ആകാശം അതിരാക്കിയ പള്ളിമുറ്റം
തു​ന്പ ക​ട​ലോ​രഗ്രാ​മ​ത്തി​ലെ പൗ​രാ​ണി​ക​മാ​യ മേ​രി മ​ഗ്ദ​ലേ​ന ക​ത്തോ​ലി​ക്കാ പ​ള്ളി​യും കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളും മു​റ്റ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു ഇ​ന്ത്യ​ൻ ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ കു​തി​പ്പി​ന്‍റെ ആ​ദ്യ വി​ക്ഷേ​പ​ണ ത​റ. 1963 ന​വം​ബ​ർ 21 ന് ​വൈ​കു​ന്നേ​രം അ​മേ​രി​ക്ക​ൻ നി​ർ​മി​ത സൗ​ണ്ടിം​ഗ് റോ​ക്ക​റ്റാ​യ നൈ​ക്കി അ​പ്പാ​ഷെ പ​ള്ളി​മു​റ്റ​ത്തു നി​ന്ന് 200 കി​ലോ​മീ​റ്റ​ർ ഉ​യ​ര​ത്തി​ലേ​ക്ക് ക​ത്തി​ക്ക​യ​റിയപ്പോ​ൾ അ​താ​യി​രു​ന്നു പ്ര​യാ​ണ​ത്തി​ന്‍റെ നാ​ന്ദി.

ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ​ത്ത് ഭാ​ര​തം സ്വ​ന്ത​മാ​ക്കി​യ അ​ഭി​മാ​ന​ക്കു​തി​പ്പു​ക​ളി​ൽ ഇ​ടം നേ​ടി ച​ന്ദ്ര​യാ​ൻ ര​ണ്ട് ദൗ​ത്യം. വി​ക്രം ലാ​ൻ​ഡ​ർ ച​ന്ദ്രോ​പ​രി​ത​ല​ത്തി​ൽ കാ​ണാ​താ​യ​തും തെ​ര​ച്ചി​ലിനൊ​ടു​വി​ൽ ക​ണ്ടെ​ത്തി ഓ​ർ​ബി​റ്റ​ർ അ​തി​ന്‍റെ ചി​ത്രം പ​ക​ർ​ത്തി​യ​തും ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ മ​ഹ​ത്താ​യ മു​ഹൂ​ർ​ത്ത​ങ്ങ​ൾ. ഈ ​മ​ഹാ​നേ​ട്ട​ങ്ങ​ളു​ടെ ഒ​ന്നാം വി​ജ​യ​ത്ത​റ കാ​ണാ​ൻ 56 വ​ർ​ഷം പി​ന്നോ​ട്ട് തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​രം തു​ന്പ​യി​ലേ​ക്കു പോ​കേ​ണ്ടി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. അ​ന്പി​ളി​യ​മ്മാ​വ​നെ​യും ചൊ​വ്വ​യെ​യും തൊ​ടാ​ൻ മാ​ത്ര​മ​ല്ല രാ​ജ്യ​സു​ര​ക്ഷ, ആ​ശ​യ​വി​നി​മ​യം, ഗ​താ​ഗ​തം, കാ​ലാ​വ​സ്ഥാ നി​രീ​ക്ഷ​ണം തു​ട​ങ്ങി ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ പ​രീ​ക്ഷ​ണ നേ​ട്ട​ങ്ങ​ൾ​ക്കെ​ല്ലാം തു​ട​ക്കം കു​റി​ച്ച​ത് തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​ര​ത്തി​ന​ടു​ത്ത് തു​ന്പ എ​ന്ന ക​ട​ലോ​ര​ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു.

അ​റ​ബി​ക്ക​ട​ലോ​ര​ത്ത് മ​ത്സ്യ​ത്തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ൾ അ​ധി​വ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന തു​ന്പ ഗ്രാ​മ​ത്തി​ന്നാ​ണ് റോ​ക്ക​റ്റു​ക​ൾ മേ​ഘ​പാ​ളി​ക​ളെ വ​ക​ഞ്ഞു​മാ​റ്റി ആ​കാ​ശ​വി​താ​ന​ത്തി​ലേ​ക്ക് ക​ത്തി​പ്പ​റ​ന്നു പ​ര്യ​ട​നം തു​ട​ങ്ങി​യ​ത്. ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ ദൗ​ത്യ​ങ്ങ​ൾ ഏ​റെ​യേ​റെ മു​ന്നേ​റു​ന്പോ​ൾ രാ​ജ്യം ഏ​റെ ക​ട​പ്പെ​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നത് ഈ ​ഗ്രാ​മ​ത്തോ​ടും ഇ​വി​ട​ത്തെ ഗ്രാ​മീ​ണ​രോ​ടും.

