വാ​​ർ​​ധ​​ക്യം ഒ​​റ്റ​​യ്ക്ക​​ല്ല വ​​രു​​ന്ന​​ത്. അ​​തു മ​​റ​​വി​​യെ​​യും മ​​ര​​ണ​​ത്തെ​​യും കൂ​​ട്ടി​​ക്കൊ​​ണ്ടു​​വ​​രു​​ന്നു എ​​ന്നു പ​​റ​​യാ​​റു​​ണ്ട്. മ​​ര​​ണം അ​​നി​​വാ​​ര്യ​​മാ​​യൊ​​രു കാ​​ല​​നി​​യോ​​ഗ​​മാ​​ണ്. അ​​ഭി​​ന​​യി​​ച്ചു​​കൊ​​ണ്ടി​​രി​​ക്കേ​​യാ​​കും അ​​തു യ​​വ​​നി​​ക വീ​​ഴ്ത്തു​​ന്ന​​ത്. ഏ​​റെ​​ക്കു​​റെ ബോ​​ധ​​ര​​ഹി​​ത​​മാ​​ക്കി​​യ​​ശേ​​ഷം മാ​​ത്ര​​മേ പിം​​ഗ​​ള​​കേ​​ശി​​നി​​യാ​​യ മൃ​​ത്യു വ​​ന്നു പ​​ര​​ലോ​​ക​​ത്തേ​​ക്ക് കൂ​​ട്ടി​​ക്കൊ​​ണ്ടു​​പോ​​കു​​ക​​യു​​ള്ളൂ എ​​ന്നാ​​ണ് മൃ​​ത്യു​​വി​​ന്‍റെ കാ​​വ്യ​​നീ​​തി. മ​​ന​​മു​​രു​​കി നാം ​​എ​​രി​​യി​​ച്ച വി​​ള​​ക്കു​​ക​​ളെ​​ല്ലാം കെ​​ടു​​ത്തി​​യു​​ള്ള പോ​​ക്ക്.

ആ ​​പോ​​ക്കി​​നെ മു​​ൻ​​കൂ​​ട്ടി​​ക്ക​​ണ്ട് സ്വ​​യം വ​​രി​​ച്ച​​വ​​രു​​ണ്ട്. അ​​വ​​രെ ആ​​ത്മ​​ഘാ​​തി​​ക​​ളെ​​ന്നു വി​​ളി​​ക്കാ​​മെ​​ന്നു തോ​​ന്നു​​ന്നു. വി​​ഷാ​​ദ​​സ്വ​​ര​​ത്തി​​ൽ കാ​​ലേ​​കൂ​​ട്ടി ആ ​​ശി​​രോ​​ലി​​ഖി​​തം തി​​രു​​ത്തി​​യെ​​ഴു​​തിയവ​​രാ​​ണ​​വ​​ർ.​ ഭൂ​​മി വി​​ട്ടു​​പോ​​കും​​മു​​മ്പ് സി​​ൽ​​വി​​യ പ്ലാ​​ത്ത് എ​​ഴു​​തി- “എ​​ന്‍റെ ചി​​റ​​കു​​ക​​ൾ മു​​ള​​ച്ച് തൂ​​വ​​ലു​​ക​​ൾ കി​​ളി​​ർ​​ത്തു പ​​റ​​ക്കാ​​ൻ പാ​​ക​​മാ​​യി​​രി​​ക്കു​​ന്നു. എ​​നി​​ക്കി​​നി, നി​​ങ്ങ​​ളു​​ടെ ആ​​കാ​​ശം വേ​​ണ്ട. ഞാ​​നെ​​ന്‍റെ ആ​​കാ​​ശ​​ത്തേ​​ക്കു പ​​റ​​ന്നു​​പോ​​കു​​ന്നു’’​​ എ​​ന്ന്.

