ദി​ല്ലി​യു​ടെ വ​ട​ക്കു​ഭാ​ഗ​ത്തു​ള്ള കാ​ഷ്മീ​രി ഗേ​റ്റ്, തെ​ക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റ് അ​ജ്മേ​രി ഗേ​റ്റ്, തെ​ക്കു​കി​ഴ​ക്ക് ഭാ​ഗ​ത്തു​ള്ള ഡ​ൽ​ഹി ഗേ​റ്റ്, തെ​ക്ക് തു​ർ​ക്ക്മാ​ൻ ഗേ​റ്റ്, വ​ട​ക്കു​കി​ഴ​ക്ക് ഭാ​ഗ​ത്തെ നി​ഗം​ബോ​ധ് ഗേ​റ്റ് എ​ന്നി​വ​യാ​ണ് അ​വ​ശേ​ഷി​ക്കു​ന്ന ക​വാ​ട​ങ്ങ​ൾ.

രാ​ജ്ഘ​ട്ട് മ​ഹാ​ത്മാ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ​യും ദേ​ശീ​യ​നേ​താ​ക്ക​ളു​ടെ​യും സ​മാ​ധി​യാ​കു​ന്ന​തി​നു വ​ള​രെ മു​ൻ​പ് പു​രാ​നാ ദി​ല്ലി​യി​ൽ മു​ഗ​ൾ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി​മാ​രു​ടെ താ​മ​സ സ്ഥ​ല​മാ​യി​രു​ന്നു ഈ ​പ്ര​ദേ​ശം. ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യ്ക്കു സ​മീ​പം യ​മു​ന​യി​ലെ സ്നാ​ന​ഘ​ട്ട​മാ​യി​രു​ന്നു രാ​ജ്ഘ​ട്ട് ഭാ​ഗം. ഡ​ൽ​ഹി​യി​ൽ 1857ൽ ​ന​ട​ന്ന ദേ​ശീ​യ സം​ഭ​വ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു വി​വ​രി​ക്കു​ന്ന ക​വി സാ​ഹി​ർ ദെ​ഹ്ല​വി​യു​ടെ ദാ​സ്താ​ൻ ഇ ​ഗ​ദ​റി​ൽ പ​റ​യു​ന്ന​ത​നു​സ​രി​ച്ച് ചെ​ങ്കോ​ട്ട​യു​ടെ തെ​ക്കു​വ​ശ​ത്തെ രാ​ജ്ഘ​ട്ട് ദ​ർ​വാ​സ​യു​ടെ സ​മീ​പ​മാ​ണ് 1857ൽ ​ബാ​ഗി സ​വാ​ർ അ​ഥ​വാ ക​ലാ​പ​കാ​രി​ക​ളാ​യ കു​തി​ര​പ്പ​ട​യാ​ളി​ക​ൾ ബ്രി​ട്ടീ​ഷു​കാ​ർ​ക്കെ​തി​രേ ല​ഹ​ള ന​ട​ത്തി​യ​ത്.

രാ​ജ്ഘ​ട്ടി​ന് ചു​റ്റു​മാ​യി മ​ഹാ​ത്മാ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ ജീ​വി​ത​വും ആ​ശ​യ​ങ്ങ​ളും വി​വ​രി​ക്കു​ന്ന ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ, സ്തൂ​പ​ങ്ങ​ൾ, ഗാ​ല​റി​ക​ൾ എ​ന്നി​വ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ന്ന നാ​ഷ​ണ​ൽ ഗാ​ന്ധി മ്യൂ​സി​യം, ഗാ​ന്ധി മെ​മ്മോ​റി​യ​ൽ ഹാ​ൾ, അ​ശോ​ക ബു​ദ്ധ വി​ഹാ​ർ തു​ട​ങ്ങി​യ സ്ഥ​ല​ങ്ങ​ളും പ്ര​ധാ​ന​പ്പെ​ട്ട ടൂ​റി​സ്റ്റ് കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ളും സ്ഥി​തി ചെ​യ്യു​ന്നു.

രാ​ഹു​ൽ ഗോ​പി​നാ​ഥ്


Copyright @ 2022 , Rashtra Deepika Ltd.