ഒ​രു ഗാ​ന്ധി​ജ​യ​ന്തി​ദി​നം കൂ​ടി അ​രി​കി​ലെ​ത്തു​ന്നു. ഗു​ജ​റാ​ത്തി​ലെ രാ​ജ്കോ​ട്ടി​ൽ ഗാ​ന്ധി​സ്മാ​ര​ക മ്യൂ​സി​യ​ത്തി​നു ചു​റ്റു​മു​ള്ള ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളി​ലെ സാ​മൂ​ഹ്യ-​സാ​ന്പ​ത്തി​ക​സ്ഥി​തി ഇ​ന്നെ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ്... അ​വി​ട​ങ്ങ​ളി​ലെ ഗ്രാ​മീ​ണ​ർ ജീ​വി​ത​ത്തെ എ​ങ്ങ​നെ നോ​ക്കി​ക്കാ​ണു​ന്നു...

രാ​ജ്കോ​ട്ടി​ലെ ഗാ​ന്ധി​സ്മാ​ര​ക മ്യൂ​സി​യ​ത്തി​ൽ ടി​ക്ക​റ്റെ​ടു​ത്ത് ഉ​ള്ളി​ലേ​ക്കു ന​ട​ക്കു​ന്പോ​ൾ, അ​തു​വ​രെ പു​റ​ത്തു കൂ​ടി​നി​ന്ന് സം​സാ​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന യു​വ​തി​ക​ൾ തി​ടു​ക്ക​ത്തി​ൽ അ​ക​ത്തേ​ക്കു പോ​കു​ന്ന​തു​ക​ണ്ടു. കാ​ക്ക​ക്കൂ​ട്ട​ത്തി​ൽ ക​ല്ലു​വീ​ണ​പോ​ലെ ഇ​വ​ർ പെ​ട്ടെ​ന്നു പി​രി​ഞ്ഞ​ത് എ​ന്താ​ണെ​ന്നു തോ​ന്നി. മ്യൂ​സി​യ​ത്തി​ലെ മു​റി​ക​ൾ​ക്കു മു​ന്നി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോ​ഴാ​ണ് മ​ന​സി​ലാ​യ​ത്, അ​വ​ർ ഗൈ​ഡു​ക​ളാ​ണ്.

ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് വാ​സ്തു​ശി​ല്പ മാ​തൃ​ക​യു​ടെ ത​ല​യെ​ടു​പ്പും ഭം​ഗി​യു​മു​ള്ള ആ ​കെ​ട്ടി​ട​ത്തി​ൽ അ​പ്പോ​ൾ സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​രാ​യി ഞ​ങ്ങ​ൾ മൂ​ന്നു​പേ​ർ മാ​ത്രം. അ​ധി​ക​മാ​ളു​ക​ൾ എ​ത്തി​യി​ട്ടി​ല്ലാ​ത്ത​തു​കൊ​ണ്ടാ​ണ് ഗൈ​ഡു​ക​ൾ പു​റ​ത്ത് കൂ​ട്ടം​കൂ​ടി സം​സാ​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്ന​ത്. അ​വ​ധി​ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ൽ സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​ർ കൂ​ടു​ന്പോ​ഴാ​ണ് അ​വ​ർ​ക്ക് ജോ​ലി​ത്തി​ര​ക്ക്.

മ്യൂ​സി​യ​മാ​യ ക്ലാ​സ് മു​റി​ക​ൾ

ഗാ​ന്ധി​സ്മാ​ര​ക മ്യൂ​സി​യ​മാ​ക്കി​യ ആ​ൽ​ഫ്ര​ഡ് സ്കൂ​ളി​ലെ 39 ക്ലാ​സ്മു​റി​ക​ൾ ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ ജീ​വി​ത​വും ദ​ർ​ശ​ന​വും വെ​ളി​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന ശി​ല്പ​ങ്ങ​ളും ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളും എ​ഴു​ത്തു​ക​ളും നി​ഴ​ൽ​ച്ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളും ച​ല​ന​ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളും​കൊ​ണ്ട് സ​ന്പ​ന്ന​മാ​ണ്.

അ​ദ്ദേ​ഹം പ​ഠി​ച്ച ക്ലാ​സ്മു​റി​ക​ളി​ൽ ന​ൽ​ക്കു​ന്പോ​ൾ മ​റ്റൊ​രു​ലോ​ക​ത്ത് എ​ത്തി​പ്പെ​ട്ട​തു​പോ​ലെ തോ​ന്നി. അ​വി​ട​ത്തെ നി​ശ​ബ്ദ​ത​യി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ശ​ബ്ദ​വീ​ചി​ക​ൾ അ​ലി​ഞ്ഞു​ചേ​ർ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ടാ​കു​മെ​ന്നു സ​ങ്ക​ല്പി​ച്ച് ഒ​രു​നി​മി​ഷം ക​ണ്ണ​ട​ച്ചു​നി​ന്നു- ആ ​ശ​ബ്ദം ഉ​ള്ളി​ലേ​ക്കെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ. ഗാ​ന്ധി​ജി​ക്ക് ഏ​ഴു വ​യ​സു​ള്ള​പ്പോ​ഴാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ കു​ടും​ബം പോ​ർ​ബ​ന്ത​റി​ൽ​നി​ന്ന് രാ​ജ്കോ​ട്ടി​ൽ എ​ത്തി​യ​ത്. പി​താ​വ് ക​രം​ച​ന്ദ് ഉ​ത്തം​ച​ന്ദ് ഗാ​ന്ധി രാ​ജ്കോ​ട്ടി​ൽ ദി​വാ​നാ​യി നി​യ​മി​ത​നാ​യ​പ്പോ​ൾ.