തു​ന്പ ക​ട​ലോ​ര ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലെ പൗ​രാ​ണി​ക​മാ​യ മേ​രി മ​ഗ്ദ​ലേ​ന ക​ത്തോ​ലി​ക്കാ പ​ള്ളി​യും കെ​ട്ടി​ട​ങ്ങ​ളും മു​റ്റ​വു​മാ​യി​രു​ന്നു ഇ​ന്ത്യ​ൻ ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ കു​തി​പ്പി​ന്‍റെ ആ​ദ്യ വി​ക്ഷേ​പ​ണ ത​റ. 1963 ന​വം​ബ​ർ 21 ന് ​വൈ​കു​ന്നേ​രം അ​മേ​രി​ക്ക​ൻ നി​ർ​മി​ത സൗ​ണ്ടിം​ഗ് റോ​ക്ക​റ്റാ​യ നൈ​ക്ക്അ​പാ​ഷെ പ​ള്ളി​മു​റ്റ​ത്തു നി​ന്ന് 200 കി​ലോ​മീ​റ്റ​ർ ഉ​യ​ര​ത്തി​ലേ​ക്ക് ക​ത്തി​ക്ക​യറിയപ്പോ​ൾ അ​താ​യി​രു​ന്നു പ്ര​യാ​ണ​ത്തി​ന്‍റെ നാ​ന്ദി. 1962 ലാ​ണ് തു​ന്പ​യി​ൽ ഇ​ക്വി​റ്റോ​റി​യ​ൽ റോ​ക്ക​റ്റ് ലോ​ഞ്ചിം​ഗ് സ്റ്റേ​ഷ​ൻ സ്ഥാ​പി​ക്കാ​ൻ ഇ​ന്ത്യ​ൻ നാ​ഷ​ണ​ൽ ക​മ്മി​റ്റി ഫോ​ർ സ്പേ​സ് റി​സ​ർ​ച്ച് തീ​രു​മാ​നി​ച്ച​ത്. അ​താ​യ​ത് ഇ​ന്ത്യ​ൻ ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ​വ​കു​പ്പും ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ ഗ​വേ​ഷ​ണ​കേ​ന്ദ്ര​മാ​യ ഐ.​എ​സ്.​ആ​ർ.​ഒ.​യും സ്ഥാ​പി​ത​മാ​കു​ന്ന​തി​നു മു​ൻ​പാ​യി​രു​ന്നു പ​ള്ളി വി​ക്ഷേ​പ​ണ കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി പ​രി​ണ​മി​ച്ച​ത്.

ഭൂ​മി​യു​ടെ കാ​ന്തി​ക രേ​ഖ​യോ​ട് അ​ടു​ത്ത് സ്ഥി​തി​ചെ​യ്യു​ന്നു എ​ന്ന കാ​ര​ണ​ത്താ​ൽ തു​ന്പ ഇ​തി​ന് അ​നു​യോ​ജ്യ​മാ​ണെ​ന്ന് അ​ഹ​മ്മ​ദാ​ബാ​ദ് ഫി​സി​ക്ക​ൽ റി​സ​ർ​ച്ച് ല​ബോ​റ​ട്ട​റി​യാ​ണ് നി​ർ​ദേ​ശി​ച്ച​ത്. കാ​ന്തി​ക ഭൂ​മ​ധ്യ​രേ​ഖ അ​ഥ​വാ മാ​ഗ്നെ​റ്റി​ക് ഇ​ക്വേ​റ്റ​ർ ഇ​തു​വ​ഴി ക​ട​ന്നുപോ​കു​ന്നു​ എ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു ഈ ​ക​ട​ലോ​ര​ഗ്രാ​മ​ത്തി​ന്‍റെ പ്ര​ത്യേ​ക​ത.

