പാട്ടിന്‍റെ തേ​ൻ​ക​ണം ത​ന്നു മ​റ​ഞ്ഞ​വ​ർ
ഒ​രേ​യൊ​രു റ​ഫി സാ​ബി​ന്‍റെ സു​ന്ദ​ര ഗാ​ന​ഗോ​പു​ര​ങ്ങ​ൾ ക​യ​റി​യി​റ​ങ്ങി​ക്കാ​ണു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ലോ​ക​മെ​ന്പാ​ടു​മു​ള്ള സം​ഗീ​ത​പ്രേ​മി​ക​ൾ ക​ഴി​ഞ്ഞ​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ൽ. അ​ല്ല, എ​ന്നു​മു​ള്ള ശീ​ല​മാ​ണ് ആ ​പാ​ട്ടു​ക​ൾ കേ​ൾ​ക്ക​ൽ. വെ​റു​തെ കേ​ൾ​ക്ക​ല​ല്ല, ആ ​പാ​ട്ടു​ക​ളി​ലൂ​ടെ ജീ​വി​ക്ക​ലാ​ണ് പ​ല​രു​ടെ​യും പ​തി​വ്. എ​ന്നാ​ലൊ​രു നി​റ​ക​ണ്‍​ചി​രി​യോ​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്ക​ണം ഈ ​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ൽ സു​വ​ർ​ണ​സ്വ​ര​ത്തി​ലു​ള്ള ആ ​പാ​ട്ടു​ക​ൾ കേ​ട്ട​ത്. വേ​റൊ​ന്നും​കൊ​ണ്ട​ല്ല, ക​ഴി​ഞ്ഞ 31ന് ​മു​ഹ​മ്മ​ദ് റ​ഫി​യു​ടെ ഓ​ർ​മ​നാ​ളാ​യി​രു​ന്നു. പ​തി​വു​പോ​ലെ കേ​ൾ​വി​ക്കാ​രു​ടെ ഉ​ൾ​ച്ചു​മ​രു​ക​ളി​ൽ ഒ​ട്ടേ​റെ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ൾ വ​ര​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാ​വും ഓ​രോ പാ​ട്ടും തീ​ർ​ന്ന​ത്... ചി​ല​ത് ക​റു​പ്പി​ലും വെ​ളു​പ്പി​ലും.., വേ​റെ ചി​ല​ത് ഈ​രേ​ഴു പ​തി​നാ​ലു വ​ർ​ണ​ങ്ങ​ളി​ൽ...

മു​ഹ​മ്മ​ദ് റ​ഫി​യും മു​ഹ​മ്മ​ദ് ഇ​സ്മാ​യി​ലും

ആ​രാ​ണ് ര​ണ്ടാ​മ​തു പ​റ​ഞ്ഞ​യാ​ൾ? റ​ഫി​യു​മാ​യി അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു​ള്ള ബ​ന്ധ​മെ​ന്താ​യി​രു​ന്നു? ഉ​ത്ത​ര​ങ്ങ​ൾ തേ​ടു​ന്ന​തി​നു മു​ന്പ് മു​ഹ​മ്മ​ദ് ഇ​സ്മാ​യി​ലി​ന്‍റെ ഓ​ർ​മ​യി​ൽ​നി​ന്നു​ള്ള ഒ​രു സം​ഭ​വം അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ത​ന്നെ വാ​ക്കു​ക​ളി​ൽ കേ​ൾ​ക്കാം:

""റ​ഫി സാ​ബി​നെ നേ​രി​ട്ടു​ക​ണ്ട് ഞാ​ൻ സം​ഗീ​ത സം​വി​ധാ​യ​ക​നാ​കു​ന്ന ഒ​രു മ​ല​യാ​ള സി​നി​മ​യി​ൽ പാ​ടാ​മോ എ​ന്നു ചോ​ദി​ച്ചു. ഏ​താ​നും ആ​ഴ്ച​ക​ളെ​ങ്കി​ലും പ​ഠി​ക്കാ​ൻ സ​മ​യം കി​ട്ടി​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ൽ മ​ല​യാ​ള​ത്തി​ൽ പാ​ടു​ക​യെ​ന്ന​ത് ഒ​ട്ടും എ​ളു​പ്പ​മാ​വി​ല്ല എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ വി​ന​യ​പൂ​ർ​വ​മു​ള്ള മ​റു​പ​ടി. വ​രി​ക​ളു​ടെ അ​ർ​ഥം കൃ​ത്യ​മാ​യി മ​ന​സി​ലാ​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ൽ യ​ഥാ​ർ​ഥ ഭാ​വം ആ​ലാ​പ​ന​ത്തി​ൽ കൊ​ണ്ടു​വ​രാ​ൻ ക​ഴി​യി​ല്ല എ​ന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ഞാ​നി​ക്കാ​ര്യം സി​നി​മ​യു​ടെ നി​ർ​മാ​താ​ക്ക​ളെ അ​റി​യി​ച്ചു. എ​ന്നാ​ൽ ത​ങ്ങ​ളു​ടെ സി​നി​മ​യി​ൽ ഒ​രു ഹി​ന്ദി ഗാ​ന​മെ​ങ്കി​ലും റ​ഫി സാ​ബി​ന്‍റെ ശ​ബ്ദ​ത്തി​ൽ വേ​ണ​മെ​ന്നാ​യി അ​വ​ർ. അ​ങ്ങ​നെ ശ​ബാ​ബ് ലേ​കെ എ​ന്ന പാ​ട്ട് സി​നി​മ​യി​ൽ ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ത്തി''- മ​ഹാ​ഗാ​യ​ക​ൻ മ​ല​യാ​ള സി​നി​മ​യ്ക്കാ​യി പാ​ടി​യ ഒ​രേ​യൊ​രു പാ​ട്ട്.

അ​തെ, മു​ഹ​മ്മ​ദ് റ​ഫി മ​ല​യാ​ള​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി പാ​ടി​യ ഒ​രേ​യൊ​രു പാ​ട്ടി​ന്‍റെ സം​ഗീ​ത​സം​വി​ധാ​യ​ക​നാ​ണ് മു​ഹ​മ്മ​ദ് ഇ​സ്മാ​യി​ൽ എ​ന്ന ആ​ല​പ്പു​ഴ​ക്കാ​ര​ൻ. അ​ദ്ദേ​ഹം അ​റി​യ​പ്പെ​ട്ട​ത് പ​ക്ഷേ, വേ​റൊ​രു പേ​രി​ലാ​ണ്- ജി​തി​ൻ ശ്യാം.

​ത​ളി​രി​ട്ട കി​നാ​ക്ക​ൾ എ​ന്ന ചി​ത്ര​ത്തി​ലാ​ണ് ജി​തി​ൻ ശ്യാ​മി​ന്‍റെ ഈ​ണ​ത്തി​ൽ മു​ഹ​മ്മ​ദ് റ​ഫി പാ​ടി​യ​ത്. അ​ദ്ദേ​ഹം മ​ല​യാ​ളം പാ​ട്ട് പ​ഠി​ച്ചു പാ​ടാ​ൻ ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട സ​മ​യം കാ​ത്തി​രി​ക്കാ​ൻ സി​നി​മ​യു​ടെ അ​ണി​യ​റ​ക്കാ​ർ​ക്ക് ക​ഴി​യു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. റി​ലീ​സിം​ഗ് തീ​യ​തി അ​ടു​ത്തു. റ​ഫി​യു​ടെ പാ​ട്ടു​വേ​ണ​മെ​ന്നു നി​ർ​ബ​ന്ധ​വും. അ​ങ്ങ​നെ ശ​ബാ​ബ് ലേ​കെ എ​ന്ന പാ​ട്ടു​ണ്ടാ​യി. റെ​ക്കോ​ർ​ഡിം​ഗ് ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോ​ഴാ​ണ് ഈ ​പാ​ട്ട് എ​ങ്ങ​നെ ചി​ത്രീ​ക​രി​ക്കു​മെ​ന്ന ആ​ശ​യ​ക്കു​ഴ​പ്പം ഉ​യ​ർ​ന്ന​ത്. ഒ​ടു​വി​ൽ ഒ​രു വ​ഴി തെ​ളി​ഞ്ഞു. കു​തി​ര​വ​ട്ടം പ​പ്പു അ​ഭി​ന​യി​ച്ച ക​ഥാ​പാ​ത്രം ഒ​രു സ്വ​പ്നം​കാ​ണു​ന്ന രം​ഗം ഷൂ​ട്ടു​ചെ​യ്ത് സി​നി​മ​യി​ൽ ചേ​ർ​ത്തു. റ​ഫി​യു​ടെ ശ​ബ്ദ​ത്തി​നൊ​ത്തു ചു​ണ്ട​ന​ക്കി അ​ഭി​ന​യി​ക്കാ​നാ​യ​ത് ത​ന്‍റെ സി​നി​മാ ജീ​വി​ത​ത്തി​ലെ മ​റ​ക്കാ​നാ​വാ​ത്ത അ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നാ​യി പി​ന്നീ​ട് പ​പ്പു എ​ടു​ത്തു പ​റ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ട്. 1980-ലാ​ണ് ത​ളി​രി​ട്ട കി​നാ​ക്ക​ൾ പു​റ​ത്തി​റ​ങ്ങി​യ​ത്.