ബ്രി​ട്ടീ​ഷ് ഭ​ര​ണ​കേ​ന്ദ്ര​മെ​ന്ന പ്രാ​ധാ​ന്യ​മു​ള്ള രാ​ജ്കോ​ട്ടി​ൽ ഹൈ​സ്കൂ​ൾ ഉ​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തി​നാ​ൽ മോ​ഹ​ൻ​ദാ​സ് ക​രം​ച​ന്ദ് ഗാ​ന്ധി​ക്ക് വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​ത്തി​ൽ മു​ന്നേ​റാ​ൻ അ​വ​സ​രം​കി​ട്ടി. മി​ക​ച്ച വി​ദ്യാ​ർ​ഥി​യാ​യി​രു​ന്ന​തോ​ടൊ​പ്പം അ​ച്ച​ട​ക്ക​ത്തി​ലും കൃ​ത്യ​നി​ഷ്ഠ​യി​ലും മു​ന്നി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ക​ണ​ക്കി​ന് ജു​ന​ഗ​ഡ് ആ​ൻ​ഡ് ജെ​റ്റ്പു​ർ സീ​നി​യ​ർ സ്കോ​ള​ർ​ഷി​പ് ല​ഭി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.

ക​രം​ച​ന്ദ് ഗാ​ന്ധി കു​ടും​ബ​സ​മേ​തം താ​മ​സി​ച്ചി​രു​ന്ന വീ​ട്ടി​ൽ​നി​ന്ന് സ്കൂ​ളി​ലേ​ക്ക് ന​ട​ക്കാ​നു​ള്ള ദൂ​രം​മാ​ത്രം. ഇ​ന്നും ഇ​ടു​ങ്ങി​യ വ​ഴി​യാ​ണ് അ​വി​ടേ​ക്ക്. ര​ണ്ട് ഓ​ട്ടോ​റി​ക്ഷ​ക​ൾ അ​ഭി​മു​ഖ​മാ​യി വ​ന്നാ​ൽ ക​ഷ്ടി​ച്ചേ ക​ട​ന്നു​പോ​കാ​നാ​കൂ. ഗ​ത​കാ​ലം വി​ളം​ബ​രം​ചെ​യ്ത് ഒ​രു മൂ​ന്നു​നി​ല പീ​ടി​ക​ക്കെ​ട്ടി​ടം ജീ​ർ​ണാ​വ​സ്ഥ​യി​ൽ നി​ൽ​ക്കു​ന്നു. താ​ഴെ പ്രാ​ചീ​ന​മാ​യ ഒ​രു ക​ട​യു​ണ്ട്.

കു​റ​ച്ചു​മാ​റി​യു​ള്ള ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ വീ​ട് ഭം​ഗി​യാ​യി സം​ര​ക്ഷി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. കാ​ബാ ഗാ​ന്ധി​യു​ടെ ഭ​വ​ന​മെ​ന്ന് ഗു​ജ​റാ​ത്തി​യി​ൽ എ​ഴു​തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ഞ​ങ്ങ​ൾ അ​വി​ടം കാ​ണു​ന്ന​തി​നി​ട​യി​ൽ ചെ​റു​പ്പ​ക്കാ​രു​ടെ ഒ​രു ചെ​റു​സം​ഘ​മെ​ത്തി. അ​തു​കൊ​ണ്ട് യു​വ​ജ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്കി​ട​യി​ൽ ഗാ​ന്ധി​ജി കൂ​ടു​ത​ൽ സ്വീ​കാ​ര്യ​നാ​കു​ന്നു​വെ​ന്നൊ​ന്നും നി​രീ​ക്ഷി​ക്കാ​നാ​കി​ല്ല.

മ്യൂ​സി​യ​ത്തി​ൽ സ​ന്ദ​ർ​ശ​ക​ർ കു​റ​വാ​യി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് തി​ര​ക്കു​പി​ടി​ച്ച ലോ​ക​ത്ത് അ​ദ്ദേ​ഹം വി​സ്മ​രി​ക്ക​പ്പെ​ടു​ന്നു​വെ​ന്നും ക​രു​താ​നാ​കി​ല്ല. ഉ​റ​പ്പി​ച്ചു​പ​റ​യാ​വു​ന്ന കാ​ര്യം ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ ജീ​വി​ത​ത്തി​നും ദ​ർ​ശ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്കും ഇ​ന്നും പ്ര​സ​ക്തി​യു​ണ്ടെ​ന്ന​താ​ണ്. ഗാ​ന്ധി​സ്മാ​ര​ക മ്യൂ​സി​യ​ത്തി​ന്‍റെ ച​രി​ത്ര​ത്തി​ലൂ​ടെ ക​ണ്ണോ​ടി​ക്കു​ന്ന​ത് അ​തി​നു സം​ഭ​വി​ച്ച രൂ​പ​മാ​റ്റ​ങ്ങ​ൾ വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കും.

1853-66 വ​രെ ഈ ​കെ​ട്ടി​ടം രാ​ജ്കോ​ട്ട് ഇം​ഗ്ലീ​ഷ് സ്കൂ​ൾ എ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ട്ടു. 1866 മു​ത​ൽ 1868 വ​രെ ര​ണ്ടു​വ​ർ​ഷം രാ​ജ്കോ​ട്ട് ഹൈ​സ്കൂ​ൾ എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു പേ​ര്. തു​ട​ർ​ന്ന് 1907 വ​രെ ക​ത്തി​യ​വാ​ഡ് ഹൈ​സ്കൂ​ൾ എ​ന്നു വി​ളി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടു. പി​ന്നീ​ട് 1971 വ​രെ ആ​ൽ​ഫ്ര​ഡ് ഹൈ​സ്കൂ​ൾ എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു പേ​ര്. 1971 ഒ​ക്ടോ​ബ​ർ ര​ണ്ടു മു​ത​ൽ മോ​ഹ​ൻ​ദാ​സ് ഗാ​ന്ധി വി​ദ്യാ​ല​യം. 2018 സെ​പ്റ്റം​ബ​ർ 30 മു​ത​ലാ​ണ് മ​ഹാ​ത്മാ ഗാ​ന്ധി​സ്മാ​ര​ക മ്യൂ​സി​യ​മാ​യ​ത്.

പേ​രു​മാ​റ്റ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം രൂ​പ​മാ​റ്റ​വും സം​ഭ​വി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. പ​ഴ​മ​യു​ടെ പൊ​റ്റ​ക​ൾ നി​റ​ഞ്ഞ വൃ​ദ്ധ​ശ​രീ​രം​പോ​ലെ​യാ​കാ​തെ നീ​ണ്ടു​നി​വ​ർ​ന്നു നെ​ഞ്ചു​വി​രി​ച്ചാ​ണ് വി​നീ​ത​നാ​യ ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ സ്മാ​ര​കം നി​ല​കൊ​ള്ളു​ന്ന​ത്. ഭൂ​ക​ന്പ​ത്തി​ൽ കേ​ടു​പാ​ടു​ക​ൾ സം​ഭ​വി​ച്ച മ​ന്ദി​ര​ത്തി​ന്‍റെ ആ​ധു​നി​ക​വ​ത്ക​ര​ണം ന​ട​ന്ന​ത് ന​രേ​ന്ദ്ര മോ​ദി ഗു​ജ​റാ​ത്ത് മു​ഖ്യ​മ​ന്ത്രി​യാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോ​ഴാ​ണ്.

ഇ​വി​ടെ പ​ഠി​ക്കു​ന്പോ​ൾ പ​ക​ർ​ന്നു​കി​ട്ടി​യ വി​ജ്ഞാ​ന​മാ​ണ് ഉ​ന്ന​ത​പ​ഠ​ന​ത്തി​നു ക​ട​ൽ​ക​ട​ക്കാ​ൻ ഗാ​ന്ധി​ജി​യെ പ്രാ​പ്ത​നാ​ക്കി​യ​ത്. പാ​ശ്ചാ​ത്യ വി​ദ്യാ​ഭ്യാ​സ​വും ദ​ക്ഷി​ണാ​ഫ്രി​ക്ക​യി​ലെ അ​നു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളും ഇ​ന്ത്യ​യി​ൽ നേ​രി​ട്ടു​ക​ണ്ട യാ​ഥാ​ർ​ഥ്യ​ങ്ങ​ളും ഇ​ന്ത്യ​ൻ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ​സ​മ​ര​ത്തി​ന്‍റെ നേ​തൃ​ത്വ​നി​ര​യി​ലേ​ക്ക് ഗാ​ന്ധി​ജി​യെ എ​ത്തി​ച്ചു.

വ​ഴി​നീ​ളെ കാ​ണാം, വ്യ​വ​സാ​യ​ക്കു​തി​പ്പ്

ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളി​ലാ​ണ് യ​ഥാ​ർ​ഥ ഇ​ന്ത്യ കു​ടി​കൊ​ള്ളു​ന്ന​തെ​ന്ന് ഗാ​ന്ധി​ജി വി​ശ്വ​സി​ച്ചു. എ​ന്നാ​ൽ ഗ്രാ​മ​കേ​ന്ദ്രീ​കൃ​ത​മാ​യ ഗാ​ന്ധി​യ​ൻ സാ​ന്പ​ത്തി​ക​ന​യം പ്രി​യ​ശി​ഷ്യ​നാ​യ നെ​ഹ്റു​വി​നെ​പ്പോ​ലും സ്വാ​ധീ​നി​ച്ചി​ല്ല. സാ​ന്പ​ത്തി​ക​ന​യ​ങ്ങ​ളി​ലെ ഈ ​അ​ഭി​പ്രാ​യ​വ്യ​ത്യാ​സ​ങ്ങ​ൾ​ക്കി​ട​യി​ലും ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ യ​ഥാ​ർ​ഥ രാ​ഷ്ട്രീ​യ പി​ൻ​ഗാ​മി​യാ​യി​രു​ന്നു നെ​ഹ്റു​വെ​ന്ന​ത് സ​ത്യം.

ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ നാ​ട്ടി​ലെ ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളു​ടെ ഇ​ന്ന​ത്തെ അ​വ​സ്ഥ അ​റി​യാ​ൻ രാ​ജ്കോ​ട്ടു​നി​ന്ന് 270 കി​ലോ​മീ​റ്റ​ർ അ​ക​ലെ​യു​ള്ള ക​ച്ചി​ലെ ഭു​ജി​ലേ​ക്ക് ഞ​ങ്ങ​ൾ പോ​യി. ആ​ധു​നി​ക​രീ​തി​യി​ൽ വ്യ​വ​സാ​യ മു​ന്നേ​റ്റം ന​ട​ത്തു​ന്ന ഗു​ജ​റാ​ത്തി​നെ ക​ണ്ടു​കൊ​ണ്ടാ​ണ് യാ​ത്ര മു​ന്നേ​റി​യ​ത്.

ആ​ദ്യം ക​ണ്ട​ത് ക്ലോ​ക്ക് ഫാ​ക്ട​റി​ക​ളും ടൈ​ൽ ഫാ​ക്ട​റി​ക​ളും. വാ​ക്നാ​റി​ലേ​ക്കു പോ​കു​ന്ന വ​ഴി​യി​ൽ ഫാ​ക്ട​റി​ക​ൾ അ​നേ​കം. മു​ണ്‍​ട്ര തു​റ​മു​ഖം അ​തി​വേ​ഗം വ​ള​രു​ന്നു. അ​വി​ടെ അ​ദാ​നി പ​വ​ർ, ടാ​റ്റ പ​വ​ർ എ​ന്നി​വ പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. മ​റ്റൊ​രു വ​ഴി​യി​ലാ​ണ് ക​ണ്ട്‌​ല തു​റ​മു​ഖം.

വ​ഴി​നീ​ളെ ഇ​രു​വ​ശ​ത്തും നീ​ണ്ടു​കി​ട​ക്കു​ന്ന ഉ​പ്പ​ള​ങ്ങ​ൾ. വൈ​ദ്യു​തി കൊ​ണ്ടു​പോ​കു​ന്ന ട​വ​റു​ക​ൾ നോ​ക്കെ​ത്താ​ദൂ​ര​ത്തോ​ള​മു​ണ്ട്. ചെ​മ്മീ​ൽ വ​ള​ർ​ത്ത​ൽ കേ​ന്ദ്ര​ങ്ങ​ൾ സ​മീ​പ​ത്തു കാ​ണാം. സൂ​ര​ജ്ബാ​രി മു​ത​ൽ കാ​റ്റാ​ടി​ക​ൾ തു​ട​ങ്ങു​ന്നു. ഭീ​മാ​കാ​ര​ങ്ങ​ളാ​യ അ​വ കാ​റ്റാ​ടി​ക​ളോ​ടു യു​ദ്ധം​ചെ​യ്ത ഡോ​ണ്‍ ക്വി​ക്സോ​ട്ടി​ന്‍റെ ഓ​ർ​മ​യു​ണ​ർ​ത്തി.

തു​ട​ർ​ന്ന​ങ്ങോ​ട്ട് സ്റ്റീ​ൽ ഫാ​ക്ട​റി​ക​ളാ​ണ്. റീ​ഇ​ൻ​ഫോ​ഴ്സ്ഡ് ക​ന്പി​ക​ൾ ഉ​ണ്ടാ​ക്കു​ന്ന​വ. ബ​ച്ചാ​വ- അ​ഹ​മ്മ​ദാ​ബാ​ദ് റൂ​ട്ടി​ൽ ത​ടി​മി​ല്ലു​ക​ളു​ടെ നി​ര​യാ​ണ്. ഇ​വ പി​ന്നി​ട്ടാ​ൽ എ​ത്തു​ന്ന​ത് വി​ശാ​ല​മാ​യ ഈ​ന്ത​പ്പ​ന​ത്തോ​ട്ട​ങ്ങ​ൾ നി​റ​ഞ്ഞ പ്ര​ദേ​ശ​ത്താ​ണ്. സ്വ​ദേ​ശി​യും വി​ദേ​ശി​യു​മാ​യ​വ. ഇ​സ്രാ​യേ​ലി​ൽ​നി​ന്നു​ള്ള ഈ​ന്ത​പ്പ​ന​ത്തൈ​ക്ക് ആ​യി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​നു രൂ​പ വി​ല​യു​ണ്ട്. വ​ഴി​നീ​ളെ ഈ​ന്ത​പ്പ​ഴ​ങ്ങ​ൾ വി​ല്പ​ന​യ്ക്കു വ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.

റോ​ഡി​ലെ കാ​ലി​ക​ളും എ​രു​മ​നോ​ട്ട​ക്കാ​രും

ഇ​രു​വ​ശ​വു​മു​ള്ള വി​ക​സ​ന​ക്കാ​ഴ്ച​ക​ൾ​പോ​ലെ വ​ഴി​യി​ലും കാ​ഴ്ച​ക​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. യ​ഥേ​ഷ്ടം വി​ഹ​രി​ക്കു​ന്ന ക​ന്നു​കാ​ലി​ക​ൾ. ക​റ​വ​യു​ള്ള​പ്പോ​ൾ പ​ശു​ക്ക​ളെ വീ​ടു​ക​ളി​ൽ പ​രി​പാ​ലി​ക്കും. പി​ന്നെ സ്വ​ത​ന്ത്ര​മാ​യി വി​ടും. പ​ശു​സ​ത്ര​ങ്ങ​ളു​മു​ണ്ട്. അ​വി​ടെ അ​വ​യ്ക്കു തീ​റ്റ ല​ഭി​ക്കും. വി​ഹ​രി​ക്കാ​ൻ മൈ​താ​ന​ങ്ങ​ൾ ധാ​രാ​ളം. പാ​പ​പ​രി​ഹാ​ര​ത്തി​നാ​യി പ​ശു​വി​നു തീ​റ്റ​കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന രീ​തി​യു​ണ്ട്. സ്വ​യം പു​ല്ലു​വെ​ട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നു കൊ​ടു​ക്കാം. വി​ല്പ​ന​ക്കാ​രി​ൽ​നി​ന്ന് പ​ണം​കൊ​ടു​ത്ത് വാ​ങ്ങി​ന​ൽ​കു​ക​യു​മാ​വാം. പ​ശു​ക്ക​ൾ​ക്ക് പ​ട്ടി​ണി​കി​ട​ക്കേ​ണ്ടി​വ​രി​ല്ല.