ഇ​​ത്ര​​യേ​​റെ വെ​​ന്തു​​നീ​​റി​​യ വാ​​ക്ക് ഞാ​​ൻ മു​​ൻ​​പെ​​ങ്ങും വാ​​യി​​ച്ചി​​ട്ടി​​ല്ല. ഇ​​തു വാ​​യി​​ച്ച കാ​​ല​​ത്ത് എ​​ന്നി​​ലെ കാ​​ല്പ​​നി​​ക​​നു വ​​ല്ലാ​​തെ ഭ്രാ​​ന്തു​​പി​​ടി​​ച്ചി​​രു​​ന്നു. ക​​വി​​ത​​യി​​ലെ​​നി​​ക്കു മ​​റ്റൊ​​രു സ്വ​​പ്ന​​ലോ​​കം സൃ​​ഷ്ടി​​ക്കാ​​ൻ ക​​ഴി​​യാ​​തെവ​​ന്നു. അ​​കാ​​ല്പ​​നി​​ക​​മാ​​യ ഒ​​രു ഭീ​​തി എ​​ന്നെ ചു​​റ്റാ​​ൻ തു​​ട​​ങ്ങി. ഞാ​​നാ​​രു​​ടെ​​യും അ​​നു​​ഗാ​​മി​​യാ​​യി​​രു​​ന്നി​​ല്ലെ​​ങ്കി​​ൽ​​കൂ​​ടി ആ​​രു​​ടെ​​യോ പി​​ന്നാ​​ലെ മ​​ന്ദ​​വേ​​ഗേ​​ന ന​​ട​​ക്കു​​ന്ന ഒ​​രാ​​ളാ​​യി തോ​​ന്നി. കു​​റേ​​ക്കാ​​ലം ഞാ​​നാ വി​​ഷ​​മ​​വൃ​​ത്ത​​ത്തി​​നു​​ള്ളി​​ലാ​​യി​​രു​​ന്നു. പി​​ന്നീ​​ടെ​​പ്പൊ​​ഴോ ആ ​​പാ​​ശം എ​​ന്നെ വി​​ട്ടൊ​​ഴി​​ഞ്ഞ് എ​​ങ്ങോ​​ട്ടോ ഇ​​ഴ​​ഞ്ഞു​​പോ​​യി.

മൃ​​ത്യു​​വി​​നേക്കാ​​ൾ ഭ​​യ​​ക്കേ​​ണ്ട​​തു മ​​റ​​വി​​യെ​​യാ​​ണ് എ​​ന്ന് ജെ​​റാ​​ൾ​​ഡ് മാ​​ർ​​ട്ടി​​നു​​മാ​​യി സം​​സാ​​രി​​ക്കു​​മ്പോ​​ൾ മാ​​ർ​​ക്വേ​​സ് പ​​റ​​യു​​ന്നു​​ണ്ട്. മാ​​ർ​​ക്വേ​​സ് ഇ​​തു പ​​റ​​യു​​ന്ന​​കാ​​ല​​ത്ത് അ​​ദ്ദേ​​ഹ​​ത്തി​​നു മ​​റ​​വി​​രോ​​ഗം ബാ​​ധി​​ച്ചു തു​​ട​​ങ്ങി​​യി​​ട്ടി​​ല്ല. ഓ​​ർ​​മ​​ക​​ളെ​​ക്കു​​റി​​ച്ച് അ​​ദ്ദേ​​ഹം നി​​ര​​ന്ത​​രം എ​​ഴു​​തു​​ന്ന കാ​​ല​​മാ​​യി​​രു​​ന്നു അ​​ത്. ഓ​​ർ​​മ​​ക​​ളു​​ടെ ഈ ​​അ​​ദ്ഭു​​ത​​ഖ​​ന​​നം ക​​ണ്ടി​​ട്ട് ലോ​​കം മു​​ഴു​​വ​​ൻ അ​​ന്ധാ​​ളി​​ച്ചു​​നി​​ൽ​​ക്കു​​ക​​യാ​​യി​​രു​​ന്നു. അ​​പ്പോ​​ഴാ​​യി​​രു​​ന്നു ക​​ട​​ലി​​ലെ ശാ​​ന്ത​​ത​​പോ​​ലെ അ​​തു വാ​​യ​​ന​​ക്കാ​​രെ ഭ​​യ​​പ്പെ​​ടു​​ത്താ​​ൻ തു​​ട​​ങ്ങി​​യ​​ത്.