റോ​ക്ക​റ്റ് കൂ​ട്ടി​യോ​ജി​പ്പി​ച്ച​ത് അ​ൾ​ത്താ​ര​യ്ക്ക് മു​ന്പി​ൽ

മ​ത്സ്യ​ത്തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ൾ തി​ങ്ങി​പ്പാ​ർ​ക്കു​ന്ന തു​ന്പ ക​ട​ലോ​ര ഗ്രാ​മ​ത്തെ ഇ​തി​നാ​യി ഏ​റ്റെ​ടു​ത്താ​ൽ സ​മു​ദാ​യ സം​ഘ​ർ​ഷം ഉ​ട​ലെ​ടു​ക്കു​മോ എ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു ആ​ശ​ങ്ക. വി​ക്രം സാ​രാ​ഭാ​യി ഉ​ൾ​പ്പെ​ടെ ശാ​സ്ത്ര​പ്ര​തി​ഭ​ക​ൾ ഇ​തി​നാ​യി സ​മീ​പി​ച്ച​പ്പോ​ൾ രാ​ജ്യ​ത്തി​നു വേ​ണ്ടി ഇ​ത്ത​ര​മൊ​രു ത്യാ​ഗം അ​നു​ഷ്ഠി​ക്കാ​ൻ അ​നു​വ​ദി​ച്ചു​വെ​ന്നു മാ​ത്ര​മ​ല്ല അ​വി​ടം വി​ട്ടൊ​ഴി​യാ​നാ​ണ് അ​ന്ന​ത്തെ തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​രം ബി​ഷ​പ് ഡോ ​പീ​റ്റ​ർ ബ​ർ​ണാ​ഡ് പെ​രേ​ര പ​ള്ളി​ക്കു സ​മീ​പം പാ​ർ​ത്തി​രു​ന്ന വി​ശ്വാ​സി​ക​ളോ​ട് നി​ർ​ദേ​ശി​ച്ച​ത്.

സ​മീ​പ​ത്തെ പ​ള്ളി​ത്തു​റ ഗ്രാ​മ​ത്തി​ൽ പ​ള്ളി​യും വീ​ടു​ക​ളും പ​ണി​തു ന​ല്കി​യ​തോ​ടെ ജ​ന​ങ്ങ​ൾ സ​ന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടെ അ​വി​ടേ​ക്കു മാ​റി​ത്താ​മ​സി​ച്ചു. അ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ് സെ​ന്‍റ് മേ​രി മ​ഗ്ദ​ലേ​ന പ​ള്ളി​യും മു​റ്റ​വും റോ​ക്ക​റ്റ് വി​ക്ഷേ​പ​ണ​കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി മാ​റി​യ​ത്. ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ആ​ദ്യ റോ​ക്ക​റ്റ് കൂ​ട്ടി​യോ​ജി​പ്പി​ച്ച​ത് ഈ ​പ​ള്ളി​യി​ലെ അ​ൾ​ത്താ​ര​യ്ക്ക് മു​ന്പി​ലാ​യി​രു​ന്നു എ​ന്ന​താ​ണ് ച​രി​ത്രം. പ​ള്ളി​ക്കെ​ട്ടി​ടം വി​ക്ഷേ​പ​ണ​കേ​ന്ദ്രം ഡ​യ​റ​ക്ട​റു​ടെ ഓ​ഫീ​സ്.

അ​വി​ട​ത്തെ തെ​ങ്ങി​ൻ​തോ​പ്പി​ലാ​യി​രു​ന്നു വി​ക്ഷേ​പ​ണ​ത്ത​റ. പ്രൈ​മ​റി സ്കൂ​ൾ ലോ​ഞ്ച് ഓ​ഫീ​സും പ​ഴ​യൊ​രു പ​ശു​ത്തൊ​ഴു​ത്ത് സ്പേ​സ് ലാ​ബു​മാ​യി. അ​മേ​രി​ക്ക​യി​ലെ നാ​സ​യി​ൽ പ​രി​ശീ​ല​നം നേ​ടി​യ വി​ദ​ഗ്ധ​രു​ടെ സാ​ന്നി​ധ്യ​വും ഇ​ന്ത്യ​ൻ ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ ഗ​വേ​ഷ​ണ​ത്തി​ന്‍റെ പി​താ​വാ​യ വി​ക്രം സാ​രാ​ഭാ​യി എ​ന്ന പ്ര​തി​ഭ​യു​ടെ ക​ഠി​നാ​ധ്വാ​ന​വു​മാ​യി​രു​ന്നു എ​ല്ലാ​റ്റി​നും നി​മി​ത്ത​മാ​യ​ത്.

