ച​രി​ത്രം മാ​റ്റി​യെ​ഴു​താ​ൻ​ മാ​ത്രം ദീ​ർ​ഘ​വീ​ക്ഷ​ണ​വും ക​ഴി​വും ത​ന്‍റേ​ട​വും നി​ശ്ച​യ​ദാ​ർ​ഢ്യ​വു​മു​ള്ള​വ​ർ അ​ത്യ​പൂ​ർ​വ​മാ​ണ്. ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ രാഷ്‌ട്രീയ​ക്കാ​രു​ടെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ സ​ർ​ക്ക​സ് ആ​യി​രു​ന്ന തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​നു ചി​ട്ട​യും ച​ട്ട​വും ഏ​ർ​പ്പെ​ടു​ത്തി വെ​ടി​പ്പാ​ക്കി​യ ശ​രി​യാ​യ റിം​ഗ് മാ​സ്റ്റ​ർ - അ​താ​ണു പാ​ല​ക്കാ​ട്ടു​കാ​ര​ൻ തി​രു​നെ​ല്ലാ​യി നാ​രാ​യ​ണ അ​യ്യ​ർ ശേ​ഷ​ൻ എ​ന്ന ടി.​എ​ൻ. ശേ​ഷ​ൻ. പ​ല ലോ​ക​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളി​ലും ഇ​ന്നും സ്വ​പ്ന​മാ​യി ശേ​ഷി​ക്കു​ന്ന പ​രി​ഷ്കാ​ര​ങ്ങ​ളാ​ണ് ശേ​ഷ​ൻ കാ​ൽ നൂ​റ്റാ​ണ്ടു മു​ന്പ് പ്രാ​വ​ർ​ത്തി​ക​മാ​ക്കി​യ​ത്.

1995-ൽ ​തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​രം പ്ര​സ് ക്ല​ബ്ബിൽ മീ​റ്റ് ദി ​പ്ര​സ് പ​രി​പാ​ടി​ക്കു ക്ഷ​ണി​ച്ച​പ്പോ​ൾ അ​തു സ്വീ​ക​രി​ക്കാ​നും വ​ന്നു വെ​ട്ടി​ത്തു​റ​ന്ന് കാ​ര്യ​ങ്ങ​ൾ പ​റ​യാ​നും ച​ങ്കൂ​റ്റം കാ​ണി​ച്ച ശേ​ഷ​നെ ഇ​ന്നും ന​ല്ലതുപോ​ലെ ഓ​ർ​ക്കു​ന്നു. കേ​ന്ദ്ര​സ​ർ​ക്കാ​രി​ൽ സെ​ക്ര​ട്ട​റി​യാ​യി വി​ര​മി​ച്ച പി.​ജെ. തോ​മ​സ് ആ​യി​രു​ന്നു അ​ക്കാ​ല​ത്തെ സം​സ്ഥാ​ന തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പ് ഓ​ഫീ​സ​ർ. രാ​ജ്യ​ത്തെ ഏ​റ്റ​വും താ​ര​പ​രി​വേ​ഷ​വും വ്യ​ക്തി​പ്ര​ഭാ​വ​വും ഉ​ള്ള മു​ഖ്യ​ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു ക​മ്മീ​ഷ​ണ​റെ തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്ത് മീ​റ്റ് ദി ​പ്ര​സ് പ​രി​പാ​ടി​യി​ൽ കി​ട്ടു​ക​യെ​ന്ന​തുത​ന്നെ വ​ലി​യ കാ​ര്യ​മാ​യി​രു​ന്നു.

