അം​ബേ​ദ്ക​റു​ടെ ദുഃ​ഖം!
അം​ബേ​ദ്ക​റു​ടെ ദുഃ​ഖം!
ജോ​​ൺ ത​​റ​​പ്പേ​​ൽ, പൊ​​തി
രാ​​ഷ്‌​​ട്രീ​​യ​​വും സാ​​ന്പ​​ത്തി​​ക​​വും വി​​ദ്യാ​​ഭ്യാ​​സ​​വും അ​​ധി​​കാ​​ര പ്രാ​​തി​​നി​​ധ്യ​​വും ഇ​​ല്ലാ​​തെ പാ​​ർ​​ശ്വ​​വ​​ത്ക​​രി​​ക്ക​​പ്പെ​​ട്ട ദ​​ളി​​ത് ജ​​ന​​ത​​യ്ക്ക് സാ​​മൂ​​ഹ്യ​​നീ​​തി​​യു​​ടെ ശ​ബ്‌​ദ​​മാ​​യി മാ​​റി​​യ വ്യ​​ക്തി​​ത്വ​​മാ​​യി​​രു​​ന്നു ഡോ. ​​ബീം റാ​​വു അം​​ബേ​​ദ്ക​​ർ. അ​​ദ്ദേ​​ഹ​​ത്തി​​ന്‍റെ 132-ാം ജ​​ന്മ​​ദി​​നം രാ​​ജ്യം ഇ​​ന്ന് ആ​​ഘോ​​ഷി​​ക്കു​​ന്നു. സ​​മൂ​​ഹ​​ത്തി​​ന്‍റെ പി​​ന്നാ​​ന്പു​​റ​​ങ്ങ​​ളി​​ലു​​ള്ള​​വ​​രെ​​ക്കൂ​​ടി മു​​ന്നോ​​ട്ടു​​ കൊ​​ണ്ടു​​വ​​രാ​​തെ സാ​​മൂ​​ഹ്യ​​ സ​​മ​​ത്വ​​വും അ​​നു​​ബ​​ന്ധ സ്വാ​​ത​​ന്ത്ര്യ​​വും കൈ​​വ​​രി​​ക്കാ​​നാ​​കി​​ല്ല എ​​ന്നു മ​​ന​​സി​​ലാ​​ക്കി​​യ ഉ​​ത്പ​​തി​​ഷ്ണു. മൃ​​ഗ​​തു​​ല്യ​​മാ​​യ ജീ​​വി​​തം ന​​യി​​ക്കാ​​ൻ നി​​ർ​​ബ​​ന്ധി​​ത​​രാ​​ക്ക​​പ്പെ​​ട്ട മൂ​​ക​​ല​​ക്ഷ​​ങ്ങ​​ളു​​ടെ ഭീ​​തി​​ദ​​മാ​​യ നി​​രാ​​ശ​​യും നി​​സം​​ഗ​​ത​​യും മാ​​റ്റി, മ​​നു​​ഷ്യ​​രെ​​ന്ന നി​​ല​​യ്ക്കു ശാ​​രീ​​രി​​ക​​മാ​​യും മാ​​ന​​സി​​ക​​മാ​​യും ക​​ഴി​​വും പ്രാ​​പ്തി​​യും ഉ​​ള്ള​​വ​​രാ​​ണെ​​ന്നു​​ള്ള ദ​​ളി​​ത് അ​​വ​​ബോ​​ധം ന​​ൽ​​കാ​​ൻ അ​​ർ​​പ്പ​​ണമ​​നോ​​ഭാ​​വ​​ത്തോ​​ടെ അ​​ദ്ദേ​​ഹം പ്ര​​വ​​ർ​​ത്തി​​ച്ചു.

