പാ​ട്ടു​ക​ൾ ലോ​ക​മെ​ങ്ങും ചു​റ്റി സ​ഞ്ച​രി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ഗാ​യ​ക​ന്‍റെ സ​ഞ്ചാ​രം. പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട പാ​ട്ടു​കാ​രാ, താ​ങ്ക​ൾ ഇ​വി​ടെ വേ​ണ​മെ​ന്ന് ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​ക​ൾ.. ന​ഗ​ര​ങ്ങ​ൾ... രാ​ജ​കൊ​ട്ടാ​ര​ങ്ങ​ൾ... സ​ർ​വ​വ്യാ​പി​യാ​യി സം​ഗീ​തം. ന​ഗ​ര​ങ്ങ​ൾ ന​ശി​ച്ചാ​ലും, ക​ല്ലി​ൻ​മേ​ൽ ക​ല്ലു ശേ​ഷി​ക്കാ​തെ കൊ​ട്ടാ​ര​ങ്ങ​ൾ ത​ക​ർ​ന്ന​ടി​ഞ്ഞാ​ലും എ​ല്ലാ​റ്റി​നും മു​ക​ളി​ൽ ആ ​സം​ഗീ​തം എ​പ്പോ​ഴു​മു​ണ്ടാ​കും...

121 വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ!

ഉ​സ്താ​ദ് ബ​ഡേ ഗു​ലാം അ​ലി ഖാ​ൻ എ​ന്ന സം​ഗീ​ത ഇ​തി​ഹാ​സം ഈ ​ഭൂ​മി​യി​ൽ ജ​ന്മ​മെ​ടു​ത്തി​ട്ട് ഇ​ത്ര​യും കാ​ലം ക​ട​ന്നു​പോ​യി. ത​ല​മു​റ​ക​ൾ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ പാ​ട്ടു​ക​ൾ കേ​ട്ടു. കു​റേ​പ്പേ​ർ ആ ​പേ​രു​പോ​ലും കേ​ൾ​ക്കാ​തെ​യും പോ​യി​ട്ടു​ണ്ടാ​കാം. അ​ദ്ദേ​ഹം ഓ​ർ​മ​യാ​യി​ട്ടു​പോ​ലും വ​ർ​ഷം 55 ആ​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ഏ​പ്രി​ലി​ലാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ജ​ന​ന​വും മ​ര​ണ​വു​മെ​ന്ന​ത് അ​ല്പം വി​ചി​ത്ര​മാ​യി തോ​ന്നാം. സം​ഗീ​ത താ​ത്പ​ര്യ​ങ്ങ​ൾ മാ​റി​മ​റി​യു​ന്ന പു​തു​ത​ല​മു​റ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ പാ​ട്ടു കേ​ൾ​ക്കാ​തി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ൽ അ​ത്ഭു​ത​പ്പെ​ടാ​നെ​ന്ത്! എ​ന്നാ​ൽ അ​വ​ർ​ക്കും അ​ത്ഭു​തം തോ​ന്നു​ന്ന ഒ​രു കാ​ര്യ​മു​ണ്ട്. അ​തി​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ്:

പാ​ട്ടു​സ​ഞ്ചാ​ര​ത്തി​നി​ടെ ഏ​റെ​ക്കാ​ലം അ​ദ്ദേ​ഹം സി​നി​മാ​ഗാ​ന​രം​ഗ​ത്തു​നി​ന്ന് ഒ​ഴി​ഞ്ഞു​നി​ന്നു. വി​ഖ്യാ​ത​രാ​യ നി​ർ​മാ​താ​ക്ക​ളും സം​ഗീ​ത സം​വി​ധാ​യ​ക​രും നി​ര​ന്ത​രം അ​ഭ്യ​ർ​ഥി​ച്ചി​ട്ടും അ​ദ്ദേ​ഹം വ​ഴ​ങ്ങി​യി​ല്ല. എ​ന്നാ​ൽ 1960ൽ ​നി​ർ​മാ​താ​വ് കെ. ​ആ​സി​ഫി​ന്‍റെ നി​ർ​ബ​ന്ധ​ത്തി​ന് അ​ദ്ദേ​ഹം സ​മ്മ​തം​മൂ​ളി. മു​ഗ​ൾ-​ഇ-​അ​സം എ​ന്ന ചി​ത്ര​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി ര​ണ്ടു പാ​ട്ടു​ക​ൾ പാ​ടാം. ഒ​റ്റ നി​ബ​ന്ധ​ന- പാ​ട്ടൊ​ന്നി​ന് 25,000 രൂ​പ വേ​ണം! നി​ർ​മാ​താ​വി​ന് എ​തി​ര​ഭി​പ്രാ​യ​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.