പ​റ​ഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ കൃ​ത്യ​സ​മ​യ​ത്ത് എ​ത്തി​യ ശേ​ഷ​ൻ പ​ത്ര​ലേ​ഖ​ക​രു​ടെ ചോ​ദ്യ​ങ്ങ​ളി​ൽ നി​ന്ന് ഒ​ളി​ച്ചോ​ടി​യ​തേ​യി​ല്ല. എ​ല്ലാ ചോ​ദ്യ​ങ്ങ​ൾ​ക്കും പ്ര​തീ​ക്ഷി​ക്കാ​വു​ന്ന​തി​ലും മി​ക​ച്ച​തും സു​വ്യ​ക്ത​വു​മാ​യ ഉ​ത്ത​ര​ങ്ങ​ളാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹം ന​ൽ​കി​യ​ത്. രാ​ജ്യ​ത്തെ പ്ര​ധാ​ന ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​നാ​ സ്ഥാ​പ​ന​ത്തി​ന്‍റെ ത​ന്‍റേ​ടി​യാ​യ മേ​ധാ​വി​യി​ൽ നി​ന്ന് സ്നേ​ഹ​പൂ​ർ​വ​മാ​യ പെ​രു​മാ​റ്റ​മൊ​ന്നും അ​ക്കാ​ല​ത്തു പ്ര​തീ​ക്ഷി​ച്ചി​രു​ന്നി​ല്ല. എ​ന്നാ​ൽ ലാ​ളി​ത്യം വി​ടാ​തെ, എ​ളി​മ​യോ​ടെ​യും വ​ള​രെ സ്നേ​ഹ​ത്തോ​ടെ​യു​മാ​യി​രു​ന്നു ശേ​ഷ​ന്‍റെ പെ​രു​മാ​റ്റ​മെ​ന്നത് മ​റ​ക്കാ​നാ​കി​ല്ല. പി​ന്നീ​ടു ക​ണ്ട​പ്പോ​ഴും പ​ഴ​യ സ്നേഹം അ​ദ്ദേ​ഹം പ്ര​ക​ടി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു.

ത​ല​സ്ഥാ​ന​ത്തെ ശ്ര​ദ്ധാ​കേ​ന്ദ്രം

കേ​ന്ദ്ര തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു ക​മ്മീ​ഷ​ണ​റാ​യി 1990ൽ ​ചു​മ​ത​ല​യേ​റ്റ​തു മു​ത​ൽ 1996 ഡി​സം​ബ​ർ 11നു ​വി​ര​മി​ക്കു​ന്ന​തു വ​രെ ശേ​ഷ​ൻ രാ​ജ്യ​ത്തെ ഏ​റ്റ​വും ശ്ര​ദ്ധി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്ന ഉ​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നാ​യി​രു​ന്നു. കേ​ന്ദ്ര​സ​ർ​ക്കാ​രി​ലെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ ഉ​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​നാ​യ കാ​ബി​ന​റ്റ് സെ​ക്ര​ട്ട​റി പ​ദ​വി​യി​ൽ നി​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ശേ​ഷ​ന്‍റെ വ​ര​വെ​ന്ന​തും പ്രത്യേകതയായിരുന്നു. സ​ർ​ക്കാ​രി​ന്‍റെ ആ​ജ്ഞാ​നു​വ​ർ​ത്തി​യാ​യി പ​ദ​വി നേ​ടി​യ ഏ​തെ​ങ്കി​ലു​മൊ​രു ഐ​എ​എ​സു​കാ​ര​ൻ അ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്ന​താ​ണു പ്ര​ധാ​നം.

ശേ​ഷ​ൻ വ​രു​ന്ന​തു വ​രെ കേ​ന്ദ്രം ഭ​രി​ക്കു​ന്ന പാ​ർ​ട്ടി​യു​ടെ ഇം​ഗി​ത​മ​നു​സ​രി​ച്ചു പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ക്കു​ന്ന തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു ക​മ്മീ​ഷ​ൻ എ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു പൊ​തു​രീ​തി. ഇ​പ്പോ​ഴും കാ​ര്യ​മാ​യ മാ​റ്റ​മി​ല്ല. പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​ക്കും പ്ര​ബ​ലന്മാരാ​യ മ​ന്ത്രി​മാ​ർ​ക്കും വി​ടു​വേ​ല ചെ​യ്ത​വ​രെ ഉ​ന്ന​ത ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​നാ പ​ദ​വി​ക​ൾ ന​ൽ​കി പ്ര​ത്യു​പ​കാ​രം ചെ​യ്യു​ന്ന രീ​തി മു​ന്പും ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