ര​ത്നാ​ളി​ന​ടു​ത്ത് വ​ഴി​വ​ക്കി​ലാ​ണ് ആ ​എ​രു​മ​നോ​ട്ട​ക്കാ​രെ പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ട്ട​ത്. ന​ല്ല ആ​രോ​ഗ്യ​മു​ള്ള, മു​ഖ​ത്തു ചി​രി​യു​ള്ള വ​യോ​ധി​ക​രാ​ണ്. ഗു​ജ​റാ​ത്തി ഭാ​ഷ​യ​റി​യു​ന്ന ഫാ. ​സ​ണ്ണി വെ​ട്ടി​ക്കു​ഴി​ച്ചാ​ലി​ൽ മു​ഖേ​ന ആ​വ​രോ​ടു സം​സാ​രി​ച്ചു. മൂ​ന്നു സു​ഹൃ​ത്തു​ക്ക​ൾ ചേ​ർ​ന്ന് ര​ണ്ടാ​യി​രം എ​രു​മ​ക​ളെ പ​രി​പാ​ലി​ക്കു​ന്നു. ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലു​ള്ള​വ​ർ നോ​ക്കാ​ൻ ഏ​ല്പി​ച്ചി​ട്ടു​ള്ള​വ​യാ​ണ്. എ​രു​മ​യു​ടെ എ​ണ്ണ​ത്തി​ന് പ്ര​തി​മാ​സം ഒ​രു തു​ക​വീ​തം കി​ട്ടും.

തു​ക എ​ത്ര​യെ​ന്നു പ​റ​യാ​ൻ മ​ടി. എ​രു​മ​ക​ൾ​ക്കും ഭം​ഗി​യും ആ​രോ​ഗ്യ​വു​മു​ണ്ട്. സ​ണ്ണി​യ​ച്ച​ൻ അ​വ​രോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു: ""ത​മേ ക​യോ ഗാ​മ് മാ​ഥി?''
(നി​ങ്ങ​ൾ ഏ​തു ഗ്രാ​മ​ത്തി​ൽ​നി​ന്നാ​ണ് വ​രു​ന്ന​ത്?)​മി​ൻ​തി​യാ​ള ഗ്രാ​മ​ത്തി​ൽ​നി​ന്നാ​ണെ​ന്നു മ​റു​പ​ടി. ""ബ​രാ​ബ​ർ ചേ?'' (​സു​ഖം​ത​ന്നെ​യ​ല്ലേ?)​സു​ഖ​മാ​ണ്. ഭൂ​ക​ന്പ​ത്തി​ൽ വ​ലി​യ നാ​ശ​ന​ഷ്ട​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​യ ബ​ച്ചാ​വ് ഗ്രാ​മ​ത്തി​ന​ടു​ത്തു​ള്ള​വ​രാ​ണ്. മ​നു​ഷ്യ​ന്‍റെ ഇ​ച്ഛാ​ശ​ക്തി​ക്കു മു​ന്നി​ൽ പ്രാ​യ​വും പ്ര​തി​കൂ​ല ഘ​ട​ക​ങ്ങ​ളും മു​ട്ടു​ന​മി​ക്കു​ന്പോ​ൾ സു​ഖം കൈ​വ​രു​ന്നു.

ഇ​വ​രെ​പ്പോ​ലെ സ​ന്തോ​ഷ​മാ​ണ് റോ​ഡി​ന് ഓ​രം​ചേ​ർ​ന്ന് കൂ​ട്ട​ത്തോ​ടെ കി​ട​ക്കു​ന്ന പ​ശു​ക്ക​ൾ​ക്കു​മെ​ന്നു​തോ​ന്നും. കാ​ലു​ക​ൾ ഒ​തു​ക്കി​വ​ച്ച് അ​പ​ക​ടം പ​റ്റാ​തെ​യും ഗ​താ​ഗ​ത ത​ട​സം ഉ​ണ്ടാ​ക്കാ​തെ​യും അ​വ കി​ട​ക്കു​ന്നു. വാ​ഹ​ന​ങ്ങ​ൾ ഓ​ടു​ന്പോ​ൾ കി​ട്ടു​ന്ന കാ​റ്റി​നു വേ​ണ്ടി​യാ​ണ​ത്രേ ഈ ​കി​ട​പ്പ്!

