വ​ര​ൾ​ച്ച രൂ​ക്ഷ​മാ​യ​തോ​ടെ വ​റ്റി വ​ര​ണ്ട ഡാ​മി​ൽ ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ​ത് 3400 വ​ർ​ഷം പ​ഴ​ക്ക​മു​ള്ള കൊ​ട്ടാ​രം. ഇ​റാ​ഖി​ലെ കു​ർ​ദ്ദി​സ്ഥാ​നി​ലു​ള്ള മൊ​സൂ​ൾ ഡാ​മി​ൽ നി​ന്നു​മാ​ണ് ഈ ​ച​രി​ത്രാ​വ​ശി​ഷ്ട​ങ്ങ​ൾ ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ​ത്.

ഡാ​മി​ന്‍റെ അ​ടി​യി​ൽ നി​ന്നും 65 അ​ടി ഉ​യ​ര​ത്തി​ൽ സ്ഥി​തി ചെ​യ്യു​ന്ന ഈ ​കൊ​ട്ടാ​രം മി​താ​നി സാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തിന്‍റേതാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നാ​ണ് പു​രാ​വ​സ്തു ഗ​വേ​ഷ​ക​രു​ടെ നി​ഗ​മ​നം. ക​ഴി​ഞ്ഞ പ​ത്ത് വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ​ക്കി​ട​യി​ൽ ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ​തി​ൽ വ​ച്ച് ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ പ​ര്യ​വേ​ഷ​ണ​മാ​ണി​തെ​ന്നും ഗ​വേ​ഷ​ക​നാ​യ ഹ​സ​ൻ അ​ഹ​മ്മ​ദ് കാ​സിം വാ​ർ​ത്താ സ​മ്മേ​ള​ന​ത്തി​ൽ പ​റ​ഞ്ഞു.



മ​ണ്‍​ക​ട്ട​ക​ൾ കൊ​ണ്ടാ​ണ് കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ന്‍റെ മേ​ൽ​ക്കൂ​ര നി​ർ​മി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. ര​ണ്ട് മീ​റ്റ​ർ ഘ​ന​ത്തി​ലാ​ണ് ചു​മ​രു​ക​ളു​ടെ നി​ർ​മാ​ണം. ഈ ​കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തെ കെ​മു​ന എ​ന്നാ​ണ് ഗ​വേ​ഷ​ക​ർ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ത്. കൂ​ടാ​തെ ചു​മ​പ്പും നീ​ല​യും നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള ചു​മ​ർ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളും ഇ​വി​ടെ നി​ന്നും ക​ണ്ടെ​ത്തി. ഇ​ത്ര​യും കാ​ലം ഈ ​ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ സു​ര​ക്ഷി​ത​മാ​യി​രി​ക്കു​ന്ന​ത് വ​ള​രെ അ​പൂ​ർ​വ​മാ​യ കാ​ര്യ​മാ​ണെ​ന്നാ​ണ് ഗ​വേ​ഷ​ക​രു​ടെ ഭാ​ഷ്യം.




ഈ ​പ്ര​ദേ​ശ​ത്തു നി​ന്നും മി​താ​നി കാ​ല​ഘ​ട്ട​ത്തി​ലെ ചു​മ​ർ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ ല​ഭി​ച്ച ര​ണ്ടാ​മ​ത്തെ സ്ഥ​ല​മാ​ണി​തെ​ന്നും ഗ​വേ​ഷ​ക​ർ പ​റ​ഞ്ഞു. ഇ​വി​ടെ കൊട്ടാ​ര​മു​ണ്ടെ​ന്ന് അ​ധി​കൃ​ത​ർ 2010ലാ​ണ് ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ​ത്. അ​ന്ന് വെ​ള്ളം നി​റ​ഞ്ഞ് എ​ല്ലാം അ​പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഇ​പ്പോ​ൾ വെ​ള്ളം വ​റ്റി​യ​പ്പോ​ൾ വീ​ണ്ടും കൊ​ട്ടാ​രം പ്ര​ത്യ​ക്ഷ​മാ​കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.