പ​​തി​​യെ​​പ്പ​​തി​​യെ മാ​​ർ​​ക്വേ​​സി​​നു​​ള്ളി​​ലെ പെ​​രും​തി​​ര​​യ​​ട​​ങ്ങി​​വ​​ന്നു. എ​​ഴു​​ത്തി​​ലേ​​ക്കൊ​​ഴു​​കി​​വ​​ന്ന ഭാ​​വ​​ന​​യു​​ടെ ത​​രം​​ഗാ​​വ​​ലി​​ക​​ൾ ഒ​​ന്നൊ​​ന്നാ​​യി നി​​ല​​ച്ചു. ദി​​വാ​​സ്വ​​പ്ന​​ങ്ങ​​ളും ഖേ​​ദ​​ഹ​​ർ​​ഷ​​ങ്ങ​​ളും ഇ​​ല്ലാ​​താ​​യി. ഉ​​ള്ളി​​ലെ ഗൂ​​ഢ​​പ​​ഥ​​ങ്ങ​​ളി​​ലൂ​​ടെ എ​​വി​​ടേ​​ക്കെ​​ന്നി​​ല്ലാ​​തെ അ​​ല​​യാ​​ൻ തു​​ട​​ങ്ങി. ക​​ട​​ൽ​​ക്കോ​​ളു​​ക​​ണ്ട് ഒ​​രു കു​​ഞ്ഞി​​നെ​​പ്പോ​​ലെ ചി​​രി​​ച്ചു. ച​​പ്പി​​ല​​ക​​ൾ കു​​മി​​ഞ്ഞുകൂ​​ടി​​യ മ​​ന​​സി​​നെ വൃ​​ത്തി​​യാ​​ക്കാ​​ൻ മെ​​ഴ്സി​​ഡ​​സ് ആ​​വു​​ന്ന​​ത്ര ശ്ര​​മി​​ച്ചു. പ​​ക്ഷേ, ഓ​​ർ​​മ​​യു​​ടെ തു​​റ​​മു​​ഖ​​ത്തൊ​​ന്നും ന​​ങ്കൂര​​മി​​ടാ​​നാ​​കാ​​ത്ത​​വി​​ധം മ​​റ​​വി​​യു​​ടെ ആ ​​ക​​പ്പ​​ൽ അ​​ഴി​​മു​​ഖ​​ങ്ങ​​ളി​​ലൂ​​ടെ ഒ​​ഴു​​കിമ​​റ​​യു​​ക​​യാ​​യി​​രു​​ന്നു.


പി​​ൽ​​ക്കാ​​ല​​ത്ത് മാ​​ർ​​ക്വേ​​സി​​നെ വാ​​യി​​ച്ച​​പ്പോ​​ഴെ​​ല്ലാം ഞാ​​ൻ വ​​ല്ലാ​​തെ ഭ​​യ​​ന്നി​​രു​​ന്നു. ഉ​​ള്ളി​​ലെ ജ​​ലാ​​ശ​​യ​​ങ്ങ​​ൾ വ​​റ്റി, കാ​​റ്റു​​നി​​ല​​ച്ച്, ഇ​​ല​​ക​​ൾ തോ​​ർ​​ന്നു നി​​ൽ​​ക്കു​​ന്ന ഒ​​രാ​​ളാ​​യി​​ത്തീ​​രു​​മോ എ​​ന്ന ഭ​​യം. അ​​തു മ​​ന​​സി​​നെ ക്ഷ​​ണ​​വേ​​ഗേ​​ന ത​​രി​​ശു​​ഭൂ​​മി​​യാ​​ക്കി​​ത്തീ​​ർ​​ക്കു​​ന്ന ഒ​​ന്നാ​​ണ്. മാ​​ർ​​ക്വേ​​സി​​ന്‍റെ സ്മൃ​​തി​​നാ​​ശം അ​​ത്ത​​ര​​മൊ​​രു​​പാ​​ട് ആ​​ലോ​​ച​​ന​​ക​​ളി​​ലേ​​ക്ക് എ​​ന്നെ കൂ​​ട്ടി​​ക്കൊ​​ണ്ടു​​പോ​​യി. അ​​തി​​ലെ​​ന്നെ ഏ​​റ്റ​​വു​​മ​​ധി​​കം ഭ​​യ​​പ്പെ​​ടു​​ത്തി​​യ​​തും സ​​ന്തോ​​ഷി​​പ്പി​​ച്ച​​തും മ​​റ്റൊ​​ര​​നു​​ഭ​​വ​​മാ​​യി​​രു​​ന്നു.