എ​ല്ലാ രാഷ്‌ട്രീയക്കാരെയും നി​ല​യ്ക്കു നി​ർ​ത്താ​ൻ ശേ​ഷ​നു മു​ന്പും പി​ന്നീ​ടും അ​ധി​ക​മാ​രു തു​നി​ഞ്ഞി​രു​ന്നി​ല്ല. ത​ന്‍റേ​ട​മു​ള്ള ചി​ല മി​ടു​ക്കന്മാരി​ൽനി​ന്ന് ചി​ല ഒ​റ്റ​പ്പെ​ട്ട തീ​രു​മാ​ന​ങ്ങ​ളും ഉ​ണ്ടാ​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​കാം. ച​ന്ദ്ര​ശേ​ഖ​ർ പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യാ​യി​രി​ക്കെ 1990 ഡി​സം​ബ​ർ 12ന് ​ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു ക​മ്മീ​ഷ​ണ​റാ​യി ടി.​എ​ൻ. ശേ​ഷ​ൻ എ​ത്തി​യ​തോ​ടെ ഭ​ര​ണ- രാഷ്‌ട്രീയ നേ​തൃ​ത്വ​ങ്ങ​ളാ​യിരുന്നു കൂ​ടു​ത​ൽ വി​ഷ​മ​വൃ​ത്ത​ത്തി​ലാ​യ​ത്. ആ​രു​ടെ​യും ച​ട്ട​ക്കൂ​ടി​ൽ ശേ​ഷ​ൻ ഒ​തു​ങ്ങി​യി​ല്ല. ആ​രെ​യും പേ​ടി​ച്ചു​മി​ല്ല. തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു ക​മ്മീ​ഷ​ൻ എ​ന്ന​തു ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​നാ​പ​ര​മാ​യ പ​ദ​വി​യാ​ണെ​ന്നും ശ​രി​യെ​ന്നു തോ​ന്നി​യ​വ ചെ​യ്യു​മെ​ന്നും അ​ദ്ദേ​ഹം ശ​ഠി​ച്ചു. ദ​ശ​ക​ങ്ങ​ളാ​യി ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന കീഴ്‌വഴക്ക​ങ്ങ​ളും അ​ടി​യ​റ​വു പ​റ​ച്ചി​ലു​ക​ളും അ​വ​സാ​നി​ച്ചു.


അ​ന്പ​ര​പ്പി​ച്ച ന​ട​പ​ടി​ക​ൾ

തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു ക​മ്മീ​ഷ​ണ​റാ​യ ശേ​ഷ​മു​ള്ള ആ​ദ്യ പൊ​തു​തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​ൽ ത​ന്നെ ശേ​ഷ​ൻ പ​ല​രെ​യും ഞെ​ട്ടി​ച്ചു. വോ​ട്ടെ​ടു​പ്പി​നു തൊ​ട്ടു​മു​ന്പാ​യി പ​ഞ്ചാ​ബി​ലെ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു റ​ദ്ദാ​ക്കി​യ ന​ട​പ​ടി രാ​ജ്യ​ത്തെ​യാ​കെ ന​ടു​ക്കി. തെ​ര​ഞ്ഞ​ടു​പ്പു ചെ​ല​വു​ക​ളി​ലെ ക്ര​മ​ക്കേ​ട് ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ​തി​നെ​ത്തു​ട​ർ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ക​ർ​ശ​ന ന​ട​പ​ടി. പ​ക്ഷേ അ​തു ന​ൽ​കി​യ സ​ന്ദേ​ശ​വും ക​രു​ത്തും ചെ​റു​ത​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു ച​ട്ട​ങ്ങ​ൾ ത​മാ​ശ​യ​ല്ലെ​ന്നു സ്ഥാ​നാ​ർ​ഥി​ക​ൾ​ക്കും നേ​താ​ക്ക​ൾ​ക്കും ബോ​ധ്യ​മാ​യി. ആ​രം​ഭ​ശൂ​ര​ത്വം മാ​ത്ര​മെ​ന്നു ക​രു​തി​യ​വ​രെ തു​ട​രെ ഞെ​ട്ടി​ക്കാ​നും ശേ​ഷ​ന്‍റെ ന​ട​പ​ടി​ക​ൾ കാ​ര​ണ​മാ​യി. 1993-ലെ ​ലോ​ക്സ​ഭാ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പി​ൽ 1,488 സ്ഥാ​നാ​ർ​ഥി​ക​ളെ​യാ​ണ് ഒ​റ്റ​യ​ടി​ക്ക് അ​യോ​ഗ്യ​രാ​ക്കി​യ​ത്. തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു നി​രീ​ക്ഷ​ക​രു​ടെ നി​യ​മ​നം മു​ത​ൽ വ​ഴ​ങ്ങാ​ൻ വി​സ​മ്മ​തി​ച്ച ഉ​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​ർ അ​ട​ക്ക​മു​ള്ള​വ​ർ​ക്കെ​തി​രേ​യു​ള്ള ന​ട​പ​ടി​ക​ൾ വ​രെ.

