ആ ​ന​ർ​ത്ത​കി എ​ങ്ങ​നെ ഗാ​യി​ക​യാ​യി?
എ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ് ന​മ്മ​ൾ ഓ​രോ​രു​ത്ത​രും ഓ​രോ മേ​ഖ​ല​യി​ൽ പ്രാ​ഗ​ത്ഭ്യ​മു​ള്ള​വ​രാ​കു​ന്ന​ത്? ക​ലാ​ലോ​ക​ത്ത് വ്യാ​പ​രി​ക്കാ​ൻ എ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ് ഭാ​ഗ്യ​മു​ണ്ടാ​കു​ന്ന​ത്? നി​ങ്ങ​ൾ ഒ​രു ന​ട​നാ​ക​ണ​മെ​ന്ന് നി​ങ്ങ​ൾ തീ​രു​മാ​നി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കി​ൽ നി​ങ്ങ​ള​താ​യി​രി​ക്കും എ​ന്ന സി​നി​മാ ഡ​യ​ലോ​ഗ് ഓ​ർ​മ​യു​ണ്ടാ​കും. സ്വ​ന്തം തീ​രു​മാ​നം മാ​ത്രം മ​തി​യോ അ​ങ്ങ​നെ​യൊ​രു ആ​യി​ത്തീ​ര​ലി​നെ​ന്ന് ആ​ലോ​ചി​ച്ചാ​ൽ ഉ​ത്ത​രം എ​ളു​പ്പ​മാ​വി​ല്ല. ഇ​താ ഒ​രു ഗാ​യി​ക​യു​ടെ ക​ഥ.., അ​ല്ല, ന​ർ​ത്ത​കി ഗാ​യി​ക​യാ​യ ക​ഥ.

""നൃ​ത്ത​ത്തെ ഒ​രു ക​രി​യ​ർ ആ​യി എ​ടു​ക്കാ​ൻ തീ​രു​മാ​നി​ച്ച ആ​ദ്യ​ത്തെ ബ്രാ​ഹ്മി​ൻ പെ​ണ്‍​കു​ട്ടി​ക​ളി​ൽ ഒ​രാ​ൾ ഞാ​നാ​യി​രി​ക്കും. നൃ​ത്തം എ​ന്‍റെ ആ​ദ്യ പ്ര​ണ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു. എ​ട്ടാം വ​യ​സു​മു​ത​ൽ ഭ​ര​ത​നാ​ട്യം പ​ഠി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി. മ​ദ്രാ​സി​ൽ ഗു​രു ക​ണ്ഠ​പ്പ പി​ള്ള​യു​ടെ കീ​ഴി​ലാ​യി​രു​ന്നു നൃ​ത്ത പ​ഠ​നം.

അ​മ്മ​യും ഒ​രു​പാ​ടു സ​ഹാ​യി​ച്ചു. പ​തി​നൊ​ന്നാം വ​യ​സി​ലെ അ​ര​ങ്ങേ​റ്റം മു​ത​ൽ ന​ല്ല പ്ര​ക​ട​നം കാ​ഴ്ച​വ​യ്ക്കാ​നും ക​ഴി​ഞ്ഞു''. ആ ​മി​ക​വു​ത​ന്നെ​യാ​ണ് ല​ക്ഷ്മി ശ​ങ്ക​ർ എ​ന്ന ന​ർ​ത്ത​കി​യെ ത​നി​ക്കു​നേ​രെ വ​ന്ന വി​മ​ർ​ശ​ന ശ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ​നി​ന്നു ര​ക്ഷ​പ്പെ​ടാ​ൻ സ​ഹാ​യി​ച്ച​ത്.

