പി​ങ്ക് സി​റ്റി​യെ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ജ​യ്പു​ര്‍ ന​ഗ​ര​ത്തി​ന്‍റെ പ്ര​ധാ​ന ആ​ക​ര്‍​ഷ​ണ​മാ​ണ് ഹ​വാ മ​ഹ​ല്‍. ന​ഗ​ര​കേ​ന്ദ്ര​ത്തി​ല്‍ സ്ഥി​തി ചെ​യ്യു​ന്ന ഈ ​മ​ന്ദി​രം ചു​വ​പ്പു നി​റ​ത്തി​ലു​ള്ള മ​ണ​ല്‍​ക്ക​ല്ലു​ക​ള്‍​കൊ​ണ്ടാ​ണ് പ​ണി​തീ​ര്‍​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. പ​തി​നെ​ട്ടാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ലാ​ണ് ഹ​വാ മ​ഹ​ല്‍ പ​ണി​ക​ഴി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​ത്. ജ​യ്പു​രി​ന്‍റെ സ്ഥാ​പ​ക​ന്‍ സ​വാ​യ് ജ​യ്‌​സിം​ഗി​ന്‍റെ ചെ​റു​മ​ക​ന്‍ മ​ഹാ​രാ​ജ സ​വാ​യ് പ്ര​താ​പ് സിം​ഗാ​ണ് ഈ ​വാ​സ്തു​വി​സ്മ​യം യാ​ഥാ​ര്‍​ഥ്യ​മാ​ക്കി​യ​ത്.

ലാ​ല്‍ ച​ന്ദ് ഉ​സ്താ​ദ് എ​ന്ന ശി​ല്പി​യു​ടെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ല്‍ ആ​രം​ഭി​ച്ച മ​ഹ​ല്‍ നി​ര്‍​മാ​ണം 1799ല്‍ ​ആ​ണ് പൂ​ര്‍​ത്തി​യാ​യ​ത്. ഖേ​ത്രി​യി​ലെ വി​ന്‍​ഡ് പാ​ല​സി​ന്‍റെ മാ​തൃ​ക​യാ​ണ് ഹ​വാ മ​ഹ​ലി​ന്‍റെ നി​ര്‍​മാ​ണ​ത്തി​ന് സ്വീ​ക​രി​ച്ച​ത്.

തേ​നീ​ച്ച​ക്കൂ​ടു​പോ​ലെ

അ​മ്പ​ത് അ​ടി​യാ​ണ് ഉ​യ​രം. അ​ഞ്ചു നി​ല​ക​ളു​ള്ള ഈ ​വി​സ്മ​യ​ത്തി​നു തേ​നീ​ച്ച​ക്കൂ​ടി​ന്‍റെ മാ​തൃ​ക​യി​ല്‍ 953 ജ​നാ​ല​ക​ളു​ണ്ട്. ജ​രോ​ക്ക​ക​ള്‍ എ​ന്നാ​ണ് ഈ ​ജ​നാ​ല​ക​ളെ വി​ളി​ക്കു​ന്ന​ത്. നെ​ടു​കെ​യും കു​റു​കെ​യും ത​ടി​ക​ള്‍ കൊ​ണ്ട് പ​ട്ടി​ക​ക​ള്‍ അ​ടി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന രീ​തി​യി​ലു​ള്ള​താ​ണ് ഈ ​ജ​നാ​ല​ക​ള്‍.

കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലെ അ​ന്തേ​വാ​സി​ക​ളാ​യ സ്ത്രീ​ക​ള്‍​ക്ക് ത​ങ്ങ​ളു​ടെ ശ​രീ​രം പ്ര​ദ​ര്‍​ശി​പ്പി​ക്കാ​തെ സു​ഗ​മ​മാ​യി പു​റ​ത്തെ തെ​രു​വി​ലെ കാ​ഴ്ച​ക​ള്‍ കാ​ണു​ക എ​ന്ന ഉ​ദ്ദേ​ശ്യ​മാ​യി​രു​ന്നു ഈ ​ജ​നാ​ല​ക​ള്‍​ക്കു പി​ന്നി​ല്‍.