ശേ​ഷ​നെ ഒ​തു​ക്കാ​ൻ ഭ​ര​ണ- പ്ര​തി​പ​ക്ഷ വ്യ​ത്യാ​സ​മി​ല്ലാ​തെ രാഷ്‌ട്രീയക്കാർ ശ്ര​മി​ച്ച​തും മ​റ​ക്ക​രു​ത​ല്ലോ. കോ​ണ്‍ഗ്ര​സ് തു​ണ​യ്ക്കാ​തി​രു​ന്ന​തി​നാ​ലാ​ണ് ശേ​ഷ​നെ പാ​ർ​ല​മെ​ന്‍റി​ൽ ഇം​പീ​ച്ച് ചെ​യ്യാ​നു​ള്ള നീ​ക്കം ഒ​ടു​വി​ൽ ചാ​പി​ള്ള​യാ​യ​ത്. 1993-ൽ ​പി.​വി. ന​ര​സിം​ഹ​റാ​വു പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യാ​യി​രി​ക്കെ​യാ​ണ് ര​ണ്ടു തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു ക​മ്മീ​ഷ​ണ​ർ​മാ​രെ കൂ​ടി നി​യ​മി​ച്ച് ശേ​ഷ​നെ ജ​നാ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​ലേ​ക്കു കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന​ത്. പ​ക്ഷേ അ​പ്പോ​ഴും ശേ​ഷ​ന്‍റെ അ​പ്ര​മാ​ദി​ത്യം ത​ക​ർ​ക്കാ​നാ​യി​ല്ലെ​ന്ന​തു വേ​റെ കാ​ര്യം.

ചെ​ളി​ക്കു​ഴി​യേ​ക്കാ​ൾ വ​ഷ​ളാ​യി​രു​ന്ന ഇ​ന്ത്യ​യി​ലെ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പു ക​ളം സം​ശു​ദ്ധ​മാ​ക്കാ​നു​ള്ള ശേ​ഷ​ന്‍റെ ധീ​ര​മാ​യ ന​ട​പ​ടി​ക​ളെ പ​ക്ഷേ അ​ന്നു രാ​ജ്യ​ത്തെ സാ​ധാ​ര​ണ പൗ​ര​ന്മാ​ർ രണ്ടുകൈയും നീ​ട്ടി സ്വീ​ക​രി​ച്ചു. ലോ​ക​ത്തി​ലെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ ജ​നാ​ധി​പ​ത്യം മാ​ത്ര​മ​ല്ല, ഏ​റ്റ​വും സു​താ​ര്യ​വും ച​ട്ട​പ്ര​കാ​ര​വും നീ​തി​പൂ​ർ​വ​ക​വും അ​ഴി​മ​തി മു​ക്ത​വു​മാ​യ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പ് എ​ന്ന പ​ദ​വി കൂ​ടി ഇ​ന്ത്യ​ക്കു സ​മ്മാ​നി​ക്കാ​ൻ ശേ​ഷ​നു ക​ഴി​ഞ്ഞു. വി​ട്ടു​വീ​ഴ്ച​ക​ളി​ല്ലാ​തെ, മു​ഖം നോ​ക്കാ​തെ എ​ല്ലാ രാഷ്‌ട്രീയപാ​ർ​ട്ടി​ക​ളോ​ടും നേ​താ​ക്ക​ളോ​ടും സ്ഥാ​നാ​ർ​ഥി​ക​ളോ​ടും ശേ​ഷ​ൻ സ്വീ​ക​രി​ച്ച നി​ല​പാ​ടു​ക​ൾ ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ യ​ശ​സ് വാ​നോ​ളമു​യ​ർ​ത്തി.