ഒ​രു യാ​ഥാ​സ്ഥി​തി​ക ദ​ക്ഷി​ണേ​ന്ത്യ​ൻ ബ്രാ​ഹ്മ​ണ കു​ടും​ബ​ത്തി​ലെ പെ​ണ്‍​കു​ട്ടി വേ​ദി​ക​ളി​ൽ നൃ​ത്തം ചെ​യ്യു​ക​യോ എ​ന്ന് പ​ല നെ​റ്റി​ക​ൾ ചു​ളി​ഞ്ഞ കാ​ല​മാ​ണ്- ഏ​താ​ണ്ട് 90 വ​ർ​ഷം മു​ന്പ്. പു​തു​ക്കോ​ട്ടൈ ആ​ർ. വി​ശ്വ​നാ​ഥ ശാ​സ്ത്രി​യു​ടെ മ​ക​ളാ​യ ല​ക്ഷ്മി ത​ന്‍റെ സ​പ​ര്യ​യു​മാ​യി മു​ന്നോ​ട്ടു​ത​ന്നെ പോ​യി.

1940ൽ ​വി​ഖ്യാ​ത​നാ​യ ഉ​ദ​യ് ശ​ങ്ക​റി​ന്‍റെ ബാ​ലെ ട്രൂ​പ്പി​ന്‍റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി. അ​ല്ല, ആ ​ട്രൂ​പ്പും കു​ടും​ബ​വും ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്‍റെ ഭാ​ഗ​മാ​യി എ​ന്നു​വേ​ണം പ​റ​യാ​ൻ. ക​ലാ​രം​ഗ​ത്തെ ഒ​ട്ടേ​റെ​പ്പേ​രു​മാ​യി പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടാ​ൻ ആ ​കാ​ലം ല​ക്ഷ്മി​യെ സ​ഹാ​യി​ച്ചു. ഉ​ദ​യ് ശ​ങ്ക​റി​ന്‍റെ ഇ​ള​യ സ​ഹോ​ദ​ര​ൻ വി​ഖ്യാ​ത സി​ത്താ​റി​സ്റ്റ് ര​വി ശ​ങ്ക​റും അ​വ​രി​ൽ​പ്പെ​ടും. മ​റ്റൊ​രു സ​ഹോ​ദ​ര​ൻ രാ​ജേ​ന്ദ്ര​യെ​യാ​ണ് ല​ക്ഷ്മി വി​വാ​ഹം ക​ഴി​ച്ച​ത്.

ട്രൂ​പ്പി​നൊ​പ്പം ദ​ക്ഷി​ണേ​ന്ത്യ​യി​ൽ​നി​ന്ന് ഉ​ത്ത​രേ​ന്ത്യ​യി​ലേ​ക്കു പോ​കു​ന്പോ​ൾ അ​വി​ടു​ത്തെ ക​ലാ​ലോ​ക​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് ത​നി​ക്കു യാ​തൊ​ര​റി​വും ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ലെ​ന്ന് ല​ക്ഷ്മി പ​റ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ട്. അ​വി​ട​ത്തെ സം​ഗീ​തോ​പ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ൾ​പോ​ലും പു​ത്ത​ൻ കാ​ഴ്ച​യാ​യി​രു​ന്നു.

ഹി​ന്ദി​യും ബം​ഗാ​ളി​യു​മ​ട​ക്കം നാ​ലു ഭാ​ഷ​ക​ൾ ല​ക്ഷ്മി അ​വി​ടെ​നി​ന്നു പ​ഠി​ച്ചു. സം​ഗീ​ത​വും നൃ​ത്ത​വും മാ​ത്ര​മ​ല്ല ഒ​ട്ടേ​റെ ജീ​വി​ത​പാ​ഠ​ങ്ങ​ളും അ​വി​ടെ​നി​ന്നു പ​ക​ർ​ന്നു​കി​ട്ടി​യെ​ന്ന് ല​ക്ഷ്മി ഓ​ർ​മി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.

നൃ​ത്തം മ​തി​യാ​യോ?

ഉ​ദ​യ് ശ​ങ്ക​റി​ന്‍റെ അ​ൽ​മോ​റ സെ​ന്‍റ​ർ അ​ട​ച്ചു​പൂ​ട്ടി​യ​തോ​ടെ നൃ​ത്ത​വും സം​ഗീ​ത​വും സി​നി​മാ​ഭി​ന​യ​വു​മാ​യി ല​ക്ഷ്മി മും​ബൈ​യി​ലേ​ക്കു മാ​റി. അ​ങ്ങ​നെ​യി​രി​ക്കെ​യാ​ണ് ഗു​രു​ത​ര​മാ​യ നെ​ഞ്ചു രോ​ഗം ല​ക്ഷ്മി​യെ ബാ​ധി​ക്കു​ന്ന​ത്. ഇ​നി നൃ​ത്തം ചെ​യ്യാ​നേ​പാ​ടി​ല്ല എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ഡോ​ക്ട​ർ​മാ​രു​ടെ നി​ർ​ദേ​ശം.