കേ​ര​ള​വാ​ല പ​ഞ്ച​ർ​വാ​ല

നി​ങ്ങാ​ൾ ഗ്രാ​മ​ത്തി​ലെ​ത്തി​യ​പ്പോ​ഴാ​ണ് അ​യാ​ളെ പ​രി​ച​യ​പ്പെ​ട്ട​ത്. പ​ത്ത് എ​രു​മ​ക​ളു​ടെ മു​ത​ലാ​ളി. ഒ​ന്നി​ന് 40 ലി​റ്റ​ർ പാ​ൽ കി​ട്ടും. ദി​വ​സേ​ന 400 ലി​റ്റ​ർ പാ​ൽ കി​ട്ടു​ന്ന ക്ഷീ​ര​ക​ർ​ഷ​ക​ൻ മോ​ശ​മ​ല്ല. ലി​റ്റ​റി​ന് 65 രൂ​പ​വ​ച്ച് 26,000 രൂ​പ പ്ര​തി​ദി​ന വ​രു​മാ​ന​മു​ള്ള​യാ​ൾ.

ഗ്രാ​മ​ത്തി​ൽ ഇ​പ്പോ​ൾ ക്ഷീ​ര​ക​ർ​ഷ​ക​രേ​ക്കാ​ൾ കൂ​ടു​ത​ലു​ള്ള​ത് ട്ര​ക്ക് മു​ത​ലാ​ളി​മാ​രാ​ണ്. ഗ​ൾ​ഫി​ലോ മ​റ്റെ​വി​ടെ​യെ​ങ്കി​ലു​മോ ജോ​ലി​ചെ​യ്ത് കു​റ​ച്ചു പ​ണം​സ​ന്പാ​ദി​ച്ച​ശേ​ഷം നാ​ട്ടി​ൽ​വ​ന്ന് ഒ​രു പ​ഴ​യ ട്ര​ക്ക് വാ​ങ്ങും. പി​ന്നെ ക​ണ്ണു​ചി​മ്മു​ന്ന വേ​ഗ​ത​യി​ൽ ട്ര​ക്കു​ക​ളു​ടെ എ​ണ്ണം കൂ​ടും. നാ​ട്ടി​ൽ ക​ന്പ​നി​ക​ളു​ടെ എ​ണ്ണം പെ​രു​കു​ന്ന​തി​ന​നു​സ​രി​ച്ച് ട്ര​ക്കു​ക​ളു​ടെ ആ​വ​ശ്യ​വും കൂ​ടു​ന്നു.

കാ​ർ നീ​ങ്ങും​മു​ന്പ് അ​യാ​ൾ ചോ​ദി​ച്ചു: ""എ​വി​ടെ​നി​ന്നാ​ണ് വ​രു​ന്ന​ത്?''""​കേ​ര​ള​ത്തി​ൽ​നി​ന്ന്.''​അ​തു കേ​ട്ട​പാ​ടേ അ​യാ​ളു​ടെ ഉ​ച്ച​ത്തി​ലു​ള്ള പ്ര​തി​ക​ര​ണം:""​കേ​ര​ള വാ​ലാ, പ​ഞ്ച​ർ​വാ​ലാ.''​ആ നാ​ട്ടി​ൽ ഭാ​ഗ്യം​തേ​ടി വ​ന്നി​രി​ക്കു​ന്ന മ​ല​യാ​ളി​ക​ളു​ടെ പ്ര​ധാ​ന തൊ​ഴി​ൽ ട​യ​റു​ക​ളു​ടെ പ​ങ്ച​ർ ഒ​ട്ടി​ക്ക​ലാ​ണ്. അ​തി​ൽ വി​ജ​യി​ച്ച​വ​രു​ണ്ട്. പ​ക്ഷേ അ​യാ​ളു​ടെ സ്വ​ര​ത്തി​ൽ ക​ളി​യാ​ക്ക​ലി​ന്‍റെ ധ്വ​നി. ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ നാ​ട്ടി​ലെ ഗ്രാ​മീ​ണ​ൻ പോ​ലും ക​ച്ച​വ​ട​വും ബി​സി​ന​സും സ്വ​പ്നം​കാ​ണു​ന്ന​വ​നാ​ണ്. പ​ഞ്ച​ർ​വാ​ല ആ​യാ​ൽ​പ്പോ​രാ.

ഗാ​ന്ധി​ജി വി​ഭാ​വ​നം​ചെ​യ്ത ഗ്രാ​മീ​ണ സ​ന്പ​ദ് വ്യ​വ​സ്ഥ​യ​ല്ല അ​വ​ന്‍റെ മ​ന​സി​ൽ. പ​ണ​മി​റ​ക്കി പ​ണം​വാ​രു​ന്ന ക​ളി​യാ​ണ് അ​വ​നി​ഷ്ടം. ഗു​ജ​റാ​ത്തി​ലെ വി​ക​സ​ന​ത്തി​നു വ​ലി​യ സം​ഭാ​വ​ന ന​ൽ​കു​ന്ന​ത് വി​ദേ​ശ​ത്തു വി​ജ​യി​ച്ച ഗു​ജ​റാ​ത്തി വ്യ​വ​സാ​യി​ക​ളാ​ണ്. അ​വ​ർ നാ​ട്ടി​ൽ പ​ണം വാ​രി​യെ​റി​ഞ്ഞ് വി​വി​ധ വ്യ​വ​സാ​യ​ങ്ങ​ളും ക​ച്ച​വ​ട സ്ഥാ​പ​ന​ങ്ങ​ളും പ​ടു​ത്തു​യ​ർ​ത്തു​ന്നു. അ​നു​ബ​ന്ധ സേ​വ​ന​ങ്ങ​ൾ ന​ട​ത്തി ഗ്രാ​മീ​ണ​രും സാ​ന്പ​ത്തി​ക​മാ​യി ഉ​യ​രു​ന്നു.

