സ്മൃ​തി​വി​സ്മ​യ​മാ​യി സ​ഫ്ദ​ർ​ജം​ഗ് ടോം​ബ്
ത​ല​സ്ഥാ​ന ന​ഗ​ര​ത്തി​ന്‍റെ തി​ര​ക്കു​ക​ൾ​ക്കി​ട​യി​ൽ മു​ഗ​ൾ വാ​സ്തു​ശൈ​ലി​യു​ടെ ബാ​ക്കി​പ​ത്ര​മാ​യി നി​ല​കൊ​ള്ളു​ന്ന മ​റ്റൊ​രു മാ​ർ​ബി​ൾ വി​സ്മ​യ​മാ​ണ് സ​ഫ്ദ​ർ ജം​ഗ് ടോം​ബ്. അ​വ​ധ് രാ​ജ​വം​ശ​ത്തി​ന്‍റെ ന​വാ​ബും പ​ന്നീ​ട് മു​ഗ​ൾ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്‍റെ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യു​മാ​യി മാ​റി​യ സ​ഫ്ദം​ഗ​ർ ജം​ഗി​ന്‍റെ ശ​വ​കു​ടീ​ര​മാ​ണി​ത്.

അ​ര​ബി​ന്ദോ മാ​ർ​ഗും ലോ​ധി റോ​ഡും കൂ​ടി​ച്ചേ​രു​ന്ന​തി​ന​ടു​ത്ത് സ​ഫ്ദ​ർ ജം​ഗ് വി​മാ​ന​ത്താ​വ​ള​ത്തോ​ട് ചേ​ർ​ന്നാ​ണ് സ​ഫ്ദ​ർ ജം​ഗ് ടോം​ബ് നി​ല​കൊ​ള്ളു​ന്ന​ത്. 1754ൽ ​പ​ണി​ക​ഴി​പ്പി​ച്ച സ്മൃ​തി​കൂ​ടീ​ര​മാ​ണി​ത്.
മു​ഹ​മ്മ​ദ് ഷാ​യു​ടെ കീ​ഴി​ൽ അ​വ​ധി​ന്‍റെ സ്വ​ത​ന്ത്ര ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​യാ​യി​രു​ന്നു സ​ഫ്ദ​ർ ജം​ഗ് എ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്ന മി​ർ​സ മു​ഖിം അ​ബു​ൾ മ​ൻ​സൂ​ർ ഖാ​ൻ. അ​തി​സ​ന്പ​ന്ന​നും ശ​ക്ത​നു​മാ​യ രാ​ജ​തു​ല്യ​നാ​യി​രു​ന്ന ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി. മു​ഹ​മ്മ​ദ് ഷാ​യു​ടെ മ​ര​ണ​ത്തോ​ടെ സ​ഫ്ദ​ർ ജം​ഗ് ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലേ​ക്ക് ചേ​ക്കേ​റി.

1748ൽ ​മു​ഗ​ൾ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്‍റെ കി​രീ​ടം അ​ഹ​മ്മ​ദ് ഷാ ​കൈ​യാ​ളി​യ​പ്പോ​ൾ സ​ഫ്ദ​ർ ജം​ഗ് വ​സീ​ർ ഇ ​മാ​മ​ൽ​ക് ഇ ​ഹി​ന്ദു​സ്ഥാ​ൻ എ​ന്ന പ​ദ​വി​യോ​ടെ സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തി​ന്‍റെ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യാ​യി. അ​ക്കാ​ല​ത്ത് മു​ഗ​ൾ ഭ​ര​ണം ഉ​ത്ത​രേ​ന്ത്യ​യി​ലേ​ക്ക് മാ​ത്ര​മാ​യി ചു​രു​ങ്ങി നാ​ശ​ത്തി​ന്‍റെ വ​ക്കു തൊ​ട്ടു തു​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു.

മു​ഗ​ൾ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി ഒ​രു പാ​വ ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി മാ​ത്ര​മാ​യി മാ​റി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​പ്പോ​ൾ സ​ഫ്ദ​ർ ജം​ഗ് അ​ധി​കാ​രം മു​റു​കെ​പ്പി​ടി​ച്ചു. ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി​യാ​ക​ട്ടെ മ​ദ്യ​ത്തി​ലും മ​യ​ക്കു​മ​രു​ന്നി​ലും മ​റ്റു ദു​ശീ​ല​ങ്ങ​ളി​ലും മു​ഴു​കി​ക്ക​ഴി​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. സ​ഫ്ദം​ർ ജം​ഗ് അ​തി​ക്രൂ​ര​മാ​യി രാ​ജ​കു​ടും​ബ​ത്തെ അ​ടി​ച്ച​മ​ർ​ത്താ​ൻ ശ്ര​മി​ച്ച​തോ​ടെ രാ​ജാ​വ് മ​റാ​ത്ത​ക​ളെ സ​ഹാ​യ​ത്തി​നാ​യി വി​ളി​ച്ചു വ​രു​ത്തി. 1753ൽ ​മ​റാ​ത്ത​ക​ൾ സ​ഫ്ദം​ർ ജം​ഗി​നെ ഡ​ൽ​ഹി​ക്കു പു​റ​ത്തേ​ക്കു തു​ര​ത്തി. തൊ​ട്ട​ടു​ത്ത വ​ർ​ഷം അ​ദ്ദേ​ഹം മ​ര​ണ​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെ​യ്തു.

