ബ​ർ​മ​ൻ​ദാ പ​റ​ഞ്ഞു, കി​ഷോ​റി​നെ ഇ​നി പ​ഠി​ക്കാ​ൻ വി​ടേ​ണ്ട!
മീ​ര, നീ ​ഇ​വി​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ൽ ഞാ​ൻ ഇ​ന്ന് വീ​ട്ടി​ലേ​ക്ക് നൃ​ത്തം​ചെ​യ്തു​കൊ​ണ്ട് വ​രു​മാ​യി​രു​ന്നു- നി​ന്നോ​ട് ഒ​രു കാ​ര്യം പ​റ​യാ​ൻ: അ​വ​സാ​നം ഞാ​ൻ വി​ജ​യി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. കേ​ൾ​ക്കു​ന്ന ഏ​തൊ​രാ​ളു​ടെ​യും ഹൃ​ദ​യ​ത്തെ ഉ​യ​ർ​ത്തു​ന്ന, അ​വി​ടെ ഏ​റെ​നാ​ൾ നീ​ണ്ടു​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന ഒ​രീ​ണ​മു​ണ്ടാ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ആ​ർ​ക്കും സ്വ​ന്ത​മെ​ന്നു തോ​ന്നു​ന്ന ഈണം. അ​താ​ണ് യ​ഥാ​ർ​ഥ സ​ന്തോ​ഷം. ഞാ​ന​ത് ക​ണ്ടെ​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. ജീ​വി​തം പ​ഠി​പ്പി​ക്കു​ന്ന പാ​ഠ​ങ്ങ​ൾ എ​ന്തൊ​ര​ദ്ഭു​ത​മാ​ണ​ല്ലേ!!
ഏ​ഴു​പ​തി​റ്റാ​ണ്ടു​ക​ൾ​ക്ക​പ്പു​റം കൊ​ൽ​ക്ക​ത്ത​യി​ൽ​നി​ന്ന് സി​നി​മാ സം​ഗീ​ത​ത്തി​ൽ ഭാ​ഗ്യം​തേ​ടി ബോം​ബെ​യി​ലെ​ത്തി​യ ഒ​രു സം​ഗീ​ത​സം​വി​ധാ​യ​ക​ൻ ത​ന്‍റെ പ​ത്നി​യോ​ട് ഉ​റ​ക്കെ വി​ളി​ച്ചു​പ​റ​യാ​ൻ ആ​ഗ്ര​ഹി​ച്ച വാ​ക്കു​ക​ളാ​ണി​ത്. അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ഇ​ത്ര​മാ​ത്രം സ​ന്തോ​ഷി​പ്പി​ച്ച​ത് എ​ന്താ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്നോ? മു​റി വൃ​ത്തി​യാ​ക്കാ​നും മ​റ്റു​മാ​യി ബോം​ബെ​യി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ സ​ഹാ​യി​യാ​യി കൂ​ടി​യി​രു​ന്ന ശ​ശ​ധ​ർ മു​ഖ​ർ​ജി എ​ന്ന പ​യ്യ​ന് ഇ​ഷ്ട​മാ​കു​ന്ന ഒ​രു പാ​ട്ടു​ണ്ടാ​ക്കി. അ​ത് റി​ക്കാ​ർ​ഡ് ചെ​യ്യാ​ൻ ഒ​രു​ങ്ങു​ന്ന​തി​നി​ടെ ശ​ശ​ധ​ർ ആ ​പാ​ട്ടു​മൂ​ളു​ന്ന​ത് അ​ദ്ദേ​ഹം കേ​ട്ടു! സം​ഗീ​ത​സം​വി​ധാ​യ​ക​ൻ മ​റ്റാ​രു​മാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല, സാ​ക്ഷാ​ൽ സ​ച്ചി​ൻ ദേ​വ് ബ​ർ​മ​ന​ല്ലാ​തെ. ഇ​ന്ന് ബ​ർ​മ​ൻ​ദാ​യെ ഓ​ർ​ക്കാ​ൻ ഒ​രൊ​റ്റ കാ​ര​ണം മ​തി​യാ​കും. അ​ദ്ദേ​ഹം ക​ണ്ടെ​ത്തി, അ​വ​സ​ര​ങ്ങ​ൾ ന​ൽ​കി വ​ള​ർ​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന ഒ​രു മ​ഹാ​ഗാ​യ​ക​ന്‍റെ ഓ​ർ​മ​ദി​ന​മാ​ണ് ഇ​ന്ന്- കി​ഷോ​ർ കു​മാ​റി​ന്‍റെ.