വ​ഴി​യും വാ​ഹ​ന​വും വൈ​ദ്യു​തി​യും പ​രി​മി​ത​മാ​യ ഒ​രു കു​ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു ഇ​തൊ​ക്കെ അ​ന്നു സം​ഭ​വി​ച്ച​ത്. ത​ല​ച്ചു​മ​ടാ​യും സൈ​ക്കി​ളി​ലും ജീ​പ്പി​ലും റോ​ക്ക​റ്റ് ഭാ​ഗ​ങ്ങ​ൾ എ​ത്തി​ച്ച് കൂ​ട്ടി​യി​ണ​ക്കുക​യാ​യി​രു​ന്നു അ​വി​ടെ. വി​ക്ഷേ​പ​ണ​ത്തി​നാ​യി ആ​ദ്യ റോ​ക്ക​റ്റി​ന്‍റെ മു​ക​ൾ​ഭാ​ഗം ഘ​ടി​പ്പി​ക്കാ​ൻ കൊ​ണ്ടുപോ​യ​ത് ഒ​രു സൈ​ക്കി​ളി​ന്‍റെ പി​ന്നി​ൽ വ​ച്ചുകൊ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു എ​ന്ന​തും കൗ​തു​കം. ഡി. ​ഈ​ശ്വ​ർ​ദാ​സ് റോ​ക്ക​റ്റ് കൂ​ട്ടി​ച്ചേ​ർ​ത്ത​പ്പോ​ൾ, മേ​ൽ​നോ​ട്ട​ച്ചു​മ​ത​ല അ​ഗ്നി​ച്ചി​റ​കു​ക​ളെ രാ​ജ്യ​ത്തി​നു സ​മ്മാ​നി​ച്ച ശാ​സ്ത്ര​പ്ര​തി​ഭ മു​ൻ രാ​ഷ്ട്ര​പ​തി എ.​പി.​ജെ.​അ​ബ്ദു​ൾ ക​ലാ​മി​നാ​യി​രു​ന്നു.

സാ​ക്ഷ്യം വ​ഹി​ക്കാ​ൻ മ​ത്സ്യ​ത്തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളും

1963 ന​വം​ബ​ർ 21ന് ​അ​മേ​രി​ക്ക​ൻ നി​ർ​മി​ത നൈക്കി അ​പ്പാ​ച്ചെ എ​ന്ന ആ​ദ്യ സൗ​ണ്ടിം​ഗ് റോ​ക്ക​റ്റ് ഇ​വി​ടെ​നി​ന്ന് തീ​തു​പ്പി ഉ​യ​രു​ന്പോ​ൾ സാ​ക്ഷ്യം വ​ഹി​ക്കാ​നും ആ ​വി​ജ​യ​ത്തി​ൽ ആ​കാം​ക്ഷ​യോ​ടെ, ആ​വേ​ശ​ത്തോ​ടെ ക​ണ്ടു​നി​ൽ​ക്കാ​ൻ വ​ള​രെ കു​റ​ച്ചു പേ​രേ ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. വി​ക്രം സാ​രാ​ഭാ​യി​യും അ​ന്ന​ത്തെ അ​ണു​ശ​ക്തി വ​കു​പ്പു ത​ല​വ​നാ​യി​രു​ന്ന ഹോ​മി ജെ. ​ഭാ​ഭ​യും സ​ഹ​പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ക​രാ​യ ഏ​ഴ് എ​ൻജി​നി​യ​ർ​മാ​രും ഉ​ദ്യോ​ഗ​സ്ഥ​രും കു​റെ മ​ത്സ്യ​ത്തൊ​ഴി​ലാ​ളി​ക​ളും മാ​ത്രം. 1962 ൽ ​ഇ​ന്ത്യ​ൻ ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ ഗ​വേ​ഷ​ണ​ത്തി​നാ​യു​ള്ള ദേ​ശീ​യ ക​മ്മി​റ്റി ആ​ണ​വോ​ർ​ജ മ​ന്ത്രാ​ല​യ​ത്തി​ന് കീ​ഴി​ൽ വി​ക്രം​സാ​രാ​ഭാ​യി​യെ ചെ​യ​ർ​മാ​നാ​യി നി​യ​മി​ച്ച​തോ​ടെ​യാ​ണ് തു​ന്പ വി​ക്ഷേ​പ​ണ കേ​ന്ദ്ര​മാ​യി പ​രി​ണ​മി​ച്ച​ത്.