പാ​ല​ക്കാ​ട​ൻ ഗ്രാ​മ​ത്തി​ൽ​നി​ന്നു​ള്ള അ​മ്മ വി​ശാ​ലാ​ക്ഷി വ​ഴി ക​ർ​ണാ​ട​ക സം​ഗീ​തം ജ​ന്മ​നാ​ൽ​കി​ട്ടി​യി​രു​ന്ന ല​ക്ഷ്മി അ​ങ്ങ​നെ പാ​ട്ടി​ന്‍റെ വ​ഴി​യി​ലൂ​ടെ കൂ​ടു​ത​ൽ ഗൗ​ര​വ​ത്തോ​ടെ സ​ഞ്ച​രി​ക്കാ​ൻ തു​ട​ങ്ങി.

മൂ​ന്നാം വ​യ​സു​മു​ത​ൽ പ്ര​ത്യേ​ക പ​ഠ​ന​മൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​തെ കേ​ൾ​ക്കു​ന്ന​തെ​ല്ലാം പാ​ടാ​ൻ ത​നി​ക്കു ക​ഴി​യു​മാ​യി​രു​ന്നെ​ന്ന് ല​ക്ഷ്മി പ​റ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ട്. സി​നി​മ​ക​ളി​ൽ പ്ര​ശ​സ്ത സം​ഗീ​ത​സം​വി​ധാ​യ​ക​ർ​ക്കു കീ​ഴി​ൽ പാ​ടാ​നാ​യെ​ങ്കി​ലും ല​ക്ഷ്മി അ​തി​ൽ തൃ​പ്ത​യാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

അ​ങ്ങ​നെ​യി​രി​ക്കെ 1954ൽ ​മ​ദ​ൻ മോ​ഹ​നാ​ണ് ല​ക്ഷ്മി​യെ പ​ട്യാ​ല ഘ​രാ​ന​യി​ലെ വി​ഖ്യാ​ത​നാ​യ ഉ​സ്താ​ദ് അ​ബ്ദു​ൾ റ​ഹ്മാ​ൻ ഖാ​നു പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യ​ത്. അ​ന്നു ല​ക്ഷ്മി​ക്ക് 28 വ​യ​സ്. തൊ​ട്ട​ടു​ത്ത​ദി​വ​സം ഉ​സ്താ​ദി​ന്‍റെ ശി​ഷ്യ​യാ​യി പ​ഠ​നം തു​ട​ങ്ങി.

ദി​വ​സം നാ​ലും അ​ഞ്ചും മ​ണി​ക്കൂ​റു​ക​ൾ വീ​തം മൂ​ന്നു​വ​ർ​ഷ​ത്തെ അ​ഭ്യ​സ​നം. 1957ൽ ​കൊ​ൽ​ക്ക​ത്ത​യി​ൽ ആ​ദ്യ​ത്തെ ക​ച്ചേ​രി. അ​വി​ടെ​നി​ന്ന​ങ്ങോ​ട്ട് ല​ക്ഷ്മി ശ​ങ്ക​റി​നു തി​രി​ഞ്ഞു​നോ​ക്കേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല.

പാ​ട്ടി​ലെ നൃ​ത്ത​ഭം​ഗി

ഒ​രു ന​ർ​ത്ത​കി​യു​ടെ സൗ​ന്ദ​ര്യാ​ത്മ​ക​ത ല​ക്ഷ്മി​യു​ടെ പാ​ട്ടി​ൽ ഉ​ണ്ടെ​ന്നാ​ണ് പ​ല​രും പ​റ​യാ​റു​ള്ള​ത്. താ​ൻ കൃ​ഷ്ണ​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു പാ​ടു​ന്പോ​ൾ ഭ​ഗ​വാ​ൻ കൃ​ഷ്ണ​നെ ക​ണ്‍​മു​ന്നി​ൽ കാ​ണു​ന്നെ​ന്ന് ശ്രോ​താ​ക്ക​ൾ പ​റ​യാ​റു​ണ്ടെ​ന്ന് ല​ക്ഷ്മി​യും സ​മ്മ​തി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.