ആ​ല​പ്പു​ഴ​യി​ൽ​നി​ന്ന് മും​ബൈ​യി​ലേ​ക്ക്

ആ​ല​പ്പു​ഴ​യി​ൽ 1947ൽ ​ജ​നി​ച്ച ജി​തി​ൻ ശ്യാം ​പ​തി​നെ​ട്ടാം വ​യ​സി​ൽ മ​ഹാ​ന​ഗ​ര​മാ​യ മും​ബൈ​യി​ൽ എ​ത്തി​പ്പെ​ട്ടു. ചെ​റു​പ്പം​മു​ത​ൽ​ക്കേ​യു​ള്ള സം​ഗീ​ത​വാ​സ​ന കൂ​ട്ടി​നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ജീ​വി​തം മു​ന്നോ​ട്ടു​നീ​ക്കാ​നു​ള്ള ശ​ക്തി​യും അ​തു​മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നു. അ​വി​ടെ​വ​ച്ച് ഹി​ന്ദു​സ്ഥാ​നി സം​ഗീ​തം പ​ഠി​ച്ചു. തു​ട​ക്ക​ത്തി​ൽ ബ്രി​ജ് ഭൂ​ഷ​ന്‍റെ​യും പി​ന്നീ​ട് വ്യാ​ഴ​വ​ട്ട​ക്കാ​ലം നൗ​ഷാ​ദി​ന്‍റെ​യും കൂ​ടെ പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ച്ചു. നൗ​ഷാ​ദി​ന്‍റെ മു​ഖ്യ​സ​ഹാ​യി​ക​ളി​ൽ ഒ​രാ​ളാ​യി​രു​ന്നു ജി​തി​ൻ അ​ക്കാ​ല​ത്ത്.

എ​ഴു​പ​തു​ക​ളു​ടെ ഒ​ടു​ക്കം സ്വ​ത​ന്ത്ര സം​ഗീ​ത​സം​വി​ധാ​യ​ക​നാ​യ​ശേ​ഷം അ​റ​ബ് കാ ​സോ​നാ എ​ന്ന ചി​ത്ര​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി ഒ​രു​ക്കി​യ പാ​ട്ടു​ക​ളാ​ണ് ജി​തി​നെ ഹി​ന്ദി​യി​ൽ പ്ര​ശ​സ്ത​നാ​ക്കി​യ​ത്. റ​ഫി​യു​ടെ ആ​ലാ​പ​ന​മാ​യി​രു​ന്നു ആ ​പാ​ട്ടു​ക​ളു​ടെ പൂ​ർ​ണി​മ.

""എ​ന്നെ​പ്പോ​ലെ തു​ട​ക്ക​ക്കാ​രാ​യ സം​ഗീ​ത സം​വി​ധാ​യ​ക​രു​ടെ പാ​ട്ടു​ക​ൾ റ​ഫി സാ​ബ് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ബാ​ന്ദ്ര​യി​ലെ വീ​ട്ടി​ലി​രു​ന്ന് റി​ഹേ​ഴ്സ​ൽ നോ​ക്കി​യ​ശേ​ഷ​മേ സ്റ്റു​ഡി​യോ​യി​ലേ​ക്കു പോ​കാ​റു​ള്ളൂ. റെ​ക്കോ​ർ​ഡിം​ഗി​നു​ശേ​ഷം അ​ത് പ്ലേ ​ചെ​യ്തു കേ​ൾ​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ടു. റം​സാ​ൻ മാ​സ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള ആ ​പാ​ട്ടു​കേ​ട്ട് എ​ന്‍റെ പു​റ​ത്തു​ത​ട്ടി ചി​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് പ​റ​ഞ്ഞു- റോ​യ​ൽ​റ്റി ഇ​ന​ത്തി​ൽ കു​റേ കാ​ശു ന​ഷ്ട​മാ​കാ​ൻ വ​ഴി​യു​ണ്ട്. പി​ന്നീ​ടാ​ണ് ഞാ​ൻ അ​റി​ഞ്ഞ​ത് അ​റ​ബ് കാ ​സി​താ​രാ എ​ന്ന ചി​ത്ര​ത്തി​ൽ ഉ​സ്താ​ദ് അ​ല്ലാ ര​ഖാ ഈ​ണ​മി​ട്ട ഇ​തേ തീം ​ഉ​ള്ള പ്ര​ശ​സ്ത​മാ​യ പാ​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്ന്. അ​തേ​ക്കു​റി​ച്ചു പ​രാ​മ​ർ​ശി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു റ​ഫി സാ​ബ്''- ജി​തി​ൻ ശ്യാം ​ഒ​ര​ഭി​മു​ഖ​ത്തി​ൽ പ​റ​ഞ്ഞു.

