ഗാ​ന​ര​ച​ന നി​ർ​വ​ഹി​ച്ച ര​ണ്ടാം ചി​ത്ര​ത്തി​ലെ പാ​ട്ടു​ത​ന്നെ അ​തി​ഗം​ഭീ​രം. എ​ന്നാ​ൽ അ​ടു​ത്തൊ​രു ഹി​റ്റ് ല​ഭി​ക്കാ​ൻ നീ​ണ്ട പ​തി​നെ​ട്ടു വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളു​ടെ കാ​ത്തി​രി​പ്പ്. ആ ​ചി​ത്ര​ത്തി​ലെ എ​ല്ലാ പാ​ട്ടു​ക​ളും സു​ന്ദ​രം. വീ​ണ്ടും ഹി​റ്റു​ക​ൾ... പാ​ട്ടെ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​ൻ എ​ന്ന നി​ല​യി​ൽ നീ​ണ്ട​തും അ​ത്ര ആ​ഘോ​ഷി​ക്ക​പ്പെ​ടാ​ത്ത​തു​മാ​യ യാ​ത്ര പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി മ​ട​ങ്ങി​യ ദേ​വ് കോ​ഹ്ലി​യു​ടെ ഓ​ർ​മ​ക​ളി​ലൂ​ടെ...

1942ൽ ​പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നി​ലെ റാ​വ​ൽ​പി​ണ്ടി​യി​ൽ ജ​നി​ച്ച് വി​ഭ​ജ​ന​കാ​ല​ത്ത് ഇ​ന്ത്യ​യി​ലേ​ക്കു പ​റി​ച്ചു​ന​ട​പ്പെ​ട്ട ബാ​ല​ൻ. 1948ൽ ​ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലെ​ത്തി​യ കു​ടും​ബം പി​റ്റേ​ക്കൊ​ല്ലം ഡെ​ഹ്റാ​ഡൂ​ണി​ലേ​ക്കു മാ​റി. അ​വി​ടെ ത​ന്നേ​ക്കാ​ൾ അ​ഞ്ചോ ആ​റോ വ​യ​സി​നു മൂ​പ്പു​ള്ള മ​റ്റൊ​രു ബാ​ല​ൻ അ​വ​നെ കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ആ ​ബാ​ല​നാ​ണ് അ​വ​നു ക​വി​ത​യു​ടെ ലോ​കം കാ​ണി​ച്ചു​കൊ​ടു​ത്ത​ത്. ജീ​വി​ത​ത്തി​ലാ​ദ്യ​മാ​യി അ​വ​നൊ​രു ഈ​ര​ടി കേ​ട്ടു. അ​തി​നോ​ട് ആ​കൃ​ഷ്ട​നാ​യി. അ​തു​പോ​ലെ ത​നി​ക്കും എ​ഴു​താ​മ​ല്ലോ എ​ന്നു​തോ​ന്നി. ഏ​താ​നും വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ​ക്കു​ശേ​ഷം, ഏ​താ​ണ്ടു പ​ത്തു​വ​യ​സു​ള്ള​പ്പോ​ൾ അ​വ​ന​തു യാ​ഥാ​ർ​ഥ്യ​മാ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. അ​ങ്ങ​നെ ദേ​വ് കോ​ഹ്ലി എ​ന്ന ക​വി ജ​നി​ച്ചു.