""പാ​ടു​ന്പോ​ൾ ഒ​രു ന​ർ​ത്ത​കി​യെ​പ്പോ​ലെ വാ​ക്കു​ക​ളു​ടെ ച​ല​ന​വും ഭാ​വ​ങ്ങ​ളും ഞാ​ൻ കാ​ണാ​റു​ണ്ട്. നൃ​ത്ത​ത്തി​ലെ ഭാ​വം എ​ന്‍റെ സം​ഗീ​ത​ത്തി​ലേ​ക്കു ക​ട​ന്നു​വ​രു​ന്നു. ശ്രോ​താ​ക്ക​ൾ​ക്ക് അ​ത​നു​ഭ​വി​ക്കാ​നും ക​ഴി​യു​ന്നു. പാ​ശ്ചാ​ത്യ രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ൽ ക​ച്ചേ​രി​ക​ൾ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങി​യ കാ​ല​ത്ത് എ​ന്‍റെ പാ​ട്ടി​ൽ​നി​ന്ന് അ​വ​ർ എ​ന്താ​ണ് മ​ന​സി​ലാ​ക്കു​ന്ന​തെ​ന്ന് അ​ത്ഭു​ത​പ്പെ​ടാ​റു​ണ്ട്.

പാ​രി​സി​ൽ ര​ണ്ടു മ​ണി​ക്കൂ​ർ നീ​ണ്ട ഭ​ജ​ൻ ക​ച്ചേ​രി ന​ട​ത്തി. ആ​ളു​ക​ൾ നി​ർ​ത്താ​തെ കൈ​യ​ടി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അ​വ​രി​ൽ ചി​ല​രോ​ടു ഞാ​ൻ ചോ​ദി​ച്ചു, എ​ന്താ​ണ് മ​ന​സി​ലാ​യ​തെ​ന്ന്. വാ​ക്കു​ക​ള​ല്ല, അ​വ​യെ എ​ങ്ങ​നെ പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ച്ചു​വെ​ന്ന​താ​ണ് കാ​ര്യ​മെ​ന്ന് മ​റു​പ​ടി​യും ല​ഭി​ച്ചു. പാ​ടു​ന്പോ​ഴു​ള്ള എ​ന്‍റെ രൂ​പ​ഭാ​വ​ങ്ങ​ൾ പാ​ട്ടി​നോ​ടു ചേ​രു​ന്ന​താ​ണെ​ന്നും അ​വ​ർ പ​റ​ഞ്ഞു''- ല​ക്ഷ്മി ഓ​ർ​മി​ക്കു​ന്നു.

നേ​ർ​വ​ഴി​കാ​ട്ടു​ന്ന ഗു​രു

സു​ന്ദ​ര​ശ​ബ്ദ​ഭാ​വ​ങ്ങ​ൾ​കൊ​ണ്ട് പ​തി​നാ​യി​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ ഹൃ​ദ​യ​ങ്ങ​ളി​ൽ സ്ഥാ​ന​മു​റ​പ്പി​ച്ച​പ്പോ​ഴും ദി​നേ​ന​യു​ള്ള പ​രി​ശീ​ല​ന​ത്തി​ന് ല​ക്ഷ്മി പ്രാ​ധാ​ന്യം കു​റ​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ല. എ​ല്ലാ​ക്കാ​ല​വും റി​യാ​സ് (പ​രി​ശീ​ല​നം) മ​ടി​യി​ല്ലാ​തെ ന​ട​ത്ത​ണ​മെ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു അ​വ​രു​ടെ വി​ശ്വാ​സ​പ്ര​മാ​ണം.