നേ​​ട്ട​​ങ്ങ​​ൾ​​ക്കു​വേ​​ണ്ടി ഒ​​രി​​ക്ക​​ലും സ്വ​​ന്തം മ​​നഃ​​സാ​​ക്ഷി​​യെ ആ​​ർ​​ക്കും പ​​ണ​​യം​​വ​​യ്ക്കാ​​ത്ത ഒ​​ര​​സാ​​ധാ​​ര​​ണ വ്യ​​ക്തി​​ത്വം. അ​​ദ്ദേ​​ഹ​​ത്തി​​ന്‍റെ 130-ാം ജ​​ന്മ​​ദി​​ന​​ത്തി​​ൽ യു​​എ​​സ് സ്റ്റേ​​റ്റ് കോ​​ൺ​​ഗ്ര​​സി​​ൽ ഇ​​ന്ത്യ​​ൻ വം​​ശ​​ജ​​നാ​​യ ഡെ​​മോ​​ക്രാ​​റ്റി​​ക് അം​​ഗം റോ​​ഖ​​ന്ന തു​​ട​​ർ​​ച്ച​​യാ​​യി ര​​ണ്ടാം വ​​ർ​​ഷ​​വും അ​​വ​​ത​​രി​​പ്പി​​ച്ച പ്ര​​മേ​​യം പ​​റ​​യു​​ന്ന​​തി​​ങ്ങ​​നെ: “സ​​മ​​ത്വ​​ത്തെ​​ക്കു​​റി​​ച്ചു​​ള്ള ഡോ. ​​അം​​ബേ​​ദ്ക​​റു​​ടെ ദ​​ർ​​ശ​​നം ലോ​​ക​​മെ​​ങ്ങു​​മു​​ള്ള മ​​നു​​ഷ്യാ​​വ​​കാ​​ശ പോ​​രാ​​ട്ട​​ങ്ങ​​ൾ​​ക്ക് ക​​രു​​ത്തും പു​​തി​​യ ത​​ല​​മു​​റ​​യ്ക്കു പ്ര​​ചോ​​ദ​​ന​​വുമാ​​ണ്.” അ​​തു​​പോ​​ലെ​​ത​​ന്നെ ന്യൂ​​യോ​​ർ​​ക്ക് ടൈം​​സ് അ​​ദ്ദേ​​ഹ​​ത്തെ​​ക്കു​​റി​​ച്ചു പ​​റ​​ഞ്ഞ​​ത്, ഇ​​ന്ത്യ​​യു​​ടെ മു​​ഖ്യ നി​​യ​​മ​​സം​​വി​​ധാ​​ന​​ങ്ങ​​ളി​​ൽ ഡോ. ​​അം​​ബേ​​ദ്ക​​റു​​ടെ സം​​ഭാ​​വ​​ന അ​​തി​​മ​​ഹ​​ത്ത​​ര​​മാ​​ണെ​​ന്നാ​​ണ്.

വൈ​​കി​​യ അം​​ഗീ​​കാ​​ര​​ങ്ങ​​ൾ

ഏ​​റ്റ​​വും മു​​ന്തി​​യ വി​​ദ്യാ​​ഭ്യാ​​സം നേ​​ടി​​യ അ​​ദ്ദേ​​ഹ​​ത്തി​​ന​​ല്ലാ​​തെ സ്വ​​ദേ​​ശ​​ത്തു​​നി​​ന്നും വി​​ദേ​​ശ​​ത്തു​​നി​​ന്നു​​മാ​​യി ഇ​​ത്ര​​യ​​ധി​​കം ഡോ​​ക്‌​​ട​​റേ​​റ്റു​​ക​​ൾ ല​​ഭി​​ച്ചി​​ട്ടി​​ല്ല. സ്വാ​​ത​​ന്ത്ര്യം, സ​​മ​​ത്വം, സാ​​ഹോ​​ദ​​ര്യം, സാ​​മൂ​​ഹ്യ​​നീ​​തി എ​​ന്നീ ആ​​ശ​​യ​​ങ്ങ​​ളു​​ടെ അ​​ടി​​സ്ഥാ​​ന​​ത്തി​​ലു​​ള്ള പു​​തി​​യൊ​​രു സാ​​മൂ​​ഹ്യ സം​​വി​​ധാ​​നം പ​​ടു​​ത്തു​​യ​​ർ​​ത്താ​​നാ​​യി​​രു​​ന്നു അ​​ദ്ദേ​​ഹ​​ത്തി​​ന്‍റെ പ​​രി​​ശ്ര​​മ​​ങ്ങ​​ൾ. ഇ​​ന്ത്യ​​ൻ ഭ​​ര​​ണ​​ഘ​​ട​​ന​​യു​​ടെ ശി​​ല്പി​​യെ​​ന്ന നി​​ല​​യി​​ലു​​ള്ള സേ​​വ​​ന​​ത്തി​​ന് രാ​​ജ്യ​​വും ജ​​ന​​ത​​യും എ​​ന്നും അ​​ദ്ദേ​​ഹ​​ത്തോ​​ടു ക​​ട​​പ്പെ​​ട്ടി​​രി​​ക്കു​​ന്നു. അ​​തേ​​സ​​മ​​യം, അ​​ദ്ദേ​​ഹ​​ത്തി​​ന് വി​​ദേ​​ശ​​ങ്ങ​​ളി​​ൽ​​നി​​ന്നു ല​​ഭി​​ച്ച അം​​ഗീ​​കാ​​ര​​വും ആ​​ദ​​ര​​വും ബ​​ഹു​​മ​​തി​​യും ഇ​​ന്ത്യ​​യി​​ൽ അ​​ർ​​ഹ​​മാ​​യ രീ​​തി​​യി​​ൽ ല​​ഭി​​ച്ചോ​​യെ​​ന്ന​​തും ചി​​ന്തി​​ക്കേ​​ണ്ട കാ​​ര്യ​​മാ​​ണ്. കാ​​ര​​ണം അ​​ദ്ദേ​​ഹ​​ത്തി​​നു ഭാ​​ര​​ത​​ര​​ത്നം ന​​ൽ​​കി​​യ​​തു​​പോ​​ലും മ​​ര​​ണാ​​ന​​ന്ത​​ര ബ​​ഹു​​മ​​തി​​യാ​​യി​​ട്ടാ​​ണ്.

ജാ​​തി​​ശ്രേ​​ണി​​യി​​ൽ ഏ​​റ്റ​​വും താ​​ഴെ​​യാ​​ണ് എ​​സ്‌​​സി​-​എ​​സ്ടി വി​​ഭാ​​ഗ​​ങ്ങ​​ൾ. ക​​ർ​​മം​​കൊ​​ണ്ട് ശ്രേ​​ഷ്ഠ​​നാ​​കു​​മെ​​ന്നു പ​​റ​​യു​​ന്ന ത​​ത്വ​​സം​​ഹി​​ത​​ക​​ൾ ഒ​​രു പ​​ട്ടി​​ക​​ജാ​​തി​​ക്കാ​​ര​​നെ​​യും സ​​ദ്ക​​ർ​​മ​​ങ്ങ​​ൾ ചെ​​യ്തി​​ട്ടും ശ്രേ​​ഷ്ഠ​​നാ​​ക്കി മാ​​റ്റി​​യി​​ട്ടി​​ല്ല. എ​​ന്നാ​​ൽ, ക​​ർ​​മ​​മാ​​ണ് ജ​​ന്മ​​മ​​ല്ല ബ്രാ​​ഹ്മ​​ണ​​നെ​​യും ച​​ണ്ഡാ​​ള​​നെ​​യും സൃ​​ഷ്‌​ടി​​ക്കു​​ന്ന​​തെ​​ന്നു പ​​റ​​യു​​ക​​യും ചെ​​യ്യു​​ന്നു. അ​​ക്കാ​​ല​​ത്ത് ഭാ​​ര​​തം ക​​ണ്ട​​തി​​ൽ​​വ​​ച്ച് ഏ​​റ്റ​​വും മു​​ന്തി​​യ വി​​ദ്യാ​​ഭ്യാ​​സം നേ​​ടി​​യ, സ്വ​​ദേ​​ശ​​ത്തും വി​​ദേ​​ശ​​ത്തു​​നി​​ന്നു​​മാ​​യി ഡി​​ഗ്രി​​യും ‌ഡോ​​ക്‌​ട​​റേ​​റ്റു​​ക​​ളും നേ​​ടി വി​​ഖ്യാ​​ത​​നാ​​യ ഡോ. ​​അം​​ബേ​​ദ്ക​​റെ സ​​വ​​ർ​​ണ​​ഗ​​ണ​​ത്തി​​ൽ​​പ്പെ​​ടു​​ത്തി പ​​രി​​ഗ​​ണി​​ച്ചി​​ല്ല എ​​ന്ന​​ത് ഇ​​ന്നും ഉ​​ത്ത​​രം കി​​ട്ടാ​​ത്ത ചോ​​ദ്യ​​മാ​​ണ്.