വെ​ഞ്ചു​റി എ​ഫ​ക്ട് എ​ന്ന ശാ​സ്ത്ര​ത​ത്വം പ്ര​യോ​ഗി​ച്ചു​ള്ള നി​ര്‍​മാ​ണ​രീ​തി മ​ഹ​ലി​നു​ള്ളി​ലെ താ​പ​നി​ല ഗ​ണ്യ​മാ​യ രീ​തി​യി​ല്‍ കു​റ​യാ​ന്‍ സ​ഹാ​യ​ക​മാ​യി.

അ​തി​നാ​ല്‍ ക​ടു​ത്ത വേ​ന​ല്‍​ക്കാ​ല​ത്തു പോ​ലും മ​ഹ​ലി​നു​ള്ളി​ല്‍ ശീ​ത​ളി​മ​യാ​ണു​ള്ള​ത്. തെ​രു​വി​ല്‍​നി​ന്നു ഹ​വാ മ​ഹ​ല്‍ കാ​ണു​മ്പോ​ള്‍ മി​ക്ക​വ​രും ആ ​ഭാ​ഗ​ത്തെ ഹ​വാ മ​ഹ​ലി​ന്‍റെ മു​ന്‍​വ​ശ​മാ​യി തെ​റ്റി​ദ്ധ​രി​ക്കാ​റു​ണ്ട്. യ​ഥാ​ര്‍​ഥ​ത്തി​ല്‍ ഹ​വാ മ​ഹ​ലി​ന്‍റെ പി​ന്‍​വ​ശ​മാ​ണ് തെ​രു​വി​ന​ഭി​മു​ഖ​മാ​യി സ്ഥി​തി ചെ​യ്യു​ന്ന​ത്.

പി​ങ്ക് നി​റ​ത്തി​ൽ

ചു​വ​ന്ന മ​ണ​ല്‍​ക്ക​ല്ലു​ക​ള്‍​കൊ​ണ്ട് പ​ണി​തീ​ര്‍​ത്ത മ​ന്ദി​രം സൂ​ര്യ​പ്ര​കാ​ശ​ത്തി​ല്‍ പി​ങ്ക് നി​റ​ത്തി​ല്‍ തി​ള​ങ്ങു​ന്ന​ത് അ​വാ​ച്യ​മാ​യ അ​നു​ഭൂ​തി​യാ​ണ് സ​ന്ദ​ര്‍​ശ​ക​ര്‍​ക്കു സ​മ്മാ​നി​ക്കു​ന്ന​ത്. അ​ടി​ത്ത​റ​യി​ല്ലാ​തെ ലോ​ക​ത്തു പ​ണി​ക​ഴി​പ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട, ഏ​റ്റ​വും ഉ​യ​രം കൂ​ടി​യ മ​ന്ദി​രം കൂ​ടി​യാ​ണ് ഹ​വാ മ​ഹ​ല്‍. ര​ജ​പു​ത്ര​ശൈ​ലി​യി​ലു​ള്ള വാ​സ്തു​വി​ദ്യ​യാ​ണ് അ​വ​ലം​ബി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. മു​ഗ​ള്‍ വാ​സ്തു​വി​ദ്യ​യു​ടെ സ്വാ​ധീ​ന​വും ഹ​വാ മ​ഹ​ലി​ല്‍ കാ​ണാ​ന്‍ സാ​ധി​ക്കും.