ഒ​രു പാ​ട്ടി​ന് 25,000 എ​ന്ന​ത് അ​ത്ര വ​ലി​യ സം​ഖ്യ​യാ​ണോ എ​ന്ന് ഇ​പ്പോ​ൾ തോ​ന്നി​യേ​ക്കാം. എ​ന്നാ​ൽ അ​ന്ന് ഹി​ന്ദി​യി​ലെ വി​ഖ്യാ​ത ഗാ​യ​ക​രാ​യ ല​താ മ​ങ്കേ​ഷ്ക​ർ​ക്കും മു​ഹ​മ്മ​ദ് റ​ഫി​ക്കും ഓ​രോ പാ​ട്ടി​നും ല​ഭി​ച്ചി​രു​ന്ന പ്ര​തി​ഫ​ലം​കൂ​ടി കേ​ൾ​ക്കു​ക- കൂ​ടി​യാ​ൽ 500 രൂ​പ!

സ​ബ്‌​രം​ഗ് എ​ന്ന മ​ഴ​വി​ല്ല്

തു​ട​ക്ക​ത്തി​ൽ സൂ​ചി​പ്പി​ച്ച​തു​പോ​ലെ, പ​ല ന​ഗ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ ജീ​വി​തം മു​ന്നോ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടു​പോ​യ​യാ​ളാ​ണ് ബ​ഡേ ഗു​ലാം അ​ലി ഖാ​ൻ. 1902ൽ ​ഇ​ന്ന​ത്തെ പാ​ക്കി​സ്ഥാ​ന്‍റെ ഭാ​ഗ​മാ​യ ക​സൂ​റി​ൽ ജ​ന​നം. വി​ഭ​ജ​ന​ത്തി​നു ശേ​ഷം പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നി​ലാ​യി​രു​ന്നു അ​ദ്ദേ​ഹം. പ​ക്ഷേ 10 കൊ​ല്ലം​കൂ​ടി ക​ഴി​ഞ്ഞ​തോ​ടെ ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ സ്ഥി​ര​താ​മ​സ​മാ​ക്കാ​ൻ അ​ദ്ദേ​ഹം ആ​ഗ്ര​ഹി​ച്ചു.

അ​ന്നു ബോം​ബെ മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി​യാ​യി​രു​ന്ന മൊ​റാ​ർ​ജി ദേ​ശാ​യി​യു​ടെ സ​ഹാ​യ​ത്തോ​ടെ ഇ​ന്ത്യ​ൻ പൗ​ര​ത്വം നേ​ടി അ​ദ്ദേ​ഹം മ​ല​ബാ​ർ ഹി​ല്ലി​ലെ ഒ​രു ബം​ഗ്ലാ​വി​ലേ​ക്കു താ​മ​സം മാ​റി. ഇ​ന്ത്യ​യി​ലേ​ക്കു തി​രി​കെ​വ​രാ​നാ​യി ഉ​സ്താ​ദ് ത​ന്നെ കാ​ണാ​ൻ വ​ന്ന​കാ​ര്യം ഒ​രി​ക്ക​ൽ മൊ​റാ​ർ​ജി പ​റ​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ട്. പ​ത്ര​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​നാ​യി​രു​ന്ന മ​വി​ൻ കു​ർ​വേ​യോ​ട് അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞ​തി​ങ്ങ​നെ: ലാ​ഹോ​റി​ൽ​നി​ന്ന് ബ​ഡേ ഗു​ലാം അ​ലി രാ​വി​ലെ ഇ​വി​ടെ വ​ന്നി​രു​ന്നു.