ഭ​​ര​​ണ​​ഘ​​ട​​ന​​യ്ക്കാ​​യി

ഇ​​ന്ത്യ​​യി​​ലെ ജാ​​തി​​മ​​ത സാം​​സ്കാ​​രി​​ക ഗോ​​ത്ര​​വ​​ർ​​ഗ വ്യ​​തി​​രി​​ക്ത​​ത​​ക​​ൾ തി​​ക​​ച്ചും സ​​ങ്കീ​​ർ​​ണ​​ങ്ങ​​ളാ​​ണെ​​ന്നു തി​​രി​​ച്ച​​റി​​ഞ്ഞ അ​​ദ്ദേ​​ഹം സ​​ങ്കീ​​ർ​​ണ​​ങ്ങ​​ളാ​​യ വൈ​​വി​​ധ്യ​​ങ്ങ​​ളും വൈ​​രു​​ധ്യ​​ങ്ങ​​ളും മു​​ഖ​​മു​​ദ്ര​​യാ​​യി​​ട്ടു​​ള്ള ഒ​​രു സ​​മൂ​​ഹ​​ത്തി​​ൽ മ​​ത​​നി​​ര​​പേ​​ക്ഷ​​ത​​യും ജ​​നാ​​ധി​​പ​​ത്യ​​വും സ്ഥി​​തി​​സ​​മ​​ത്വ​​വും പു​​ല​​ര​​ണ​​മെ​​ന്ന് ആ​​ഗ്ര​​ഹി​​ച്ചു. ഇ​​ന്ത്യ​​ൻ ഭ​​ര​​ണ​​ഘ​​ട​​ന​​യു​​ടെ അ​​ന്തഃ​​സ​​ത്ത​​യും അ​​തു​​ത​​ന്നെ​​യാ​​ണ​​ല്ലോ.


എ​​ന്നാ​​ൽ, ഭ​​ര​​ണ​​ഘ​​ട​​നാ അ​​വ​​കാ​​ശ​​ങ്ങ​​ളു​​ടെ പ്ര​​ഖ്യാ​​പി​​ത ല​​ക്ഷ്യ​​ങ്ങ​​ളും മ​​ഹ​​ത്വ​​വും ത​​ത്വ​​സം​​ഹി​​ത​​ക​​ളും ഉ​​ദ്ദേശല​​ക്ഷ്യ​​ങ്ങ​​ളും ഭ​​ര​​ണ​​ഘ​​ട​​നാ മൂ​​ല്യ​​ങ്ങ​​ളു​​മെ​​ല്ലാം ഇ​​ന്ന് അ​​വ​​ഗ​​ണി​​ക്ക​​പ്പെ​​ടു​​ക​​യാ‍​ണോ​​യെ​​ന്ന ഭീ​​തി ഉ​​യ​​രു​​ന്നു. നീ​​തി​നി​​ർ​​വ​​ഹ​​ണ​​ത്തി​​ന്‍റെ വി​​ശ്വാ​​സ്യ​​ത പോ​​ലും പ​​ല​​പ്പോ​​ഴും ചോ​​ദ്യംചെ​​യ്യ​​പ്പെ​​ടു​​ന്നു. അ​​ഴി​​മ​​തി ജു​​ഡീ​ഷ​റി​​യി​​ലേ​​ക്കു​പോ​​ലും ക​​ട​​ന്നു​​ക​​യ​​റാ​​ൻ ശ്ര​​മി​​ക്കു​​ന്നു. ഒ​​രു