വി​വി​ധ ഭാ​ഷ​ക​ളി​ലാ​യി നാ​നൂ​റോ​ളം ഗാ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ജി​തി​ൻ ഈ​ണം ന​ൽ​കി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. മ​ല​യാ​ള​ത്തി​ൽ ത​ളി​രി​ട്ട കി​നാ​ക്ക​ൾ​ക്കു പു​റ​മേ ത​ണ​ൽ, പൊ​ൻ​മു​ടി, വി​സ, സു​ന്ദ​രി നീ​യും സു​ന്ദ​ര​ൻ ഞാ​നും തു​ട​ങ്ങി​യ ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ലെ പാ​ട്ടു​ക​ൾ ജി​തി​ന്‍റേതാ​യി​രു​ന്നു. വി​സ​യി​ൽ യേ​ശു​ദാ​സും ജെ​ൻ​സി​യും ചേ​ർ​ന്നു​പാ​ടി​യ താ​ലി പീ​ലി കാ​ട്ടി​നു​ള്ളി​ലൊ​രു താ​ഴാ​ന്പൂ കൊ​ട്ടാ​രം എ​ന്ന പാ​ട്ട് ഇ​ന്നും പ​ല​രു​മോ​ർ​മി​ക്കു​ന്നു. 1995ൽ ​സു​ന്ദ​രി നീ​യും സു​ന്ദ​ര​ൻ ഞാ​നും എ​ന്ന ചി​ത്ര​ത്തി​നാ​ണ് മ​ല​യാ​ള​ത്തി​ൽ അ​വ​സാ​ന​മാ​യി സം​ഗീ​ത​മൊ​രു​ക്കി​യ​ത്.

റ​ഫി അ​നു​ഭ​വം

ഹി​ന്ദി​യി​ൽ ല​താ മ​ങ്കേ​ഷ്ക​ർ, കി​ഷോ​ർ കു​മാ​ർ, ആ​ഷാ ഭോ​സ്ലേ തു​ട​ങ്ങി​യ മു​ൻ​നി​ര​ക്കാ​രെ​ക്കൊ​ണ്ടെ​ല്ലാം പാ​ടി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടെ​ങ്കി​ലും മു​ഹ​മ്മ​ദ് റ​ഫി ജി​തി​ന് ഒ​രു പ്ര​ത്യേ​കാ​നു​ഭ​വ​മാ​യി​രു​ന്നു. അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ശ​ബ്ദ​ത്തി​ലു​ള്ള പാ​ട്ടു​ക​ളി​ലൂ​ടെ പ്ര​ശ​സ്തി​യി​ലേ​ക്കു​യ​ർ​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടു മാ​ത്ര​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല അ​ത്. കു​ട്ടി​ത്തം നി​റ​ഞ്ഞ ചി​രി​യു​ള്ള ആ ​വ​ലി​യ മ​നു​ഷ്യ​നെ ആ​ർ​ക്കാ​ണ് ഇ​ഷ്ട​പ്പെ​ടാ​തി​രി​ക്കാ​നാ​വു​ക.

1980 ജൂ​ണ്‍ മാ​സ​ത്തി​ൽ ഒരു സി​നി​മ​യ്ക്കു​വേ​ണ്ടി ഒ​രു ഗ​സ​ൽ വേ​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു. മു​ഹ​മ്മ​ദ് റ​ഫി​യും ആ​ഷാ ഭോ​സ്ലേ​യും പാ​ട​ണ​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ജി​തി​ൻ ശ്യാ​മി​ന്‍റെ ആ​ഗ്ര​ഹം. ചെ​ന്നു​ക​ണ്ട് കാ​ര്യം പ​റ​ഞ്ഞ​പ്പോ​ൾ റ​ഫി സാ​ബ് പാ​ടാ​മെ​ന്നു സ​മ്മ​തി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. താ​ൻ റം​സാ​നു ശേ​ഷം പാ​ടാ​മെ​ന്നും ആ​ഷാ​ജി​യു​ടെ ശ​ബ്ദ​ത്തി​ലു​ള്ള​ത് ആ​ദ്യം റെ​ക്കോ​ർ​ഡ് ചെ​യ്തോ​ളൂ എ​ന്നു​ം റഫി പറഞ്ഞു. എ​ന്നാ​ൽ റ​ഫി​ത​ന്നെ ആ​ദ്യം പാ​ട​ണ​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു നി​ർ​മാ​താ​ക്ക​ളു​ടെ ക​ടും​പി​ടു​ത്തം. അ​തു​കൊ​ണ്ട് കാ​ത്തി​രി​ക്കാ​ൻ തീ​രു​മാ​നി​ച്ചു. പ​ക്ഷേ, തൊ​ട്ട​ടു​ത്ത​മാ​സം എ​ത്തി​യ​ത് റ​ഫി​യു​ടെ മ​ര​ണ​വാ​ർ​ത്ത​യാ​ണ്.