കി​ഷോ​ർ, ഇ​ങ്ങ​നെ പാ​ടൂ

എ​സ്.​ഡി. ബ​ർ​മ​ന്‍റെ ആ​ദ്യ​കാ​ല ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ൽ​പ്പെ​ടും ആ​ഠ് ദി​ൻ (എ​ട്ടു ദി​ന​ങ്ങ​ൾ- 1946). അ​തി​നൊ​രു പ്ര​ത്യേ​ക​ത​യു​ണ്ട്. ആ ​ചി​ത്ര​ത്തി​ലാ​ണ് കി​ഷോ​ർ കു​മാ​ർ സി​നി​മ​യ്ക്കു​വേ​ണ്ടി ആ​ദ്യ​മാ​യി പാ​ടി​യ​ത്. ബ​ൻ​കാ സി​പാ​ഹി​യാ എ​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു പാ​ട്ട്. കോ​റ​സ് പാ​ടി​യി​രു​ന്ന​വ​രി​ൽ ഒ​രാ​ളാ​യി​രു​ന്നു കി​ഷോ​ർ. അ​തേ​ക്കു​റി​ച്ച് അ​ദ്ദേ​ഹം പി​ന്നീ​ട് ഇ​ങ്ങ​നെ പ​റ​ഞ്ഞു: സ​ച്ചി​ൻ-​ദാ​യാ​ണ് എ​ന്നെ സി​നി​മ​യി​ൽ ആ​ദ്യ​മാ​യി പാ​ടി​ച്ച​ത്. അ​തൊ​രു മു​ഴു​നീ​ള പാ​ട്ടാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല. ക​ഷ്ടി​ച്ചു ര​ണ്ടോ മൂ​ന്നോ വ​രി​ക​ൾ. എ​നി​ക്കൊ​രു പൂ​ർ​ണ​ഗാ​നം അ​ദ്ദേ​ഹം ന​ൽ​കി​യ​ത് ബ​ഹാ​ർ(1951) എ​ന്ന ചി​ത്ര​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. കു​സൂ​ർ ആ​പ്കാ, ഹു​സൂ​ർ ആ​പ്കാ എ​ന്ന പാ​ട്ട്. മ​ദ്രാ​സി​ലാ​യി​രു​ന്നു അ​തി​ന്‍റെ റി​ക്കാ​ർ​ഡിം​ഗ്. അ​വി​ടെ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ സ്വ​ന്തം മു​റി​യി​ലാ​ണ് എ​ന്നെ താ​മ​സി​പ്പി​ച്ച​ത്. അ​ന്നെ​നി​ക്ക് ഒ​രു​കാ​ര്യം മ​ന​സി​ലാ​യി- സം​ഗീ​ത​മാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ജീ​വി​തം. അ​ദ്ദേ​ഹം നി​ൽ​ക്കു​ക​യോ ഇ​രി​ക്കു​ക​യോ ന​ട​ക്കു​ക​യോ ചെ​യ്യു​ക​യാ​വാം- സം​ഗീ​തം സ​ദാ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ഒ​പ്പ​മു​ണ്ടാ​കും. സ​ച്ചി​ൻ-​ദാ ചെ​യ്ത​തെ​ല്ലാം സു​ന്ദ​ര​മാ​യ സം​ഗീ​ത​മാ​യി​രു​ന്നു. വീ​ണ്ടും വീ​ണ്ടും എ​ന്നെ പാ​ട്ടു പ​ഠി​പ്പി​ക്കും- കി​ഷോ​ർ ഇ​തു പാ​ടൂ, ഇ​ങ്ങ​നെ പാ​ടൂ, ഭാ​വം ചേ​ർ​ക്കൂ, ഗി​മ്മി​ക്രി വേ​ണ്ട, തു​റ​ന്ന് നേ​രെ പാ​ടൂ. ജ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് അ​തു കൂ​ടു​ത​ൽ ഇ​ഷ്ട​മാ​കും. മ​ന​സി​ലാ​യോ?
ഉ​വ്വ്, കി​ഷോ​ർ കു​മാ​ർ അ​തു മ​ന​സി​ലാ​ക്കി.