ജു​​ഡീ​​ഷ​​ൽ ഓം​​ബു​​ഡ്സ്മാ​​ൻ (അ​​തും ഇ​​ന്നു വി​​മ​​ർ​​ശ​​ന​വി​​ധേ​​യ​​മാ​​കു​​ക​​യാ​​ണ്) അ​​ത്യ​​ന്താ​​പേ​​ക്ഷി​​ത​​മാ​​ണെ​​ന്ന് പൊ​​തു​​ജ​​നം ആ​​വ​​ശ്യ​​പ്പെ​​ടു​​ന്ന അ​​വ​​സ്ഥ​​യി​​ലേ​​ക്കു ന​​മ്മു​​ടെ ജു​​ഡീ​​ഷ​​റി നീ​​ങ്ങു​​ക​​യാ​​ണോ? ജ​​ഡ്ജി​​മാ​​രി​​ൽ 20 ശ​​ത​​മാ​​നം അ​​ഴി​​മ​​തി​​ക്കാ​​രാ​​ണെ​​ന്ന് മു​​ൻ ചീ​​ഫ് ജ​​സ്റ്റീ​​സാ​​യി​​രു​​ന്ന എ​​സ്.​​പി. ബ​​റൂ​​ച്ച 2001 ഡി​​സം​​ബ​​ർ 23ന് ​​പ്ര​​സ്താ​​വി​​ച്ച കാ​​ര്യം മ​​റ​​ക്കാ​​തി​​രി​​ക്കാം. പ​​ണ​​വും ഭ​​ര​​ണ​​സ്വാ​​ധീ​​ന​​വും ഉ​​ണ്ടെ​​ങ്കി​​ൽ ജു​​ഡീ​​ഷ​റി​​യെ സ്വാ​​ധീ​​നി​​ക്കാ​​മെ​​ന്നു വ​​രു​​ന്ന​​ത് ജ​​നാ​​ധി​​പ​​ത്യ​​ത്തി​​ന്‍റെ പ​​രാ​​ജ​​യ​​മാ​​ണ്.

ഹൃ​​ദ​​യ​​വേ​​ദ​​ന​​യോ​​ടെ

ദ​​ളി​​ത​​ർ, സ്ത്രീ​​ക​​ൾ, തൊ​​ഴി​​ലാ​​ളി​​ക​​ൾ-അ​​ങ്ങ​​നെ സ​​മൂ​​ഹ​​ത്തി​​ൽ അ​​ടി​​ച്ച​​മ​​ർ​​ത്ത​​പ്പെ​​ട്ട​​വ​​രു​​ടെ വി​​മോ​​ച​​ക​​നാ​​യി​​രു​​ന്നു ഡോ. ​​അം​​ബേ​​ദ്ക​​ർ. കാ​​ല​​മി​​ത്ര ക​​ഴി​​ഞ്ഞി​​ട്ടും 45 ശ​​ത​​മാ​​ന​​ത്തി​​ല​​ധി​​കം വ​​രു​​ന്ന മ​​ത​​ന്യൂ​​ന​​പ​​ക്ഷ​​ങ്ങ​​ൾ, പ​​ട്ടി​​ക​​ജാ​​തി പ​​ട്ടി​​ക​​വ​​ർ​​ഗ​​ങ്ങ​​ൾ, പി​​ന്നാ​​ക്ക വി​​ഭാ​​ഗ​​ങ്ങ​​ൾ എ​​ന്നി​​വ​​രെ സ​​മൂ​​ഹ​​ത്തി​​ന്‍റെ മു​​ഖ്യ​​ധാ​​ര​​യി​​ലേ​​ക്കു കൊ​​ണ്ടു​​വ​​രാ​​ൻ അ​​ധി​​കാ​​ര​​വ​​ർ​​ഗ​​ത്തി​​നു ക​​ഴി​​ഞ്ഞി​​ട്ടി​​ല്ല. അ​​വ​​സാ​​ന​​ കാ​​ല​​ഘ​​ട്ട​​ത്തി​​ൽ അ​​ദ്ദേ​​ഹം ത​​ന്‍റെ സ​​ന്ത​​ത​സ​​ഹ​​ചാ​​രി​​യാ​​യ ന​​നാ​​ക് ച​​ങ്ങു​​രു​​ട്ടു​​വി​​നോ​​ട് അ​​തീ​​വ ദുഃ​​ഖ​​ത്തോ​​ടെ പ​​റ​​ഞ്ഞ കാ​​ര്യം ഇ​​വി​​ടെ സൂ​​ചി​​പ്പി​​ക്ക​​ട്ടെ. “എ​​ന്‍റെ ധ​​ർ​​മ​​സ​​മ​​ര പോ​​രാ​​ട്ട​​ങ്ങ​​ളു​​ടെ ഫ​​ല​​മാ​​യി ല​​ഭ്യ​​മാ​​യ സം​​വ​​ര​​ണാ​​വ​​കാ​​ശ​​ത്തി​​ലൂ​​ടെ ഉ​​ന്ന​​ത​വി​​ദ്യാ​​ഭ്യാ​​സ​​വും ഉ​​ന്ന​​ത ഉ​​ദ്യോ​​ഗ​​വും ഉ​​ന്ന​​ത​​പ​​ദ​​വി​​ക​​ളുമൊ​​ക്കെ ആ​​ർ​​ജി​​ക്കാ​​ൻ ഭാ‌​​ഗ്യം ല​​ഭി​​ച്ച​​വ​​ർ സ​​വ​​ർ​​ണ രാ​​ഷ്‌​​ട്രീ​​യ​​ത്തി​​ൽ കു​​ടി​​യേ​​റി അ​​വ​​രു​​ടെ ആ​​ജ്ഞാ​​നു​​വ​​ർ​​ത്തി​​ക​​ളാ​​യി ആ​​ശ്രി​​ത​​രാ​​യി പ്ര​​വ​​ർ​​ത്തി​​ക്കു​​ക​​യും സ്വ​​ത്വ​​ബോ​​ധ​​വും വ​​ന്ന​​വ​​ഴിയും മ​​റ​​ന്ന്, സ്വ​​ന്തം സ​​ഹോ​​ദ​​ര​​ങ്ങ​​ൾ​​ക്കു​വേ​​ണ്ടി ചെ​​റു​​വി​​ര​​ൽ​​പോ​​ലും അ​​ന​​ക്കാ​​തി​​രി​​ക്കു​​ക​​യും ചെ​​യ്യു​​ന്ന അ​​വ​​സ്ഥ എ​​ന്നെ ദുഃ​​ഖി​​പ്പി​​ക്കു​​ന്നു; അ​​വ​​ർ എ​​ന്നെ വ​​ഞ്ചി​​ച്ചി​​രി​​ക്കു​​ന്നു.”

