ദ​ക്ഷി​ണാ​ഫ്രി​ക്ക​യി​ൽനി​ന്ന് ഇ​ന്ത്യ​യി​ലേ​ക്ക് മ​ട​ങ്ങി​യ ഗാ​ന്ധി 1915 ജ​നു​വ​രി 9ന് ​മും​ബൈ തു​റ​മു​ഖ​ത്ത് ക​പ്പ​ലി​റ​ങ്ങി. ഈ ​ദി​ന​ത്തി​ന്‍റെ ഓ​ർ​മ​യ്ക്കാ​യി​ട്ടാ​ണ് 2003 മു​ത​ൽ ജ​നു​വ​രി 9 ഭാ​ര​ത സ​ർ​ക്കാ​ർ പ്ര​വാ​സി ദി​ന​മാ​യി ആ​ച​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ സാ​ഹ​ച​ര്യം എ​ന്തെ​ന്ന് മ​ന​സി​ലാ​ക്കാ​ൻ അ​ദ്ദേ​ഹം ഇ​ന്ത്യ മു​ഴു​വ​നും സ​ഞ്ച​രി​ച്ചു.​

സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ സ​മ​ര നേ​താ​ക്ക​ളെ​ പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ട്ടു.​ ദ​ക്ഷി​ണാ​ഫ്രി​ക്ക​യി​ലെ ഫീ​നി​ക്സ് ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​ൽനി​ന്നു വ​ന്ന വി​ദ്യാ​ർ​ഥിക​ളെ അ​ക്കാ​ല​ത്ത് ര​വീ​ന്ദ്ര​നാ​ഥ ടാ​ഗോ​ർ ശാ​ന്തി​നി​കേ​ത​നി​ലേ​ക്ക് ക്ഷ​ണി​ച്ചി​രു​ന്നു.​അ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ് ഗാ​ന്ധി​ജി​യും ടാ​ഗോ​റും പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. അ​ഹ​മ്മ​ദാ​ബാ​ദി​ലെ കൊ​ച്ച്റാ​ബി​ൽ 1915 മേ​യ് 25-ന് ​അ​ദ്ദേ​ഹം സ​ത്യഗ്ര​ഹാ​ശ്ര​മം സ്ഥാ​പി​ച്ചു. ജ​ന​സേ​വ​ന​ത്തി​ന് ആ​ത്മ​സ​മ​ർ​പ്പ​ണം ചെ​യ്യു​ന്ന​വ​ർ അ​ഹിം​സ, സ​ത്യം, അ​സ്തേ​യം, അ​പ​രി​ഗ്ര​ഹം, ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യം എ​ന്നി​വ നി​ഷ്ഠ​യോ​ടെ ആ​ച​രി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന് ഗാ​ന്ധി​ജി നി​ർ​ദേശി​ച്ചു.


സ്വ​യം നൂ​ൽനൂ​റ്റു​കൊ​ണ്ട് വ​സ്ത്ര​മു​ണ്ടാ​ക്കു​ക എ​ന്ന അ​ടി​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ലു​ള്ള ഖാ​ദി പ്ര​സ്ഥാ​ന​ത്തി​ന് അ​ദ്ദേ​ഹം രൂ​പം ന​ൽ​കി. ഒ​ന്നാം ലോ​ക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധം ന​ട​ക്കു​ന്ന സ​മ​യ​മാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. യു​ദ്ധ​ത്തി​നുശേ​ഷ​മെ​ങ്കി​ലും ബ്രി​ട്ടി​ഷു​കാ​രു​ടെ ന​യ​ത്തി​ന് മാ​റ്റ​മു​ണ്ടാ​കുമെ​ന്ന് എ​ല്ലാ​വ​രും ക​രു​തി​യെ​ങ്കി​ലും ആ ​പ്ര​തീ​ക്ഷ സ​ഫ​ല​മാ​യി​ല്ല. ഇ​ന്ത്യ​യി​ല​ങ്ങോ​ള​മി​ങ്ങോ​ളം പ്ര​തി​ഷേ​ധ​സ​മ​ര​ങ്ങ​ൾ ശ​ക്ത​മാ​യി​ത്തീ​ർ​ന്നു. ഇ​തി​ന​കം ഗാ​ന്ധി​ജി​യെ നേ​താ​വാ​യി മ​റ്റു നേ​താ​ക്ക​ൾ അം​ഗീ​ക​രി​ച്ചു തു​ട​ങ്ങി​യി​രു​ന്നു.