ഹി​ന്ദു​സ്ഥാ​നി ശാ​സ്ത്രീ​യ സം​ഗീ​ത​രം​ഗ​ത്തെ ജീ​വി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന പ്ര​യോ​ക്താ​ക്ക​ളി​ൽ ഒ​ന്നാ​മ​നാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹം. പ​ത്തു​വ​ർ​ഷം ല​ഹോ​റി​ൽ ജീ​വി​ച്ച​ശേ​ഷം ത​ന്‍റെ സാം​സ്കാ​രി​ക​മാ​യ വേ​രു​ക​ൾ ഇ​ന്ത്യ​യി​ലാ​ണെ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്നു. ഇ​വി​ടേ​ക്കു​ള്ള സ്ഥി​ര​മാ​യ കു​ടി​യേ​റ്റ​ത്തി​നു​ള്ള വി​സ​യാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന് ആ​വ​ശ്യം. ഇ​ക്കാ​ര്യ​ത്തി​ൽ ഞാ​ൻ എ​ന്തു​ചെ​യ്യ​ണ​മെ​ന്നാ​ണ് താ​ങ്ക​ൾ​ക്കു തോ​ന്നു​ന്ന​ത്., ശി​പാ​ർ​ശ ചെ​യ്യ​ണോ?

പ​ത്ര​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​ന്‍റെ അ​ഭി​പ്രാ​യം സ്വീ​ക​രി​ച്ചാ​ലും ഇ​ല്ലെ​ങ്കി​ലും മൊ​റാ​ർ​ജി അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ എ​ത്തി​ച്ചു. അ​ന്നു പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി​യാ​യി​രു​ന്ന ജ​വ​ഹ​ർ​ലാ​ൽ നെ​ഹ്റു​വും ആ ​വ​ര​വു സു​ഗ​മ​മാ​ക്കാ​ൻ സ​ഹാ​യി​ച്ചു. പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നി​ൽ ശാ​സ്ത്രീ​യ സം​ഗീ​ത​ത്തി​ന് കേ​ൾ​വി​ക്കാ​ർ തീ​രെ കു​റ​വാ​യി​രു​ന്ന​തും അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ മ​ട​ക്ക​ത്തി​നു കാ​ര​ണ​മാ​യി​രു​ന്നു.

ബോം​ബെ​യി​ൽ താ​മ​സ​മാ​ക്കി​യ​ശേ​ഷം കൊ​ൽ​ക്ക​ത്ത, ഹൈ​ദ​രാ​ബാ​ദ് തു​ട​ങ്ങി​യ പ​ല ന​ഗ​ര​ങ്ങ​ളും അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ വി​ളി​ച്ചു. സ​ബ്‌​രം​ഗ് എ​ന്നു വി​ളി​പ്പേ​രു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന അ​ദ്ദേ​ഹം വി​ളി​കേ​ൾ​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. മ​ഴ​വി​ല്ല് എ​ന്ന അ​ർ​ഥ​മാ​ണ് സ​ബ്‌​രം​ഗി​ന്. സ്വ​ര​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് ഏ​ഴ​ഴ​കു ന​ൽ​കി​യ മാ​ന്ത്രി​ക​നാ​യി​രു​ന്നു ബ​ഡേ ഗു​ലാം അ​ലി ഖാ​ൻ. മൂ​ന്നു വ്യ​ത്യ​സ്ത പാ​ര​ന്പ​ര്യ​ങ്ങ​ളെ (ദ്രു​പ​ദ്, ജെ​യ്പൂ​ർ, ഗ്വാ​ളി​യോ​ർ) ത​ന്‍റെ പ​ട്യാ​ല-​ക​സൂ​ർ ശൈ​ലി​യി​ലേ​ക്ക് അ​തി​സു​ന്ദ​ര​മാ​യി കൂ​ട്ടി​യി​ണ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു അ​ദ്ദേ​ഹം.