ഉ​സ്താ​ദ് സാ​ഹ​ബ്

ക​വി​ത​യി​ലേ​ക്കു​ള്ള വ​ഴി​കാ​ണി​ച്ച​ത് ഏ​താ​ണ്ടു സ​മ​പ്രാ​യ​ക്കാ​ര​നാ​യ ബാ​ല​നാ​ണെ​ങ്കി​ൽ കൈ​പി​ടി​ച്ചു ന​ട​ത്തി​യ​ത് ഡെ​ഹ്റാ​ഡൂ​ണി​ലെ പേ​രോ​ർ​മി​ക്കാ​ത്ത ഒ​രു ക​വി​യാ​ണ്. ദേ​വ് കോ​ഹ്ലി അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ഉ​സ്താ​ദ് സാ​ഹ​ബ് എ​ന്നാ​ണ് വി​ളി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. ഇ​ത്ര ചെ​റു​പ്രാ​യ​ത്തി​ൽ നീ ​എ​ങ്ങ​നെ ഇ​ത്ര​യും മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യ ക​വി​ത എ​ഴു​തി എ​ന്ന​ദ്ദേ​ഹം ദേ​വി​നോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു. വ​ള​ർ​ന്ന​പ്പോ​ൾ പാ​ട്ടെ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​നാ​വു​ക​യെ​ന്ന​താ​ണ് ദേ​വി​ന്‍റെ ആ​ഗ്ര​ഹ​മെ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞു. ബോം​ബെ​യി​ൽ ചെ​ന്ന് ഭാ​ഗ്യം പ​രീ​ക്ഷി​ക്കാ​ൻ ഉ​പ​ദേ​ശി​ച്ച​ത് അ​ദ്ദേ​ഹ​മാ​യി​രു​ന്നു.

ദേ​വ​നാ​ഗ​രി​യും പ​ഞ്ചാ​ബി​യും ന​ന്നാ​യി വ​ഴ​ങ്ങു​ന്ന ദേ​വി​ന് അ​ന്ന് ഉ​റു​ദു അ​ത്ര വ​ശ​മി​ല്ല. ഒ​ന്നാം ക്ലാ​സി​ൽ പ​ഠി​ച്ച ഉ​റു​ദു​മാ​ത്ര​മേ അ​റി​യു​മാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. എ​ങ്കി​ലും ആ​ത്മ​വി​ശ്വാ​സ​ത്തി​ന് ഒ​രി​ക്ക​ലും കു​റ​വു​വ​ന്നി​ട്ടി​ല്ല. എ​ന്താ​വ​ണം ത​ന്‍റെ വ​ഴി​യെ​ന്ന് മ​ന​സി​ലു​റ​പ്പി​ച്ചു നേ​ടി​യ ആ​ത്മ​വി​ശ്വാ​സ​മാ​യി​രു​ന്നു അ​ത്. അ​തു​കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ​യാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹം സ​യ​ൻ​സ് ഉ​പേ​ക്ഷി​ച്ച് ആ​ർ​ട്സ് പ​ഠി​ക്കാ​മെ​ന്നു തീ​രു​മാ​നി​ച്ച​ത്.

അ​തൊ​രു ര​സ​ക​ര​മാ​യ ക​ഥ​യാ​യി അ​ദ്ദേ​ഹം പി​ന്നീ​ട് ഓ​ർ​മി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ഡെ​ഹ്റാ​ഡു​ണി​ലെ പ​ഠ​ന​കാ​ല​ത്ത് ആ​ദ്യം സ​യ​ൻ​സ് വി​ഷ​യ​ത്തി​നാ​ണ് ചേ​ർ​ന്ന​ത്. ആ​ദ്യ​വ​ർ​ഷം​ത​ന്നെ അ​ത​ത്ര എ​ളു​പ്പ​മ​ല്ലെ​ന്നു മ​ന​സി​ലാ​യി. സ​യ​ൻ​സി​ന്‍റെ എ​ല്ലാ പു​സ്ത​ക​ങ്ങ​ളു​മെ​ടു​ത്തു വി​റ്റു!. ആ​ർ​ട്സ് വി​ഷ​യ​ങ്ങ​ളി​ൽ പ്ര​വേ​ശ​നം നേ​ടു​ക​യും ചെ​യ്തു. ശ്രീ ​ഗു​രു​നാ​നാ​ക് ദേ​വ് മ​ഹാ​രാ​ജ് ഇ​ന്‍റ​ർ കോ​ള​ജി​ലാ​യി​രു​ന്നു ദേ​വ് കോ​ഹ്ലി​യു​ടെ വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സം. ബി​ല്യാ​ർ​ഡ്സ് ക​ളി​യാ​യി​രു​ന്നു ദേ​വി​ന്‍റെ ഹോ​ബി. ഡെ​ഹ്റാ​ഡൂ​ണി​ൽ ഹോ​ട്ട​ൽ ന​ട​ത്തി​യി​രു​ന്ന അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ പി​താ​വ് വ​ള​രെ ചെ​റു​പ്രാ​യ​ത്തി​ൽ മ​രി​ച്ചു.