ആ ​വി​ക്ഷേ​പ​ണ​ത്തോ​ടെ രാ​ജ്യ​ത്തെ ആ​ദ്യ റോ​ക്ക​റ്റ് വി​ക്ഷേ​പ​ണ കേ​ന്ദ്രം തു​ന്പ ഇ​ക്വി​റ്റോ​റി​യ​ൽ എ​ന്ന പേ​രി​ൽ അ​റി​യ​പ്പെ​ട്ടു. ഈ ​മ​ണ​ൽ​ത്ത​റ​യി​ൽ​നി​ന്ന് ഉ​യി​രെ​ടു​ത്ത ഉൗ​ർ​ജ​വും ആ​വേ​ശ​വു​മാ​ണ് ഇ​ക്കാ​ല​ത്ത് ചൊ​വ്വ​യെ​യും ച​ന്ദ്ര​നെ​യും മ​റ്റു ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ളെയും കീ​ഴ​ട​ക്കാ​നു​ള്ള ഉ​യ​ര​ങ്ങ​ളി​ലേ​ക്ക് രാ​ജ്യ​ത്തെ എ​ത്തി​ച്ച​ത്.

തി​രു​വ​ന​ന്ത​പു​രം ന​ഗ​ര​ത്തി​ലെ ലോ​ഡ്ജു​ക​ളി​ലും മു​റി​ക​ളി​ലും താ​മ​സി​ച്ച് റെ​യി​ൽ​വേ കാ​ന്‍റീ​നി​ൽ നി​ന്നു ഭ​ക്ഷ​ണം ക​ഴി​ച്ച് ബ​സി​ൽ യാ​ത്ര ചെ​യ്താ​യി​രു​ന്നു രാ​വും പ​ക​ലും നീ​ളു​ന്ന അ​ന്ന​ത്തെ ശാ​സ്ത്ര​ജ്ഞന്മാ​രു​ടെ പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​മെ​ന്ന് ഡോ. ​എ​.പി.​ജെ. അ​ബ്ദു​ൾ ക​ലാം പി​ൽ​ക്കാ​ല​ത്ത് എ​ഴു​തി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. 1962ൽ ​ആ​ണ​വോ​ർ​ജ വ​കു​പ്പി​നു കീ​ഴി​ൽ ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ ഗ​വേ​ഷ​ണ​ത്തി​നാ​യു​ള്ള ദേ​ശീ​യ സ​മി​തി നി​ല​വി​ൽ വ​ന്ന​തോ​ടെ​യാ​ണ് ഈ ​രം​ഗ​ത്ത് രാ​ജ്യം ഭ്ര​മ​ണ​പ​ഥം മെ​ന​ഞ്ഞു​തു​ട​ങ്ങി​യ​ത്. വി​ക്രം സാ​രാ​ഭാ​യി​യു​ടെ സ്വ​പ്ന​ങ്ങ​ളും ഹോ​മി ഭാ​ഭ​യു​ടെ പി​ന്തു​ണ​യും കൂ​ടി​ച്ചേ​ർ​ന്ന​തോ​ടെ വ​ൻ നേ​ട്ട​ങ്ങ​ൾ​ക്കു തു​ട​ക്ക​മാ​യി.

ലോ​ഞ്ചിം​ഗ് സ്റ്റേ​ഷ​ൻ നാ​ലു​വ​ർ​ഷം പി​ന്നി​ട്ട​പ്പോ​ൾ​ത​ന്നെ ഇ​ന്ത്യ​ൻ നി​ർ​മി​ത റോ​ക്ക​റ്റ് ആ​ദ്യ​മാ​യി തു​ന്പ​യി​ൽ​നി​ന്ന് വീ​ണ്ടും പ​റ​ന്നു. 1967 ന​വം​ബ​ർ 20ന് ​ഒ​രു മീ​റ്റ​ർ നീ​ള​വും ഏ​ഴു കി​ലോ​യി​ൽ താ​ഴെ ഭാ​ര​വു​മു​ള്ള സൗ​ണ്ടിം​ഗ് റോ​ക്ക​റ്റ് രോ​ഹി​ണി വി​ജ​യക​ര​മാ​യി വി​ക്ഷേ​പി​ച്ചു. പി​ന്നീ​ട് കാ​ലാ​വ​സ്ഥാ പ​ഠ​ന​ത്തി​നാ​യു​ള്ള നൂ​റു​ക​ണ​ക്കി​ന് റോ​ക്ക​റ്റു​ക​ൾ ഇ​വി​ടെ​നി​ന്ന് ഉ​യ​ർ​ന്നു​പൊ​ങ്ങി.