സ​ഫ്ദ​ർ ജം​ഗി​ന്‍റെ മ​ര​ണ​ശേ​ഷം അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ മ​ക​നാ​യ ന​വാ​ബ് ഷു​ജൗ​ദ് ദൗ​ള ത​ന്‍റെ പി​താ​വി​ന്‍റെ പേ​രി​ൽ ഡ​ൽ​ഹി​യി​ൽ ഒ​രു സ്മൃ​തി​കു​ടീ​രം വേ​ണ​മെ​ന്ന് മു​ഗ​ൾ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി​യോ​ട് അ​പേ​ക്ഷി​ച്ചു. അ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ് 1754ൽ ​സ​ഫ്ദ​ർ ജം​ഗ് ടോം​ബി​ന്‍റെ പ​ണി ആ​രം​ഭി​ക്കു​ന്ന​ത്. അ​ബി​സി​നീ​യ​ൻ വാ​സ്തു​ശി​ൽ​പി​യാ​യി​രു​ന്ന ബി​ലാ​ൽ മു​ഹ​മ്മ​ദ് ഖാ​നാ​ണ് അ​ന്ന​ത്തെ കാ​ല​ത്ത് മൂ​ന്നു ല​ക്ഷം രൂ​പ ചെ​ല​വി​ൽ ഇ​തി​ന്‍റെ പ​ണി പൂ​ർ​ത്തീ​ക​രി​ച്ച​ത്.

സ​ഫ്ദ​ർ ജം​ഗ് ടോം​ബി​ന്‍റെ മു​ഗ​ൾ ഭ​ര​ണ​കാ​ല​ത്തെ അ​വ​സാ​ന ഉ​ദ്യാ​ന​കു​ടീ​ര​മെ​ന്നു​ത​ന്നെ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കാം. അ​തി​ന് ശേ​ഷം അ​ത്ര​മേ​ൽ പേ​രെ​ടു​ത്തു പ​റ​യ​ത്ത​ക്കെ ശ്ര​ദ്ധേ​യ നി​ർ​മി​തി​ക​ളൊ​ന്നും ത​ന്നെ ഉ​ണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ല. ഏ​ക​ദേ​ശം ഹു​മ​യൂ​ണ്‍ ടോം​ബി​ന്‍റെ അ​തേ മാ​തൃ​ക​യി​ൽ ത​ന്നെ​യാ​ണ് സ​ഫ്ദ​ർ ജം​ഗ് ടോം​ബി​ന്‍റെ നി​ർ​മാ​ണ​വു​മെ​ന്ന് ഒ​റ്റ നോ​ട്ട​ത്തി​ൽ തോ​ന്നി​പ്പോ​കും.

നി​ല​വ​റ​യി​ലേ​ക്കെ​ന്ന പോ​ലെ താ​ഴേ​ക്കി​റ​ങ്ങി പോ​കു​ന്നു ര​ഹ​സ്യ ഗോ​വ​ണി ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ ഒ​ട്ടേ​റെ കൗ​തു​ക​ങ്ങ​ൾ ഇ​തി​നു​ള്ളി​ലു​ണ്ട്. ടോം​ബി​ന്‍റെ ന​ടു​ത്ത​ള​ത്തി​ലാ​ണ് സ​ഫ്ദം​ർ ജം​ഗി​ന്‍റെ​യും ഭാ​ര്യ​യു​ടെ​യും ശ​വ​കു​ടീ​ര​ങ്ങ​ൾ. വെ​ണ്ണ​ക്ക​ല്ലി​ലും ചു​വ​ന്ന ക​ല്ലി​ലും തീ​ർ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന ഈ ​കു​ടീ​ര​ത്തി​നു​ള്ളി​ൽ ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലെ ക​ത്തു​ന്ന വേ​ന​ൽ​ക്കാ​ല​ത്തു പോ​ലും ഇ​ളം ത​ണു​പ്പാ​യി​രി​ക്കും.

സ്മൃ​തി​കു​ടീ​ര​ത്തി​ലേ​ക്കു​ള്ള പ്ര​ധാ​ന പ്ര​വേ​ശ​ന ക​വാ​ടം ര​ണ്ട് നി​ല​ക​ളി​ലാ​യാ​ണ് പ​ണി തീ​ർ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. അ​ന​ശ്വ​ര​ത​യി​ൽ​നി​ന്നു വേ​ർ​പെ​ട്ടു​പോ​യ ധീ​ര​നാ​യ​ക​ൻ ദൈ​വ​ത്തി​ന്‍റെ സ്വ​ർ​ഗ​ത്തി​ലെ വാ​സ​ക്കാ​ര​നാ​യി​രി​ക്കു​ന്നു എ​ന്ന് ഈ ​പ്ര​വേ​ശ​ന​ക​വാ​ട​ത്തി​ൽ അ​റ​ബി​യി​ൽ എ​ഴു​തി​വ​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ക​വാ​ട​ത്തോ​ട് ചേ​ർ​ന്നു​ത​ന്നെ വ​ല​തു​വ​ശ​ത്താ​യി മൂ​ന്നു മി​നാ​ര​ങ്ങ​ളോ​ടു​കൂ​ടി​യ ഒ​രു മോ​സ്ക് ഉ​ണ്ട്. ഇ​ട​തു​വ​ശ​ത്താ​യി ലൈ​ബ്ര​റി​യും മ​റ്റു ചെ​റി​യ മ​ന്ദി​ര​ങ്ങ​ളും കു​തി​രാ​ല​യ​ങ്ങ​ളു​മൊ​ക്കെ സ്ഥി​തി ചെ​യ്യു​ന്നു.