എ​വ​ർ​ഗ്രീ​ൻ ഹോ​ട്ട​ൽ

1964ൽ ​ഇ​രു​പ​ത്തി​ര​ണ്ടാം വ​യ​സി​ൽ ബോം​ബെ​യി​ൽ എ​ത്തി​യ ദേ​വ് എ​വ​ർ​ഗ്രീ​ൻ എ​ന്ന ഹോ​ട്ട​ലി​ലാ​യി​രു​ന്നു ര​ണ്ടു​വ​ർ​ഷ​ത്തോ​ളം താ​മ​സം. എ​സ്.​ഡി. ബ​ർ​മ​ൻ, സാ​ഹി​ർ ലു​ധി​യാ​ൻ​വി, ഇ​ഫ്തി​ഖ​ർ തു​ട​ങ്ങി​യ അ​തി​കാ​യ​ന്മാ​ർ അ​തേ ഹോ​ട്ട​ലി​ൽ താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്നു. തൊ​ട്ട​ടു​ത്ത ഒ​രു കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ലാ​ണ് സം​ഗീ​ത​സം​വി​ധാ​യ​ക​നാ​യ ജി.​എ​സ്. കോ​ഹ്ലി​യു​ടെ താ​മ​സം. ഇ​ട​യ്ക്കി​ടെ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ചെ​ന്നു​ക​ണ്ട് താ​ൻ എ​ഴു​തി​യ വ​രി​ക​ൾ കേ​ൾ​പ്പി​ക്കു​ക​യെ​ന്ന​ത് ദേ​വി​ന്‍റെ പ​തി​വാ​യി​രു​ന്നു.

ഒ​രു​ദി​വ​സം അ​ദ്ദേ​ഹം ഏ​താ​നും വ​രി​ക​ൾ തി​രി​കെ പാ​ടി​ക്കേ​ൾ​പ്പി​ച്ച് ഇ​തി​നൊ​രു പ​ല്ല​വി​യെ​ഴു​തൂ എ​ന്ന് ദേ​വി​നോ​ട് ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. ദേ​വ് ഉ​ട​ൻ​ത​ന്നെ വ​രി​ക​ൾ എ​ഴു​തി​ന​ൽ​കു​ക​യും ചെ​യ്തു. അ​തി​ൽ അ​ത്ര ഇ​ഷ്ട​പ്പെ​ടാ​ത്ത ചി​ല വാ​ക്കു​ക​ൾ മാ​റ്റി ജി.​എ​സ്. കോ​ഹ്ലി പാ​ട്ടു പൂ​ർ​ത്തി​യാ​ക്കി. ഗു​ണ്ട എ​ന്ന ചി​ത്ര​ത്തി​ൽ ആ ​പാ​ട്ട് ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ത്തി.

ആ​ദ്യ ഗാ​ന​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് ദേ​വ് കോ​ഹ്ലി പി​ന്നീ​ട് പ​റ​ഞ്ഞ​ത് ഇ​ങ്ങ​നെ: എ​ന്‍റെ വ​രി​ക​ൾ വ​ള​രെ​ക്കു​റ​ച്ചു​മാ​ത്രം ഉ​ണ്ടാ​യി​ട്ടും ആ ​പാ​ട്ടി​ന്‍റെ ക്രെ​ഡി​റ്റ് അ​ദ്ദേ​ഹം എ​നി​ക്കു​ത​ന്നു. നീ ​ഇ​തി​നാ​യി ജോ​ലി​യെ​ടു​ത്തി​ട്ടു​ണ്ട്, നി​ന്‍റെ പേ​രി​ൽ​ത​ന്നെ ഈ ​പാ​ട്ടു​വ​ര​ണം എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ന്യാ​യം. ഖ​ഷി സേ ​ജാ​ൻ ലേ ​ലോ ജീ ​എ​ന്നു​തു​ട​ങ്ങു​ന്ന പാ​ട്ട് അ​ങ്ങ​നെ എ​ന്‍റെ ആ​ദ്യ​ഗാ​ന​മാ​യി. അ​ന്ന​ത്തെ വ​ലി​യൊ​രു തു​ക​യാ​യ അ​ഞ്ഞൂ​റു രൂ​പ​യും അ​ദ്ദേ​ഹം എ​നി​ക്കു​ത​ന്നു.

പ​തി​നെ​ട്ടു വ​ർ​ഷം

ലാ​ൽ പ​ഥ​ർ (1971) ആ​യി​രു​ന്നു ദേ​വ് കോ​ഹ്ലി​യു​ടെ ര​ണ്ടാ​മ​ത്തെ ചി​ത്രം. ഏ​താ​ണ്ട് ഒ​രു​വ​ർ​ഷം മു​ന്പു എ​ഴു​തി​വ​ച്ച വ​രി​ക​ളാ​ണ് പ്ര​ശ​സ്ത​മാ​യ ഗീ​ത് ഗാ​ത്താ ഹൂ ​മേ എ​ന്ന പാ​ട്ടി​ന്‍റേ​ത്. സം​ഗീ​ത​സം​വി​ധാ​യ​ക ദ്വ​യ​മാ​യ ശ​ങ്ക​ർ-​ജ​യ്കി​ഷ​നെ അ​വ​രു​ടെ സ്റ്റു​ഡി​യോ​യി​ൽ സ​ന്ദ​ർ​ശി​ക്കാ​റു​ണ്ട് ദേ​വ്. ആ​ദ്യം ത​ന്‍റെ ക​വി​ത കേ​ൾ​പ്പി​ച്ച​പ്പോ​ൾ അ​വ​ർ ദേ​വി​നോ​ടു പ​റ​ഞ്ഞ​തി​ങ്ങ​നെ: സ​ർ​ദാ​ർ ജീ, ​താ​ങ്ക​ളി​ൽ ക​വി​ത​യു​ടെ ജ്വാ​ല​യു​ണ്ട്. എ​ത്ര മ​നോ​ഹ​ര​മാ​യാ​ണ് താ​ങ്ക​ൾ എ​ഴു​തു​ന്ന​ത്. കാ​ര്യ​ങ്ങ​ൾ ഉ​റ​പ്പാ​യും താ​ങ്ക​ളു​ടെ വ​ഴി​യേ വ​രും!
കി​ഷോ​ർ കു​മാ​റി​ന്‍റെ ശ​ബ്ദ​ത്തി​ൽ ഗീ​ത് ഗാ​ത്താ ഹൂം ​മേ എ​ന്ന പാ​ട്ട് അ​തി​ഗം​ഭീ​ര ഹി​റ്റാ​യി മാ​റി.

എ​ന്നാ​ൽ ആ ​പാ​ട്ടി​നു​ശേ​ഷം അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു കാ​ര്യ​മാ​യ അ​വ​സ​ര​ങ്ങ​ൾ ല​ഭി​ച്ചി​ല്ലെ​ന്ന​താ​ണ് യാ​ഥാ​ർ​ഥ്യം. വീ​ട്ടി​ൽ​നി​ന്ന് അ​യ​ച്ചു​കി​ട്ടു​ന്ന പ​ണം​കൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു അ​ക്കാ​ല​ത്തെ ജീ​വി​തം. ആ ​സം​ഘ​ർ​ഷ​കാ​ലം ത​ന്നെ ഒ​രു​പാ​ടു പ​ഠി​പ്പി​ച്ചു​വെ​ന്നു പ​റ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ട് പി​ന്നീ​ടു ദേ​വ്. ഭ​ഗ​വ​ദ്ഗീ​ത ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ​യു​ള്ള ഒ​രു​പാ​ടു ഗ്ര​ന്ഥ​ങ്ങ​ൾ അ​ക്കാ​ല​ത്തു വാ​യി​ച്ചു. ഗീ​ത ത​ന്‍റെ ജീ​വി​തം മാ​റ്റി​മ​റി​ച്ചു​വെ​ന്നും ദേ​വ് ഓ​ർ​മി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ജീ​വി​തം കൂ​ടു​ത​ൽ ആ​ധ്യാ​ത്മി​ക​മാ​യി. അ​ങ്ങ​നെ പ​തി​നെ​ട്ടു​വ​ർ​ഷം ക​ട​ന്നു​പോ​യി. ‌