ഉ​പ​ഗ്ര​ഹം ഇ​ന്ത്യ സ്വ​ന്ത​മാ​യി നി​ർ​മി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന സാ​രാ​ഭാ​യി​യു​ടെ ആ​വേ​ശ​മാ​ണ് പി​ൽ​ക്കാ​ല​ത്ത് ആ​ര്യ​ഭ​ട്ട എ​ന്ന് നാ​മ​ക​ര​ണം ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ട ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ പ്ര​ഥ​മ കൃ​ത്രി​മോ​പ​ഗ്ര​ഹ​മാ​യി ഉ​യ​ർ​ന്ന​ത്. എ​ന്നാ​ൽ ആ​ര്യ​ഭ​ട്ട ആ​കാ​ശം ക​ട​ക്കു​ന്ന​തു കാ​ണാ​ൻ സാ​രാ​ഭാ​യി ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. 1971 ഡി​സം​ബ​ർ 30ന് ​കോ​വ​ളം ഗ​സ്റ്റ്ഹൗ​സി​ൽ ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ പ​ദ്ധ​തി​യു​മാ​യി ബ​ന്ധ​പ്പെ​ട്ട് തി​ര​ക്കി​ട്ട ച​ർ​ച്ച​ക​ൾ​ക്ക് ശേ​ഷം വൈ​കി ഉ​റ​ങ്ങാ​ൻ കി​ട​ന്ന സാ​രാ​ഭാ​യി​യെ മ​രി​ച്ച നി​ല​യി​ൽ പു​ല​ർ​ച്ചെ ക​ണ്ടെ​ത്തു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഇ​ന്ത്യ​ൻ ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ പ​ദ്ധ​തി​ക്ക് വ​ൻ​ന​ഷ്ട​മാ​യി​രു​ന്നു ആ ​വേ​ർ​പാ​ട്.​വി​ക്രം സാ​രാ​ഭാ​യി​യു​ടെ മ​ര​ണ​ശേ​ഷം തു​ന്പ വി​ക്രം സാ​രാ​ഭാ​യ് സ്പേ​സ് സെ​ന്‍റ​ർ എ​ന്നു നാ​മ​ക​ര​ണം ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ടു.

1969ലാ​ണ് ഇ​ന്ത്യ​ൻ ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ ഗ​വേ​ഷ​ണ കേ​ന്ദ്ര​മാ​യ ഐ.​എ​സ്.​ആ​ർ.​ഒ സ്ഥാ​പി​ത​മാ​യ​ത്. 1980 ൽ ​ഉ​പ​ഗ്ര​ഹ വി​ക്ഷേ​പി​ണി സാ​റ്റ​ലൈ​റ്റ് ലോ​ഞ്ചിം​ഗ് വെ​ഹി​ക്കി​ൾ​എ​സ്.​എ​ൽ.​വി​ക​ൾ ഇ​ന്ത്യ വി​ക​സി​പ്പി​ച്ചു. ശ്രീ​ഹ​രി​ക്കോ​ട്ട​യി​ൽ നി​ന്നു​ള്ള ആ​ദ്യ എ​സ്.​എ​ൽ.​വി. വി​ക്ഷേ​പ​ണം പ​രാ​ജ​യ​പ്പെ​ട്ടെ​ങ്കി​ലും 1980 ജൂ​ലൈ 18ന് ​എ​സ്.​എ​ൽ.​വി​മൂ​ന്നി​ലൂ​ടെ ഇ​ന്ത്യ സ്വ​ന്ത​മാ​യി ആ​ദ്യ ഉ​പ​ഗ്ര​ഹം രോ​ഹി​ണി ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ​ത്തെ​ത്തി​ച്ചു. ഇ​തോ​ടെ ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ വാ​ഹ​നം വി​ക്ഷേ​പി​ക്കു​ന്ന ഏ​ഴാ​മ​ത്തെ രാ​ജ്യ​മാ​യി ഇ​ന്ത്യ.​പി​ന്നീ​ട് ക​ണ്ട​ത് ച​രി​ത്ര​മാ​ണ്. ഇ​ന്ത്യ എ.​എ​സ്.​എ​ൽ.​വി​യും പി.​എ​സ്.​എ​ൽ.​വി​യും ജി.​എ​സ്.​എ​ൽ.​വി​യും വി​ജ​യ​ക​ര​മാ​യി വി​ക്ഷേ​പി​ച്ചു.