യു​​ധി​​ഷ്ഠി​​ര​​നോ​​ടു പ​​റ​​ഞ്ഞ​​ത്

ഒ​​രു സാ​​മൂ​​ഹ്യ​​ഘ​​ട​​ന​​യി​​ലെ വൈ​​രു​​ധ്യ​​ങ്ങ​​ൾ പ​​രി​​ഹ​​രി​​ക്കു​​ന്നി​​ല്ലെ​​ങ്കി​​ൽ അ​​സ​​മ​​ത്വ​​ത്തി​​ന്‍റെ പീ​​ഡി​​ത​​ർ ഈ ​​രാ​​ഷ്‌​​ട്രീ​​യ​​ഘ​​ട​​ന​​യെ ഇ​​ടി​​ച്ചു​​ത​​ക​​ർ​​ക്കും എ​​ന്ന​​തി​​ൽ സം​​ശ​​യ​​മി​​ല്ല എ​​ന്നു മു​​ന്ന​​റി​​യി​​പ്പു ന​​ൽ​​കി​​യ ഡോ. ​​അം​​ബേ​​ദ്ക​​റു​​ടെ ജ​​ന്മ​​ദി​​ന​​മാ​​ണ് ഐ​​ക്യ​​രാ​​ഷ്‌​​ട്ര​​സ​​ഭ ലോ​​ക വി​​ജ്ഞാ​​ന​​ദി​​ന​​മാ​​യി ആ​​ച​​രി​​ക്കു​​ന്ന​​ത് എ​​ന്ന ‍യാ​​ഥാ​​ർ​​ഥ്യം പ​​ല​​ർ​​ക്കും അ​​റി​​യി​​ല്ല. അ​​ഥ​​വാ അ​​റി​​യു​​ന്ന​​വ​​ർ അ​​റി​​ഞ്ഞു​​കൊ​​ണ്ടു​​ത​​ന്നെ മൗ​​നം പാ​​ലി​​ക്കു​​ന്നു. വ​​ർ​​ത്ത​​മാ​​ന ഇ​​ന്ത്യ​​യു​​ടെ ജീ​​വ​​ശ്വാ​​സ​​മാ​​യ ഡോ.​​ അം​​ബേ​​ദ്ക​​റുടെ ല​​ക്ഷ്യം ഭീ​​ഷ്മ​​ർ യു​​ധി​​ഷ്ഠി​​ര​​നോ​​ടു പ​​റ​​ഞ്ഞ ഉ​​പ​​ദേ​​ശം പ്രാ​​വ​​ർ​​ത്തി​​ക​​മാ​​ക്കു​​ക എ​​ന്ന​​താ​​യി​​രു​​ന്നു. അ​​താ​​യ​​ത്, “ഒ​​രു ഉ​​ത്ത​​മ രാ​​ജാ​​വി​​ന്‍റെ പ്ര​​ജ​​ക​​ൾ സു​​ഖ​​ത്തി​​ലും സ്വാ​​ത​​ന്ത്ര്യ​​ത്തി​​ലും ജീ​​വി​​ക്കു​​ന്ന​​വ​​രാ​​യി​​രി​​ക്ക​​ണം. ക്രൂ​​ര​​ത, കാ​​പ​​ട്യം, അ​​സ​​ത്യം, അ​​സൂ​​യ ഇ​​വ​​യൊ​​ന്നും രാ​​ജ്യ​​ത്തു കാ​​ണാ​​ൻ പാ​​ടി​​ല്ല.” ഈ ​​ല​​ക്ഷ്യ​​ത്തി​​ൽ അ​​ടി​​യു​​റ​​ച്ചു​ നി​​ന്നു​​കൊ​​ണ്ട് ദ​​ളി​​ത് ജ​​ന​​ത​​യു​​ടെ വി​​മോ​​ച​​ന​​ത്തി​​ന് സ​​മ​​ഗ്ര​​വും സ​​ന്പൂ​​ർ​​ണ​​വു​​മാ​​യ ദ​​ളി​​ത് ഐ​​ക്യം അ​​നി​​വാ​​ര്യ​​മാ​​ണെ​​ന്നും മ​​തം അ​​തി​​ന് ഒ​​രു പ്ര​​തി​​ബ​​ന്ധ​​മാ​​ക​​രു​​തെ​​ന്നും ആ​​ഹ്വാ​​നം ചെ​​യ്ത ആ ​​മ​​ഹാ​​നു​​ഭാ​​വ​​ന്‍റെ ഓ​​ർ​​മ​​ദി​​ന​​ത്തി​​ൽ ആ ​​പാ​​ദാ​​ന്തി​​ക​​ത്തി​​ൽ ബാ​​ഷ്പാ​​ഞ്ജ​​ലി അ​​ർ​​പ്പി​​ക്കു​​ന്നു.

(ഭാ​ര​തീ​യ ദ​ളി​ത് കോ​ൺ​ഗ്ര​സ് സം​സ്ഥാ​ന ജ​ന​റ​ൽ സെ​ക്ര​ട്ട​റി​യാ​ണ് ലേ​ഖ​ക​ൻ).