""മു​ന്പൊ​രി​ക്ക​ലും ക​ണ്ടി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​പോ​ലെ അ​ന്നു ക​ന​ത്ത മ​ഴ​പെ​യ്തു. എ​ന്പാ​ടും വെ​ള്ള​പ്പൊ​ക്ക​മാ​യി. ക​ണ്ണീ​രി​ൽ മു​ങ്ങി​യ മും​ബൈ​ക്കാ​ർ ത​ങ്ങ​ൾ ഏ​റെ സ്നേ​ഹി​ച്ച പ്രി​യ​ഗാ​യ​ക​ന് അ​ന്ത്യാ​ഞ്ജ​ലി അ​ർ​പ്പി​ക്കാ​ൻ എ​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. ആ​ൾ​ക്കൂ​ട്ട​ത്തി​നി​ട​യ്ക്ക്, എ​ല്ലാ​വ​രെ​യും​പോ​ലെ സ്ത​ബ്ധ​നാ​യി ഞാ​നും നി​ന്നു. ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്‍റെ എ​ല്ലാ വി​ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലു​മു​ള്ള ആ​ളു​ക​ൾ മ​ഴ​യെ വ​ക​വ​യ്ക്കാ​തെ റ​ഫി സാ​ബി​ന്‍റെ സം​സ്കാ​ര​ച്ച​ട​ങ്ങു​ക​ളി​ൽ പ​ങ്കു​കൊ​ണ്ടു. പ്ര​കൃ​തി​ത​ന്നെ ത​ന്‍റെ മ​ഹാ​നാ​യ പു​ത്ര​നു​വേ​ണ്ടി ക​ര​യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു എ​ന്നു​തോ​ന്നി. അ​വ​സാ​നം​വ​രെ ഞാ​ൻ അ​വി​ടെ​നി​ന്നു. ബോ​ളി​വു​ഡി​ൽ കാ​ലു​റ​പ്പി​ക്കാ​ൻ എ​ന്നെ ഏ​റ്റ​വും സ​ഹാ​യി​ച്ച അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി എ​നി​ക്ക​തു ചെ​യ്യ​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു''- മു​ഹ​മ്മ​ദ് റ​ഫി​യു​ടെ മ​ര​ണ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ച് ജി​തി​ൻ ശ്യാം ​പി​ന്നീ​ട് ഓ​ർ​മി​ച്ച​തി​ങ്ങ​നെ.

ജന്മനാ​ട്ടി​ൽ തി​രി​കെ...

മും​ബൈ​യി​ൽ സ്ഥി​ര​താ​മ​സ​മാ​ക്കി​യി​രു​ന്ന ജി​തി​ൻ ശ്യാം 2015​ൽ ത​ന്‍റെ ജന്മനാ​ടാ​യ ആ​ല​പ്പു​ഴ​യി​ലെ​ത്തി. കാ​യ​ലോ​ള​ങ്ങ​ളു​ടെ ഈ​ണം അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ കാ​ത്തി​രി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. എന്നാൽ ദിവസങ്ങൾക്കുശേഷം ഒ​രു രാ​ത്രി ത​ന്‍റെ വീ​ടി​നു മു​ന്നി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹം കു​ഴ​ഞ്ഞു​വീ​ണു. ആ​ശു​പ​ത്രി​യി​ലെ​ത്തി​ച്ചെ​ങ്കി​ലും അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ഹൃ​ദ​യ​താ​ളം വീ​ണ്ടെ​ടു​ക്കാ​നാ​യി​ല്ല. മ​രി​ക്കു​ന്പോ​ൾ 68 വ​യ​സാ​യി​രു​ന്നു ജിതിൻ ശ്യാമിന്.

ഹരിപ്രസാദ്‌