ആ​ദ്യ ടേ​ക്കി​ൽ ഓ​ക്കേ!

കി​ഷോ​ർ കു​മാ​റി​ലെ ഗാ​യ​ക​നെ ക​ണ്ടെ​ത്തി​യ​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ച് എ​സ്.​ഡി. ബ​ർ​മ​ൻ ത​ന്‍റെ ആ​ത്മ​ക​ഥ​യി​ൽ ഇ​ങ്ങ​നെ പ​റ​യു​ന്നു: അ​ശോ​ക് കു​മാ​റി​ന്‍റെ ഇ​ള​യ സ​ഹോ​ദ​ര​ൻ കി​ഷോ​ർ കു​മാ​റി​ന് ഹി​ന്ദി സി​നി​മ​യി​ൽ പാ​ടാ​ൻ അ​വ​സ​രം കൊ​ടു​ത്ത​ത് ഞാ​നാ​ണ്. ദാ​ദാ​മ​ണി​യു​ടെ (അ​ശോ​ക് കു​മാ​ർ) സി​നി​മാ നി​ർ​മാ​ണ ക​ന്പ​നി​യാ​യ ഫി​ൽ​മി​സ്ഥാ​നി​ൽ ആ​ഠ് ദി​ൻ എ​ന്ന ചി​ത്ര​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു ഞാ​ന​ന്ന്. മ​ട്രി​ക്കു​ലേ​ഷ​ൻ പ​രീ​ക്ഷ​ക​ഴി​ഞ്ഞു നി​ൽ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്ന കി​ഷോ​ർ ഇ​ട​യ്ക്കി​ടെ സ്റ്റു​ഡി​യോ​യി​ൽ വ​രും. അ​യാ​ളു​ടെ പാ​ട്ടു​കേ​ൾ​ക്കാ​ൻ ഒ​രു​ദി​വ​സം ദാ​ദാ​മ​ണി അ​ഭ്യ​ർ​ഥി​ച്ചു. കി​ഷോ​ർ ശാ​സ്ത്രീ​യ​മാ​യി സം​ഗീ​തം പ​രി​ശീ​ലി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. പ​ക്ഷേ ജന്മ​സി​ദ്ധ​മാ​യ ശ​ബ്ദം എ​ന്നെ അ​ന്പ​ര​പ്പി​ച്ചു. ആ ​സി​നി​മ​യി​ൽ​ത്ത​ന്നെ പാ​ടാ​ൻ അ​യാ​ൾ​ക്ക് അ​വ​സ​രം കൊ​ടു​ത്തു. റി​ക്കാ​ർ​ഡിം​ഗ് ആ​ദ്യ ടേ​ക്കി​ൽ​ത​ന്നെ ഓ​ക്കേ​യാ​യി​രു​ന്നു. അ​തി​നു​ശേ​ഷം ഞാ​ൻ ദാ​ദാ​മ​ണി​യോ​ടു പ​റ​ഞ്ഞു- കി​ഷോ​റി​നെ ഇ​നി കോ​ള​ജി​ൽ​വി​ട്ടു പ​ഠി​പ്പി​ക്കേ​ണ്ട. അ​യാ​ൾ ജീ​വി​ത​മാ​ർ​ഗ​മാ​യി സം​ഗീ​തം തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ത്തോ​ട്ടെ.