അ​തി​ലൂ​ടെ എ​ത്ര ഉ​പ​ഗ്ര​ഹ​ങ്ങ​ൾ. ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ വി​ജ​യ​ത്തി​ന്‍റെ പ്ര​തീ​ക​ങ്ങ​ളാ​യി അ​വ ശൂ​ന്യാ​കാ​ശ​ത്ത് ച​രി​ത്ര​മെ​ഴു​തി. അ​തി​ൽ ച​ന്ദ്ര​യാ​നും മം​ഗ​ൾ​യാ​നും പൊ​ൻ​തി​ള​ക്ക​മാ​വു​ന്നു. അ​തി​ശ​ക്ത​മാ​യ ജി.​എ​സ്.​എ​ൽ.​വി എം.​കെ 3 വി​ക​സി​പ്പി​ച്ചു കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.​ഒ​രു ചെ​റി​യ ച​രി​ത്രം കൂ​ടി: തു​ന്പ​യ്ക്കൊ​പ്പം കൊ​ല്ല​ത്തെ ഒ​രു സ്ഥ​ലം കൂ​ടി ആ​ദ്യ വി​ക്ഷേ​പ​ണ​ത്തി​നാ​യി ക​ണ്ടെ​ത്തി​യി​രു​ന്നു.1971​ൽ ശ്രീ​ഹ​രി​ക്കോ​ട്ട​യി​ലെ സ​തീ​ഷ് ധ​വാ​ൻ ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ ഗ​വേ​ഷ​ണ​കേ​ന്ദ്ര​വും വി​ക്ഷേ​പ​ണ കേ​ന്ദ്ര​വും നി​ല​വി​ൽ വ​ന്ന​തോ​ടെ ഉ​പ​ഗ്ര​ഹ വി​ക്ഷേ​പ​ണ​മു​ൾ​പ്പെ​ടെ സു​പ്ര​ധാ​ന വി​ക്ഷേ​പ​ണ​ങ്ങ​ൾ അ​വി​ടേ​ക്കു മാ​റി.1972​ൽ രാ​ജ്യ​ത്ത് സ്പേ​സ് ക​മ്മീ​ഷ​ൻ നി​ല​വി​ൽ വ​ന്നു.

കേ​ന്ദ്ര​ത്തി​ൽ പ്ര​ത്യേ​കം ബ​ഹി​രാ​കാ​ശ വ​കു​പ്പും പ്ര​വ​ർ​ത്ത​നം തു​ട​ങ്ങി. അ​വി​സ്മ​ര​ണീ​യ​മാ​യ ഒ​ട്ടേ​റെ നേ​ട്ട​ക്കു​തി​പ്പു​ക​ളു​ടെ വി​ക്ഷേ​പ​ണ പ​ട്ടി​ക​യി​ൽ 2008 ൽ ​ച​ന്ദ്ര​യാ​ൻ ഒ​ന്ന് ദൗ​ത്യ​വും 2014ൽ ​ചൊ​വ്വാ​ദൗ​ത്യ​മാ​യ മം​ഗ​ൾ​യാ​നും ഇ​ന്ത്യ വി​ജ​യ​കര​മാ​ക്കി. തു​ന്പ​യി​ലെ പ​ള്ളി​മു​റ്റ​ത്തു തു​ട​ങ്ങി​യ കു​തി​പ്പ് ഇ​പ്പോ​ഴി​താ ചന്ദ്രനെ ചും​ബി​ച്ച് ലോ​ക​ത്തെ വി​സ്മ​യി​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

റെ​ജി ജോ​സ​ഫ്