സ്മൃ​​തി​​നാ​​ശം സം​​ഭ​​വി​​ച്ചു​​ക​​ഴി​​ഞ്ഞാ​​ൽ മൃ​​ത്യു​​വി​​നെ​​ക്കു​​റി​​ച്ചു​​ള്ള ഉ​​ത്ക​​ണ്ഠ​​ക​​ൾ​​ക്ക് അ​​റു​​തി​​വ​​രും എ​​ന്നു​​ള്ള​​താ​​യി​​രു​​ന്നു അത്. മാ​​ർ​​ക്വേ​​സി​​ന്‍റെ മ​​ക​​ൻ റോ​​ദ്രീ​​ഗോ ഗാ​​ർ​​സി​​യ പി​​താ​​വി​​നെ​​ക്കു​​റി​​ച്ചെ​​ഴു​​തി​​യ പു​​സ്ത​​ക​​ത്തി​​ൽ (A Farewell to Gabo and Mercedes) അ​​തു പ​​റ​​യു​​ന്നു​​ണ്ട്. ഭൂ​​ത​​ത്തി​​ലേ​​ക്കും ഭാ​​വി​​യി​​ലേ​​ക്കും ഒ​​രേ​​കാ​​ലം ഭാ​​വ​​ന​​യു​​ടെ കു​​തി​​ര​​യോ​​ടി​​ച്ചു​​പോ​​യ മാ​​ർ​​ക്വേ​​സാ​​ണ് മ​​ര​​ണ​​ത്തെ മ​​റ​​ന്നു​​പോ​​കു​​ന്ന​​ത്. ‘ഏ​​കാ​​ന്ത​​ത​​യു​​ടെ നൂ​​റു​​വ​​ർ​​ഷ​​ങ്ങ’ളി​​ൽ ആ​​റു ത​​ല​​മു​​റ​​ക​​ളു​​ടെ ജീ​​വി​​ത​​വും മ​​ര​​ണ​​വും ക​​ണ്ട എ​​ഴു​​ത്തു​​കാ​​ര​​നാ​​ണ് ഇ​​തെ​​ല്ലാം മ​​റ​​ന്നു​​പോ​​കു​​ന്ന​​ത്. ഇ​​ത് ദുഃ​​ഖ​​ത്തേ​​ക്കാ​​ളേ​​റെ ഭ​​യ​​പ്പെ​​ടു​​ത്തു​​ന്ന ഒ​​ന്നാ​​ണ്.

നാ​​ളു​​ക​​ൾ​​ക്കു​​ശേ​​ഷം ഞാ​​ൻ വീ​​ണ്ടും ‘​​കോ​​ള​​റാ​​ക്കാ​​ല​​ത്തെ പ്ര​​ണ​​യം’ വാ​​യി​​ക്കാ​​നെ​​ടു​​ത്തു. അ​​ത് ചി​​ല്ല​​ല​​മാ​​രി​​ക്കു പു​​റ​​ത്ത് ഊ​​ഷ​​ര​​മാ​​യ ഒ​​രി​​ട​​ത്ത് അ​​ല​​ക്ഷ്യ​​മാ​​യി കി​​ട​​ക്കു​​ക​​യാ​​യി​​രു​​ന്നു. നാ​​ര​​ക​​ത്തി​​ന്‍റെ ഇ​​ല തി​​രു​​മ്മി പ​​ച്ച​​മു​​ള​​കും ഇ​​ഞ്ചി​​യും ഉ​​പ്പും കൂ​​ട്ടി ച​​ത​​ച്ചി​​ട്ട് കു​​ഞ്ഞി​​രാ​​മ​​ൻ​​നാ​​യ​​ർ ഉ​​ണ്ടാ​​ക്കു​​ന്ന സം​​ഭാ​​രം​​പോ​​ലെ​​യാ​​ണ് എ​​നി​​ക്കീ നോ​​വ​​ൽ ആ​​ദ്യ വാ​​യ​​ന​​യി​​ൽ അ​​നു​​ഭ​​വ​​പ്പെ​​ട്ട​​ത്. ആ ‘സം​​ഭാ​​രം’ പു​​ന​​ർ​​വാ​​യ​​ന​​യി​​ലും രു​​ചി​​ച്ചു.