സൈ​ഗാ​ളി​നെ ഒ​ഴി​പ്പി​ച്ചു

മ​റ്റൊ​രി​ക്ക​ൽ ബ​ർ​മ​ൻ​ദാ ഇ​ത്ര​കൂ​ടി പ​റ​ഞ്ഞു:
കി​ഷോ​റി​ന്‍റെ ശ​ബ്ദ​ഗു​ണം എ​നി​ക്ക് ഏ​റെ ഇ​ഷ്ട​പ്പെ​ട്ടു. അ​തു​കൊ​ണ്ടു​ത​ന്നെ ചി​ല​രൊ​ക്കെ എ​തി​ർ​ത്തി​ട്ടും ആ​ഠ് ദി​നി​ൽ അ​യാ​ൾ പാ​ട​ട്ടെ എ​ന്നു ഞാ​ൻ ഉ​റ​പ്പി​ച്ചു. കി​ഷോ​ർ അ​ന്ന് ഒ​ട്ടും അ​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ഗാ​യ​ക​ന​ല്ല. അ​യാ​ളു​ടെ പാ​ട്ടു​ക​ൾ വി​ജ​യി​ക്കു​മെ​ന്ന് എ​നി​ക്കു​റ​പ്പു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അ​തു​കൊ​ണ്ട് തു​ട​ർ​ച്ച​യാ​യി അ​വ​സ​ര​ങ്ങ​ൾ ന​ൽ​കി. ആ​ഠ് ദി​നി​നു​ശേ​ഷം ബ​ഹാ​റി​ലേ​ക്ക് നി​ർ​ബ​ന്ധ​മാ​യി കൊ​ണ്ടു​പോ​യി. അ​യാ​ൾ എ​ല്ലാ അ​വ​സ​ര​ങ്ങ​ളി​ലും വ​ള​രെ ആ​ത്മാ​ർ​ഥ​മാ​യി പ്ര​വ​ർ​ത്തി​ച്ചു. സൈ​ഗാ​ളി​നെ ആ​രാ​ധി​ച്ചി​രു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ട് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ അ​നു​ക​രി​ച്ചു പാ​ടു​ക പ​തി​വാ​യി​രു​ന്നു കി​ഷോ​ർ. സ്വ​ന്തം ശൈ​ലി​യും ശ​ബ്ദ​വും ക​ണ്ടെ​ത്താ​ൻ ഞാ​ൻ അ​യാ​ളെ വെ​ല്ലു​വി​ളി​ച്ചു. മു​ന്നോ​ട്ടു​പോ​കാ​നും തി​ള​ങ്ങാ​നും ആ​ഗ്ര​ഹ​മു​ണ്ടെ​ങ്കി​ൽ അ​നു​ക​ര​ണം നി​ർ​ത്ത​ണം എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു എ​ന്‍റെ നി​ർ​ദേ​ശം. അങ്ങനെ അ​യാ​ൾ സ്വ​ന്തം ശ​ബ്ദ​ത്തി​ൽ പാ​ടി​ത്തു​ട​ങ്ങി.

അതൊരു ഇതിഹാ​സ​തു​ല്യ​മാ​യ തു​ട​ക്ക​മാ​യി​രു​ന്നു. എ​സ്.​ഡി. ബ​ർ​മ​ൻ ഇ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും കി​ഷോ​ർ കു​മാ​ർ എ​ന്ന ഗാ​യ​ക​ൻ ഉ​ണ്ടാ​കു​മാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്കാം. എ​ന്നാ​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ശ​ബ്ദ​വും ശൈ​ലി​യും നാം ​ഇ​ന്നും കേ​ൾ​ക്കു​ന്ന, ഒ​രി​ക്ക​ലും മ​റ​ക്കാ​ത്ത അ​നു​ഭ​വം ആ​കു​മാ​യി​രു​ന്നോ എ​ന്നു​റ​പ്പി​ല്ല.

ഹരിപ്രസാദ്‌