തി​രി​ച്ച​റി​യ​ലി​ന്‍റെ ച​രി​ത്രം

രാ​ജ്യ​ത്തെ മു​ഴു​വ​ൻ വോ​ട്ട​ർ​മാ​ർ​ക്കും ഫോ​ട്ടോ പ​തി​ച്ച തി​രി​ച്ച​റി​യ​ൽ കാ​ർ​ഡ് ന​ൽ​കാ​നും നി​ർ​ബ​ന്ധ​മാ​ക്കാ​നു​മു​ള്ള​താ​യി​രു​ന്നു ശേ​ഷ​ന്‍റെ അ​ക്കാ​ല​ത്തെ ച​രി​ത്ര​പ​ര​മാ​യ ഒ​രു തീ​രു​മാ​നം. കേ​ര​ള​ത്തി​ലും ഉ​ത്ത​രേ​ന്ത്യ​യി​ലെ മി​ക്ക സം​സ്ഥാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലും ക​ള്ള​വോ​ട്ടു​ക​ൾ വ്യാ​പ​ക​മാ​യി​രു​ന്ന കാ​ലം പ​ല​രും മ​റ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ടാ​വില്ല. അ​തി​നൊ​രു മാ​റ്റം വ​രു​ത്താ​നും ക​ള്ള​വോ​ട്ടു ഗ​ണ്യ​മാ​യി കു​റ​യ്ക്കാ​നും ശേ​ഷ​നു ക​ഴി​ഞ്ഞു. മാ​തൃ​കാ പെ​രു​മാ​റ്റ​ച്ച​ട്ടം ക​ർ​ശ​ന​മാ​ക്കി​യ​തി​ന്‍റെ ക്രെ​ഡി​റ്റും ശേ​ഷ​നു ത​ന്നെ. എ​ന്തി​നേ​റെ, വോ​ട്ടെ​ടു​പ്പി​ന്‍റെ വീ​ഡി​യോ ചി​ത്രീ​ക​ര​ണം പോ​ലും ന​ട​പ്പാ​ക്കി.

സ്ഥാ​നാ​ർ​ഥി​ക​ളു​ടെ ചെ​ലു​ക​ൾ​ക്കു പ​രി​ധി നി​ശ്ച​യി​ക്കു​ക​യും ന​ട​പ്പാ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്ത​തും അ​ക്കാ​ല​ത്തു പു​തു​മ​യാ​യി. രാ​ത്രി​കാ​ല പ്ര​ചാ​ര​ണം വി​ല​ക്കി. ലൗ​ഡ് സ്പീ​ക്ക​റി​ന്‍റെ ഉ​പ​യോ​ഗ​ത്തി​നും ക​ർ​ശ​ന നി​യ​ന്ത്ര​ണം വ​ന്നു.​ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​പ്പുകാ​ല​ത്ത് വോ​ട്ട​ർ​മാ​രെ ഏ​റ്റ​വു​മ​ധി​കം സ്വാ​ധീ​നി​ച്ചി​രു​ന്ന മ​ദ്യം, പ​ണം എ​ന്നി​വ​യു​ടെ ഒ​ഴു​ക്ക് ത​ട​യാ​നും ക​ർ​ശ​ന നി​യ​ന്ത്ര​ണ​ങ്ങ​ളും പ​രി​ശോ​ധ​ന​ക​ളും ഏ​ർ​പ്പെ​ടു​ത്താ​നും അ​ദ്ദേ​ഹം മ​റ​ന്നി​ല്ല. വോ​ട്ടെ​ടു​പ്പു ദി​വ​സ​ത്തെ മ​ദ്യ​വി​ൽ​പ്പ​ന പൂ​ർ​ണ​മാ​യി ത​ട​യാ​നും വോ​ട്ട​ർ​മാ​ർ​ക്കു പ​ണം ന​ൽ​കു​ന്ന​തു നി​യ​ന്ത്രി​ക്കാ​നും അ​ന്നു ശേ​ഷ​ൻ എ​ടു​ത്ത തീ​രു​മാ​ന​ങ്ങ​ൾ രാഷ്‌ട്രീയ​ക്കാ​ർ​ക്കു ദ​ഹി​ക്കു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നി​ല്ല.

ജോ​ർ​ജ് ക​ള്ളി​വ​യ​ലി​ൽ