വേ​ർ​തി​രി​വി​ന്‍റെ വേ​ലി​ക്കെ​ട്ടു​ക​ൾ

ഗാ​ന്ധി​യ​ൻ സാ​ന്പ​ത്തി​ക​ശാ​സ്ത്ര​മെ​ന്നു വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കാ​വു​ന്ന രീ​തി​യി​ൽ ഗാ​ന്ധി​ജി ഏ​റെ​യൊ​ന്നും എ​ഴു​തി​യി​ട്ടി​ല്ല. സാ​ന്പ​ത്തി​ക​രം​ഗ​ത്തെ​പ്പ​റ്റി​യു​ള്ള ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ ചി​ന്ത​ക​ൾ സ​മാ​ഹ​രി​ച്ച് മ​റ്റു​ള്ള​വ​ർ എ​ഴു​തി​യി​ട്ടു​ണ്ട്. പാ​ശ്ചാ​ത്യ സാ​ന്പ​ത്തി​ക​വി​ക​സ​ന രീ​തി​ക​ൾ​ക്കു പ​ക​രം​വ​യ്ക്കാ​വു​ന്ന​താ​യി ഗാ​ന്ധി​യ​ൻ വി​ക​സ​ന​സ​ങ്ക​ല്പ​ങ്ങ​ൾ ഉ​യ​ർ​ന്നു​വ​ന്ന​ത് അ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ്. റ​സ്കി​ൻ, ടോ​ൾ​സ്റ്റോ​യ്, തോ​റോ തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​രു​ടെ ചി​ന്ത​ക​ൾ ഗാ​ന്ധി​ജി​യെ സ്വാ​ധീ​നി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.

വ്യ​ക്തി​യു​ടെ ന​ന്മ എ​ന്ന​തി​ൽ സ​മൂ​ഹ​ത്തി​ലെ മു​ഴു​വ​ൻ വ്യ​ക്തി​ക​ളു​ടെ​യും ന​ന്മ ഉ​ള്ള​ട​ങ്ങി​യി​ട്ടു​ണ്ടെ​ന്നാ​ണ് ഗാ​ന്ധി​ജി സ​ങ്ക​ല്പി​ക്കു​ന്ന​ത്. ലാ​ളി​ത്യം, സ​മ​ത്വം, സ​ന്യാ​സ​മ​നോ​ഭാ​വം എ​ന്നി​വ ഇ​തോ​ടു ചേ​ർ​ന്നു​പോ​കു​ന്നു. ഇ​തി​ലൂ​ടെ സാ​ന്പ​ത്തി​ക-​സാ​മൂ​ഹി​ക അ​സ​മ​ത്വ​ങ്ങ​ളെ​യും പി​ന്നാ​ക്കാ​വ​സ്ഥ​യെ​യും ക​ഠി​ന​ദാ​രി​ദ്ര്യ​ത്തെ​യും ഇ​ല്ലാ​താ​ക്കാ​മെ​ന്നാ​ണ് ഗാ​ന്ധി​ജി ചി​ന്തി​ക്കു​ന്ന​ത്. ഇ​ന്നു പ​ട​ർ​ന്നു​ക​യ​റു​ന്ന വി​ക​സ​ന​സ​ങ്ക​ല്പ​ങ്ങ​ളി​ൽ ഇ​വ​യ്ക്കു സ്ഥാ​ന​മി​ല്ലെ​ന്ന​താ​ണ് സ​ത്യം.

എ​ന്നാ​ൽ ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ കാ​ല​ത്തെ സാ​മൂ​ഹ്യ യാ​ഥാ​ർ​ഥ്യ​ങ്ങ​ളി​ൽ​നി​ന്ന് കാ​ത​ലാ​യ മാ​റ്റ​മൊ​ന്നും ഗു​ജ​റാ​ത്തി​ലെ ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളി​ൽ സം​ഭ​വി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. നി​ങ്ങാ​ൾ ഗ്രാ​മ​ത്തി​ൽ പ​ട്ടി​ക​ജാ​തി വി​ഭാ​ഗ​ക്കാ​ർ ഒ​രു​മി​ച്ചു താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന ഭാ​ഗ​ത്തു​കൂ​ടി വാ​ഹ​നം ക​ട​ന്നു​പോ​കു​ന്പോ​ൾ റോ​ഡ് വ​ലി​യ കു​ഴി​ക​ൾ നി​റ​ഞ്ഞ് മോ​ശ​മാ​യി​രു​ന്നു. അ​രി​കി​ൽ ബാ​വ​ൽ മു​ള്ളു​ക​ൾ പ​ട​ർ​ന്നു​ക​യ​റി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. അ​വ അ​വി​ടെ വ​സി​ക്കു​ന്ന മ​നു​ഷ്യ​രു​ടെ ജീ​വി​താ​വ​സ്ഥ വി​ളി​ച്ചോ​തു​ന്നു.

ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളി​ൽ ജാ​തി തി​രി​ഞ്ഞ് കൂ​ട്ട​ത്തോ​ടെ​യാ​ണ് താ​മ​സം. ജാ​തി​തി​രി​ച്ചാ​ണ് ശ്മ​ശാ​ന​ങ്ങ​ൾ. വി​വാ​ഹ​ങ്ങ​ൾ ന​ട​ത്തു​ന്ന​ത് വെ​വ്വേ​റെ ഹാ​ളി​ലാ​ണ്.
ഏ​തെ​ങ്കി​ലും ഗു​ജ​റാ​ത്ത് ഗ്രാ​മ​ത്തി​ൽ ജോ​ലി​ചെ​യ്യാ​നോ, സ്ഥി​ര​മാ​യി ജീ​വി​ക്കാ​നോ ചെ​ല്ലു​ന്ന വ്യ​ക്തി സാ​മൂ​ഹി​ക യാ​ഥാ​ർ​ഥ്യ​ങ്ങ​ൾ മ​ന​സി​ലാ​ക്കി പെ​രു​മാ​റി​യി​ല്ലെ​ങ്കി​ൽ ഒ​റ്റ​പ്പെ​ടും. പ​ട്ടി​ക​ജാ​തി​ക്കാ​ര​നാ​യ ഒ​രാ​ളു​മാ​യി​ട്ടാ​ണ് ആ​ദ്യം ബ​ന്ധ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ൽ പ​ണ​വും സ്വാ​ധീ​ന​വു​മു​ള്ള ഉ​യ​ർ​ന്ന ജാ​തി​ക്കാ​രു​ടെ ഇ​ട​യി​ൽ പ്ര​വേ​ശ​നം നി​ഷേ​ധി​ക്ക​പ്പെ​ടും.

ഗ്രാ​മ​ത്തി​ൽ എ​ല്ലാ​വ​ർ​ക്കും സ്വീ​കാ​ര്യ​നാ​യ ഒ​രു വ്യ​ക്തി​യു​ടെ സ്നേ​ഹം നേ​ടു​ക​യും അ​യാ​ൾ​വ​ഴി മ​റ്റു​ള്ള​വ​രെ ബ​ന്ധ​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെ​യ്യു​ക എ​ന്ന​താ​ണ് ഏ​റ്റ​വും സു​ര​ക്ഷി​ത​മാ​യ മാ​ർ​ഗം. ഗാ​ന്ധി​ജി വി​ഭാ​വ​നം​ചെ​യ്ത സാ​ന്പ​ത്തി​ക പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന പ​ദ്ധ​തി​ക്ക് പ്ര​വേ​ശ​നം അ​നു​വ​ദി​ക്കാ​തെ​യും, അ​ദ്ദേ​ഹം മാ​റ​ണ​മെ​ന്നാ​ഗ്ര​ഹി​ച്ച ജാ​തി​ചി​ന്ത​ക​ൾ​ക്കു മാ​റ്റ​മി​ല്ലാ​തെ​യും നി​ല​കൊ​ള്ളു​ക​യാ​ണ് ഗു​ജ​റാ​ത്ത് ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ൾ. വ​ട​ക്കേ​യി​ന്ത്യ​ൻ ഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളു​ടെ പൊ​തു​സ്ഥി​തി ഇ​താ​ണെ​ന്നു രേ​ഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യാ​ലും തെ​റ്റാ​വി​ല്ല.

ഇ. ​സ​ന്തോ​ഷ്കു​മാ​റി​ന്‍റെ "ജ്ഞാ​ന​ഭാ​രം' എ​ന്ന നോ​വ​ലി​ലെ കേ​ന്ദ്ര ക​ഥാ​പാ​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ൽ ഒ​രാ​ളാ​യ ഭു​വ​ൻ ദേ​ശാ​യി ഹു​ണ്ടി​ക​വ്യാ​പാ​രി​യാ​യ അ​ച്ഛ​നോ​ട് എ​തി​ർ​ത്താ​ണ് നി​യ​മം പ​ഠി​ക്കാ​നാ​യി ബോം​ബെ​യി​ൽ വ​ന്ന​ത്. മ​ക​ന്‍റെ ഭാ​വി​യെ​പ്പ​റ്റി ഹു​ണ്ടി​ക​വ്യാ​പാ​രി​യു​ടെ ദീ​ർ​ഘ​ദ​ർ​ശ​നം നോ​വ​ലി​ൽ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​ത് ഇ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണ്:

""ക​ത്തി​യ​വാ​ഡി​ൽ​നി​ന്നു ബി​ലാ​ത്തി​യി​ൽ പോ​യി നി​യ​മം​പ​ഠി​ച്ചു വ​ഴി​പി​ഴ​ച്ചു​പോ​യ ആ ​ബ​നി​യ​യു​ടെ ഗ​തി ത​ന്‍റെ മ​ക​നും വ​രു​മെ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം ദീ​ർ​ഘ​ദ​ർ​ശ​നം ചെ​യ്തു.'' ആ ​ബ​നി​യ ആ​രാ​ണെ​ന്നു വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കേ​ണ്ട​തി​ല്ല​ല്ലോ. ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ വ​ഴി​യ​ല്ല പ​ഴി​ച്ച​ത്. പി​ന്നാ​ലെ വ​ന്ന​വ​രു​ടെ​യാ​ണ്. ട്രം​പി​ൽ​നി​ന്ന് അ​ടി​കി​ട്ടു​ന്പോ​ൾ​പോ​ലും നാം ​അ​തു തി​രി​ച്ച​റി​യു​ന്നു​മി​ല്ല.