""നി​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് നേ​ർ​വ​ഴി കാ​ണി​ച്ചു​ത​രാം എ​ന്നാ​ണ് ശി​ഷ്യ​രോ​ടു ഞാ​ൻ പ​റ​യാ​റു​ള്ള​ത്. എ​ന്നാ​ൽ അ​വ​ർ വ​ള​ഞ്ഞ​വ​ഴി​ക​ൾ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്താ​ൽ എ​നി​ക്കൊ​ന്നും ചെ​യ്യാ​നാ​വി​ല്ല. പ​രി​ശീ​ല​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ സ്വ​യം വ​ള​രേ​ണ്ട​ത് അ​വ​രു​ടെ ക​ട​മ​യാ​ണ്., ഗു​രു ന​ൽ​കു​ന്ന ഉ​പ​ദേ​ശ​ങ്ങ​ൾ അ​നു​സ​രി​ക്കു​ക എ​ന്ന​തും''- ല​ക്ഷ്മി പ​റ​ഞ്ഞു.

ആ​ത്മാ​വു​ള്ള തു​മ്‌​രി​ക​ളും ഖ​യാ​ലു​ക​ളാ​ണ് ല​ക്ഷ്മി​യെ വ്യ​ത്യ​സ്ത​യാ​ക്കി​യ​ത്. പ​ണ്ഡി​റ്റ് ര​വി​ശ​ങ്ക​ർ ഈ​ണ​മൊ​രു​ക്കി​യ വി​ഖ്യാ​ത ചി​ത്ര​മാ​യ ഗാ​ന്ധി​യി​ൽ അ​ട​ക്കം ഒ​ട്ടേ​റെ സി​നി​മ​ക​ളി​ൽ പാ​ടി. ത​മി​ഴും മ​ല​യാ​ള​വും ഹി​ന്ദി​യും മ​റാ​ഠി​യും ഗു​ജ​റാ​ത്തി​യും ബം​ഗാ​ളി​യും അ​വ​ർ​ക്ക് ഒ​രു​പോ​ലെ വ​ഴ​ങ്ങി.

ജോ​ർ​ജ് ഹാ​രി​സ​ണി​നൊ​പ്പം ഫ്യൂ​ഷ​ൻ സം​ഗീ​ത​ത്തി​ൽ​പോ​ലും മി​ക​വു​കാ​ട്ടി. സ്വ​ന്തം എ​ല്ലാ​വ​രെ​യും സം​ഗീ​ത​ത്തി​ലൂ​ടെ ചേ​ർ​ത്തു​പി​ടി​ച്ചു. അ​വ​സാ​ന​കാ​ലം ചെ​ല​വ​ഴി​ച്ച​ത് ക​ലി​ഫോ​ർ​ണി​യ​യി​ലാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും വ​ർ​ഷ​ത്തി​ലൊ​രി​ക്ക​ൽ ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ​ത്തു​മാ​യി​രു​ന്നു.

2013 ഡി​സം​ബ​ർ മാ​സ​മാ​ദ്യം ഒ​രു സ്വ​കാ​ര്യ സം​ഭാ​ഷ​ണ​ത്തി​ൽ അ​വ​ർ പ​റ​ഞ്ഞു- ""ഇ​ങ്ങ​നെ എ​ത്ര​കാ​ലം ഞാ​ൻ ഇ​വി​ടെ​യു​ണ്ടാ​കു​മെ​ന്ന് അ​റി​യി​ല്ല''. ആ​രോ​ഗ്യ​പ്ര​ശ്ന​ങ്ങ​ൾ സൂ​ചി​പ്പി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​യി​രു​ന്നു അ​ത്. അ​തേ ഡി​സം​ബ​ർ 30ന് ​അ​വ​ർ പാ​ട്ടു​നി​ർ​ത്തി മ​ട​ങ്ങു​ക​യും ചെ​യ്തു. ക​ലി​ഫോ​ർ​ണി​യ​യി​ലെ സി​മി വാ​ലി​യി​ലാ​യി​രു​ന്നു അ​ന്ത്യം. മ​റ​വി​യി​ലേ​ക്കു മാ​യാ​ത്ത സ്വ​ര​പൂ​ർ​ണി​മ​യാ​യി ല​ക്ഷ്മി ശ​ങ്ക​ർ ഇ​വി​ടെ എ​ന്നു​മു​ണ്ടാ​കും.

ഹ​രി​പ്ര​സാ​ദ്‌