പി​ന്നീ​ടാ​ണ് മേ​നേ പ്യാ​ർ കി​യാ എ​ന്ന വി​ഖ്യാ​ത​മാ​യ സി​നി​മ വ​രു​ന്ന​ത്. ആ ​ചി​ത്ര​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി എ​ഴു​തി​യ എ​ല്ലാ പാ​ട്ടു​ക​ളും സൂ​പ്പ​ർ ഹി​റ്റു​ക​ളാ​യി​രു​ന്നു. അ​തി​നു​ശേ​ഷം ദേ​വ് കോ​ഹ്ലി​ക്ക് അ​വ​സ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ കു​റ​വു​ണ്ടാ​യി​ട്ടി​ല്ല, ഒ​രി​ക്ക​ലും. തൊ​ണ്ണൂ​റു​ക​ളി​ൽ പ്ര​മു​ഖ​രാ​യ എ​ല്ലാ സം​ഗീ​ത സം​വി​ധാ​യ​ക​ർ​ക്കു​വേ​ണ്ടി​യും പാ​ട്ടു​ക​ൾ എ​ഴു​തി. യേ ​കാ​ലി കാ​ലീ ആ​ഖേം (ബാ​സി​ഗ​ർ) പോ​ലു​ള്ള സൂ​പ്പ​ർ ഹി​റ്റു​ക​ളു​ണ്ടാ​യി. ഏ​റെ​ക്കാ​ലം അ​നു​ഭ​വി​ച്ച സാ​ന്പ​ത്തി​ക​പ്ര​യാ​സ​ങ്ങ​ൾ​ക്കും വി​രാ​മ​മാ​യി. വ​രി​ക​ളെ​ച്ചൊ​ല്ലി ഇ​ട​ക്കാ​ല​ത്ത് ചെ​റി​യ വി​വാ​ദ​ങ്ങ​ൾ ഉ​യ​ർ​ന്നെ​ങ്കി​ലും അ​തൊ​ന്നും കാ​ര്യ​മാ​യി​ല്ല.

ആ​ഗ്ര​ഹി​ച്ച​തി​നേ​ക്കാ​ൾ ഒ​രു​പാ​ടു കൂ​ടു​ത​ൽ ഭ​ഗ​വാ​ൻ കൃ​ഷ്ണ​ൻ എ​നി​ക്കു​ത​ന്നു- ദേ​വ് ഒ​രി​ക്ക​ൽ പ​റ​ഞ്ഞു.

അ​വ​സാ​ന​കാ​ലം പാ​ട്ടെ​ഴു​ത്തി​ൽ​നി​ന്നു വ​ള​രെ​ദൂ​രെ​യാ​യി​രു​ന്നു ദേ​വ് കോ​ഹ്ലി​യു​ടെ മ​ന​സ്. പ്രാ​ർ​ഥ​ന​യും ധ്യാ​ന​വും എ​ഴു​ത്തി​നു​മീ​തെ തി​ള​ങ്ങി​നി​ന്നു. ഒ​രു​കാ​ല​ത്ത് ഏ​റ്റ​വും വേ​ഗ​ത്തി​ൽ പാ​ട്ടെ​ഴു​തി​യി​രു​ന്ന​യാ​ൾ ജീ​വി​ത​ത്തെ ഏ​റ്റ​വും സാ​വ​ധാ​ന​മാ​ക്കി. ആ​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്ന എ​ന്തും ചെ​യ്യാം, പ​ക്ഷേ ആ​ത്മാ​ർ​ഥ​ത​യോ​ടെ മാ​ത്രം എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു പു​തി​യ ത​ല​മു​റ​യ്ക്കു​ള്ള അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ഉ​പ​ദേ​ശം.

പ്ര​കൃ​തി​യാ​ണ് ത​ന്നെ ക​വി​ത​യെ​ഴു​താ​ൻ പ​ഠി​പ്പി​ച്ച​തെ​ന്നു പ​റ​യ​റു​ള്ള ദേ​വ് കോ​ഹ്ലി എ​ണ്‍​പ​ത്തൊ​ന്നാം വ​യ​സി​ൽ ക​ഴി​ഞ്ഞ ഓ​ഗ​സ്റ്റ് 26ന് ​പ്ര​കൃ​തി​യി​ലേ​ക്കു മ​ട​ങ്ങി.

ഹ​രി​പ്ര​സാ​ദ്‌