ഹം​സ​ധ്വ​നി​യും ഉ​സ്താ​ദും

പ​തി​നെ​ട്ടാം നൂ​റ്റാ​ണ്ടി​ൽ രാ​മ​സ്വാ​മി ദീ​ക്ഷി​ത​ർ ഒ​രു​ക്കി​യ രാ​ഗ​മാ​യ ഹം​സ​ധ്വ​നി​യി​ൽ ഒ​ട്ടേ​റെ ക​ർ​ണാ​ട​ക സം​ഗീ​ത കൃ​തി​ക​ളു​ണ്ട്. വാ​താ​പി ഗ​ണ​പ​തിം പോ​ലു​ള്ള​വ ഏ​റെ ജ​ന​പ്രി​യം. ചി​ല വേ​ള​ക​ളി​ൽ ഹി​ന്ദു​സ്ഥാ​നി സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​ർ ഹം​സ​ധ്വ​നി പാ​ടാ​റു​ണ്ട്. ബ​ഡേ ഗു​ലാം അ​ലി ഖാ​ൻ അ​ങ്ങ​നെ പാ​ടി​യ ഒ​ര​വ​സ​രം എ​ടു​ത്തു​പ​റ​യു​ന്നു​ണ്ട് എ​ഴു​ത്തു​കാ​ര​ൻ രാ​മ​ച​ന്ദ്ര ഗു​ഹ. ഖാ​ൻ സാ​ഹി​ബി​ന്‍റെ പ​ഹാ​ഡി​യും ബി​ഹാ​ഗും കേ​ട്ടാ​ണ് ശീ​ലം. 1956ൽ ​ബം​ഗ​ളൂ​രു​വി​ൽ രാ​മ ന​വ​മി ഫെ​സ്റ്റി​വ​ൽ വേ​ദി​യി​ലാ​ണ് ഗു​ലാം അ​ലി ഖാ​ൻ ഹം​സ​ധ്വ​നി പാ​ടി​യ​ത്. ചാ​മ​രാ​ജ​പേ​ട്ട് ഫോ​ർ​ട്ട് ഹൈ​സ്കൂ​ൾ ആ​യി​രു​ന്നു വേ​ദി.

ഇ​പ്പോ​ൾ പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നി​ലു​ള്ള പ്ര​ദേ​ശ​ത്ത് ജ​നി​ച്ച, മു​സ്ലിം ആ​യ ഇ​ന്ത്യ​ൻ സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​ൻ, സി​ഖ് മ​ഹാ​രാ​ജാ​ക്ക​ന്മാ​രു​ടെ അ​ധി​കാ​ര​ത്തി​നു കീ​ഴി​ൽ വ​ള​ർ​ന്ന ഹി​ന്ദു​സ്ഥാ​നി സം​ഗീ​ത​ത്തി​ന്‍റെ ഒ​രു ഘ​രാ​ന​യി​ലെ ഉ​സ്താ​ദ്, ഹി​ന്ദു ദൈ​വ​മാ​യ രാ​മ​ന്‍റെ പേ​രി​ലു​ള്ള സം​ഗീ​തോ​ത്സ​വം, അ​തി​ൽ ക​ർ​ണാ​ട്ടി​ക് ശൈ​ലി, ഹി​ന്ദു, മു​സ്ലിം ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​ക​ൾ ഭ​രി​ച്ച ഒ​രു കോ​ട്ട​യു​ടെ പേ​രു​ള്ള സ്കൂ​ളി​ലെ വേ​ദി... എ​ന്തെ​ല്ലാം വൈ​വി​ധ്യ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ​യാ​ണ് ആ ​ക​ച്ചേ​രി ക​ട​ന്നു​പോ​യ​തെ​ന്ന് രാ​മ​ച​ന്ദ്ര ഗു​ഹ വി​സ്മ​യി​ക്കു​ന്നു.

ഭാ​ഷ​ക​ൾ, മ​ത​ങ്ങ​ൾ, പ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ൾ, രാ​ഷ്ട്രീ​യ ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ങ്ങ​ൾ, സം​ഗീ​ത പാ​ര​ന്പ​ര്യ​ങ്ങ​ൾ, വാ​സ്തു​ശി​ല്പ ശൈ​ലി​ക​ൾ തു​ട​ങ്ങി ഒ​ട്ടേ​റെ കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളെ ഗു​ലാം അ​ലി ഖാ​ന്‍റെ ക​ച്ചേ​രി ഒ​രു​മി​ച്ചു ചേ​ർ​ക്കു​ന്നു. അ​തി​സു​ന്ദ​ര​മാ​യ ആ ​സം​ഗീ​ത​ശ​ക​ലം ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ സാം​സ്കാ​രി​ക വൈ​വി​ധ്യ​ത്തി​നും ജ​ന​പ​ഥ​ത്തി​നു​മു​ള്ള തി​ള​ങ്ങു​ന്ന സ്നേ​ഹാ​ർ​ച്ച​ന​യാ​ണെ​ന്നാ​ണ് രാ​മ​ച​ന്ദ്ര ഗു​ഹ​യു​ടെ പ​ക്ഷം.