താ​ഴി​ക​ക്കു​ട​ങ്ങ​ളു​ള്ള മേ​ലാ​പ്പു​ക​ള്‍, ഓ​ട​ക്കു​ഴ​ല്‍ രൂ​പ​ത്തി​ലു​ള്ള തൂ​ണു​ക​ള്‍, താ​മ​ര​യു​ടെ​യും മ​റ്റ് പു​ഷ്പ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ആ​കൃ​തി​യി​ലു​ള്ള നി​ര്‍​മി​തി​ക​ള്‍ തു​ട​ങ്ങി​യ​വ ര​ജ​പു​ത്ര ശൈ​ലി​യെ അ​നു​സ്മ​രി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. അ​തേ​സ​മ​യം, കൊ​ത്തു​പ​ണി​ക​ളും ക​മാ​ന​ങ്ങ​ളും ഇ​സ്‌​ലാ​മി​ക വാ​സ്തു​വി​ദ്യ​യു​ടെ പ്ര​തി​ഫ​ല​ന​മാ​ണ്. ഫ​ത്തേ​പ്പു​ര്‍ സി​ക്രി​യി​ലെ പ​ഞ്ച് മ​ഹ​ലി​ല്‍​നി​ന്ന് ഹ​വാ മ​ഹ​ലി​നെ വ്യ​ത്യ​സ്ത​മാ​ക്കു​ന്ന​തും ഇ​താ​ണ്.

ഷെ ​ഡെ​വ്റ

സി​റ്റി പാ​ല​സി​ല്‍​നി​ന്നു ഹ​വാ മ​ഹ​ലി​ലേ​ക്കു പ്ര​വേ​ശി​ക്കു​ന്ന​ത് രാ​ജ​കീ​യ ക​വാ​ടം വ​ഴി​യാ​ണ്. ഇ​തു ചെ​ന്നെ​ത്തു​ന്ന​തു വി​ശാ​ല​മാ​യ ഒ​രു ന​ടു​മു​റ്റ​ത്ത്. മൂ​ന്നു വ​ശ​വും ര​ണ്ടു നി​ല മ​ന്ദി​ര​ങ്ങ​ള്‍ സ്ഥി​തി ചെ​യ്യു​ന്ന ന​ടു​മു​റ്റ​ത്തി​ന്‍റെ കി​ഴ​ക്കു​ള്ള നാ​ലാം വ​ശ​ത്താ​ണ് ഹ​വാ മ​ഹ​ലി​ന്‍റെ സ്ഥാ​നം. ഈ ​ന​ടു​മു​റ്റ​ത്ത് ഒ​രു പു​രാ​വ​സ്തു മ്യൂ​സി​യ​വു​മു​ണ്ട്.

‘ഷെ ​ഡെ​വ്‌​റ' ഓ​ഫ് മ​ഹാ​രാ​ജ ജ​യ്‌​സിം​ഗ് (മ​ഹാ​രാ​ജ ജ​യ്‌​സിം​ഗി​ന്‍റെ ഉ​ദാ​ത്ത സൃ​ഷ്ടി) എ​ന്ന പേ​രി​ലും ഹ​വാ മ​ഹ​ല്‍ അ​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്നു​ണ്ട്. ജ​യ്‌​സിം​ഗി​ന്‍റെ ഏ​റ്റ​വും പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട റി​സോ​ര്‍​ട്ടാ​യി​രു​ന്നു ഇ​ത്. മ​ന്ദി​ര​ത്തി​ന്‍റെ ഏ​റ്റ​വും മു​ക​ളി​ല​ത്തെ ര​ണ്ടു നി​ല​ക​ളി​ല്‍ ഗോ​വ​ണി​ക​ളി​ല്‍​ക്കൂ​ടി മാ​ത്ര​മേ ക​യ​റാ​നാ​കൂ. രാ​ജ​സ്ഥാ​ന്‍ സ​ര്‍​ക്കാ​രി​ന്‍റെ ആ​ര്‍​ക്കി​യോ​ള​ജി​ക്ക​ല്‍ വി​ഭാ​ഗ​മാ​ണ് രാ​ജ​സ്ഥാ​നി​ലെ പ്ര​ധാ​ന വി​നോ​ദ​സ​ഞ്ചാ​ര കേ​ന്ദ്രം​കൂ​ടി​യാ​യ ഹ​വാ മ​ഹ​ലി​നെ സം​ര​ക്ഷി​ക്കു​ന്ന​ത്.

അ​ജി​ത് ജി. ​നാ​യ​ർ