ക​വാ​ടം ക​ട​ന്ന് ചെ​ല്ലു​ന്ന​ത് നീ​ള​ത്തി​ൽ കി​ട​ക്കു​ന്ന ഒ​രു ജ​ല​സം​ഭ​ര​ണി​യി​ലേ​ക്കാ​ണ്. അ​തി​നു പി​ന്നി​ലാ​യി പ​ടി​ക​ൾ ക​യ​റി ചെ​ല്ലു​ന്ന മ​ട്ടു​പ്പാ​വി​ൽ​നി​ന്നു തു​ട​ങ്ങു​ന്ന സ​ഫ്ദ​ർ ജം​ഗ് ടോം​ബി​ലെ കാ​ഴ്ച​ക​ൾ. പ്ര​ധാ​ന ടോം​ബി​ന് ചു​റ്റു​മാ​യി നാ​ല് ട​വ​റു​ക​ളു​ണ്ട്. ടോം​ബി​ന്‍റെ അ​ക​ത്തെ മേ​ൽ​ത്ത​ട്ടും മ​റ്റും മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ കൊ​ത്തു​പ​ണി​ക​ളാ​ലും ചി​ത്ര​പ്പ​ണി​ക​ളാ​ലും അ​ലം​കൃ​ത​മാ​ണ്.

സ​ഫ്ദം​ർ ജം​ഗ് ടോം​ബി​ന് ചു​റ്റും മ​ര​ങ്ങ​ളാ​ലും വി​വി​ധ​ത​രം സ​സ്യ​ജാ​ല​ങ്ങ​ളാ​ലും സ​ന്പ​ന്ന​മാ​യ വി​സ്തൃ​ത​മാ​യൊ​രു ഉ​ദ്യാ​ന​മു​ണ്ട്. എ​ണ്ണ​മി​ല്ലാ​ത്ത ത​രം പ​ക്ഷി​ക​ളു​ടെ ശ​ബ്ദ​ങ്ങ​ളാ​ൽ മു​ഖ​രി​ത​മാ​യി​രി​ക്കും എ​പ്പോ​ഴും ഇ​വി​ടം. ഇ​പ്പോ​ൾ ഈ ​സ്മാ​ര​കം പൂ​ർ​ണ​മാ​യും ആ​ർ​ക്കി​യോ​ള​ജി​ക്ക​ൽ സ​ർ​വേ ഓ​ഫ് ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ നി​യ​ന്ത്ര​ണ​ത്തി​ലാ​ണ്.

അ​ടു​ത്ത​യി​ടെ സ​ഫ്ദം​ർ ജം​ഗ് ടോം​ബി​ന്‍റെ മു​ക​ൾ​ഭാ​ഗ​ത്തെ വെ​ണ്ണ​ക്ക​ൽ മ​കു​ട​ത്തി​ൽ ക​റു​ത്ത നി​റം പ​ട​രു​ന്ന​ത് ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി ഇ​ത് നാ​ശ​ത്തി​ലേ​ക്ക് കൂ​പ്പു കു​ത്തു​ക​യാ​ണെ​ന്ന് ച​രി​ത്ര​കാ​ര​ൻ ഇ​ർ​ഫാ​ൻ ഹ​ബീ​ബ് പ​ങ്കു​വെ​ച്ചി​രു​ന്നു. എ​ന്നാ​ൽ ഇ​ത് ഈ​ർ​പ്പം ത​ട്ടി​യ​പ്പോ​ൾ പാ​യ​ൽ വ​ള​രു​ന്ന​താ​ണെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു പു​രാ​വ​സ്തു വ​കു​പ്പി​ന്‍റെ വി​ശ​ദീ​ക​ര​ണം. കോ​വി​ഡ് പ്ര​തി​സ​ന്ധി കാ​ര​ണം തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളെ കി​ട്ടാ​നി​ല്ലെ​ന്നും കേ​ടു​പാ​ടു​ക​ളും പാ​യ​ലു​ക​ളും ഉ​ട​ൻ നീ​ക്കം ചെ​യ്യു​മെ​ന്നും പു​രാ​വ​സ്തു​വ​കു​പ്പ് ഉ​റ​പ്പു ന​ൽ​കി​യി​ട്ടു​ണ്ട്.

സെബി മാത്യു