ശ്രോ​താ​ക്ക​ളു​ടെ ഗാ​യ​ക​ൻ

ശാ​സ്ത്രീ​യ സം​ഗീ​ത​ത്തി​ന്‍റെ ഭം​ഗി ഇം​പ്രൊ​വൈ​സേ​ഷ​നി​ലാ​ണെ​ന്ന് അം​ഗീ​ക​രി​ച്ചി​രു​ന്നു ബ​ഡേ ഗു​ലാം അ​ലി ഖാ​ൻ. എ​ന്നാ​ൽ ദൈ​ർ​ഘ്യ​മേ​റി​യ ആ​ലാ​പു​ക​ൾ ശ്രോ​താ​ക്ക​ൾ​ക്ക് അ​ത്ര ഇ​ഷ്ട​മാ​കി​ല്ലെ​ന്നും അ​ദ്ദേ​ഹം ക​രു​തി. അ​തു​കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ ത​ന്‍റെ സം​ഗീ​ത​ത്തെ ശ്രോ​താ​ക്ക​ൾ​ക്കു വേ​ണ്ടി​യു​ള്ള​താ​ക്കി അ​ദ്ദേ​ഹം മാ​റ്റി. അ​ഠാ​ണ, ഭൂ​പാ​ളി, ഹ​മീ​ർ, ജ​യ്ജ​യ്‌​വ​ന്തി, ജോ​ണ്‍​പു​രി തു​ട​ങ്ങി​യ സ​ങ്കീ​ർ​ണ​ങ്ങ​ള​ല്ലാ​ത്ത രാ​ഗ​ങ്ങ​ളി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹം ത​ന്‍റെ ഒ​തു​ങ്ങി​യ ശ​ബ്ദ​ത്തി​ൽ കൂ​ടു​ത​ൽ വ്യാ​പ​രി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു.

ന​വാ​ബ് സ​ഹീ​ർ യാ​ർ ജം​ഗി​ന്‍റെ ക്ഷ​ണ​പ്ര​കാ​രം ദീ​ർ​ഘ​കാ​രം ഗു​ലാം അ​ലി ഖാ​ൻ താ​മ​സി​ച്ച​ത് ഹൈ​ദ​രാ​ബാ​ദി​ലെ ബ​ഷീ​ർ ബാ​ഗ് കൊ​ട്ടാ​ര​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. അ​തി​ഗം​ഭീ​ര​മാ​യ വാ​സ്തു​ശി​ല്പ​ഭം​ഗി​യും സു​ന്ദ​ര​മാ​യ ഉ​ൾ​ത്ത​ള​ങ്ങ​ളു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന കൊ​ട്ടാ​രം കാ​ല​ക്ര​മേ​ണ ക്ഷ​യി​ച്ചു. പ​ക്ഷാ​ഘാ​തം വ​ന്ന് ക്ഷീ​ണി​ത​നാ​യി​രു​ന്നു ഉ​സ്താ​ദ് അ​വ​സാ​ന നാ​ളു​ക​ളി​ൽ. ശ​രീ​രം ത​ള​ർ​ന്നി​ട്ടും ഏ​താ​നും വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ മ​ക​ൻ മു​ന​വ്വ​ർ അ​ലി ഖാ​ന്‍റെ സ​ഹാ​യ​ത്തോ​ടെ ക​ച്ചേ​രി​ക​ൾ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. 1968 ഏ​പ്രി​ൽ 23ന് ​അ​ദ്ദേ​ഹം വി​ട​പ​റ​ഞ്ഞു.

പ​ത്മ​ഭൂ​ഷ​ണ്‍, സം​ഗീ​ത നാ​ട​ക അ​ക്കാ​ദ​മി അ​വാ​ർ​ഡ്, ഫെ​ലോ​ഷി​പ് എ​ന്നി​വ​യാ​ൽ സ​മ്മാ​നി​ത​നാ​യി​രു​ട്ടു​ണ്ട് ഉ​സ്താ​ദ് ബ​ഡേ ഗു​ലാം അ​ലി ഖാ​ൻ. ബ​ഷീ​ർ ബാ​ഗി​ലെ പ്ര​ധാ​ന തെ​രു​വി​ന്‍റെ പേ​ര് ഉ​സ്താ​ദ് ബ​ഡേ ഗു​ലാം അ​ലി ഖാ​ൻ മാ​ർ​ഗ് എ​ന്നാ​ണി​പ്പോ​ൾ. വ​ഴി​ക​ളും ല​ക്ഷ്യ​ങ്ങ​ളും സം​ഗീ​ത​മാ​കു​ന്പോ​ൾ സ​ബ്‌​രം​ഗ് മ​ന​സു​ക​ളി​ൽ മ​ഴ​വി​ല്ലാ​യി തെ​ളി​യും.

ഹ​രി​പ്ര​സാ​ദ്‌