‘കോ​​ള​​റാ​​ക്കാ​​ല​​ത്തെ പ്ര​​ണ​​യം’ മാ​​ർ​​ക്വേ​​സി​​ന്‍റെ ത​​ണ്ണീ​​ർ​​പ്പ​​ന്ത​​ലാ​​ണെ​​ന്ന് ഞാ​​ൻ ക​​രു​​തു​​ന്നു. ക്യാ​​പ്റ്റ​​ൻ ഫെ​​ർ​​മി​​ന ദാ​​സ​​യും ഫ്ളോ​​റ​​ന്‍റീ​​ന അ​​രി​​സ​​യും ക​​ണ്ടു​​മു​​ട്ടു​​ന്ന ഒ​​രു നി​​മി​​ഷം ഞാ​​ൻ അ​​നു​​ഭ​​വി​​ക്കു​​ക​​യാ​​ണ്. അ​​വ​​ർ​​ക്കി​​ട​​യി​​ൽ അ​​നി​​ത​​ര​​ദി​​വ്യ​​വി​​ഭൂ​​തി​​യാ​​ർ​​ന്ന സ്വ​​പ്നാ​​ത്മ​​ക​​ലോ​​കം പ​​തി​​യെ പ്ര​​ത്യ​​ക്ഷ​​മാ​​കു​​ന്ന​​ത് ഞാ​​ന​​റി​​യു​​ന്നു. “മ​​ര​​ണ​​ത്തി​​ന​​ല്ല; ജീ​​വി​​ത​​ത്തി​​നാ​​ണ് അ​​തി​​രു​​ക​​ളി​​ല്ലാ​​ത്ത​​ത്” എ​​ന്ന​​വ​​ർ തി​​രി​​ച്ച​​റി​​യു​​ന്നു.

ഈ ​​തി​​രി​​ച്ച​​റി​​വാ​​ണ് മൃ​​ത്യു​​വി​​നെ അ​​രി​​ഞ്ഞു​​വീ​​ഴ്ത്തി മു​​ന്നേ​​റു​​ന്ന ജീ​​വി​​ത​​ത്തി​​ന്‍റെ കൊ​​ടി​​പ്പ​​ടം. നി​​മി​​ഷ​​ങ്ങ​​ളി​​ൽ ജീ​​വി​​ച്ചു​​കൊ​​ണ്ട് നി​​ത്യ​​ത​​യു​​മാ​​യി സം​​വ​​ദി​​ക്കു​​ന്ന ഒ​​ര​​നു​​ഭ​​വം. മാ​​ർ​​ക്വേ​​സ് ക​​ട​​ന്നു​​പോ​​യി​​ട്ടും ആ ​​അ​​നു​​ഭ​​വം നി​​ല​​നി​​ൽ​​ക്കു​​ന്നു. മൃ​​ത്യു​​വും സ്മൃ​​തി​​നാ​​ശ​​വും പൂ​​ർ​​ണ​​മ​​ല്ല എ​​ന്ന് ആ ​​ക​​ഥാ​​പാ​​ത്ര​​ങ്ങ​​ളെ​​പ്പോ​​ലെ വാ​​യ​​ന​​ക്കാ​​ര​​നും കാ​​രു​​ണ്യ​​ത്തോ​​ടെ തി​​രി​​ച്ച​​റി​​യു​​ന്നു.