മ​ഹാ​ത്മാ ഗാ​ന്ധി! ആ ​പേ​രി​ൽ കു​ടി​കൊ​ള്ളു​ന്ന​ത് എ​ന്തൊ​ക്കെ​യാ​ണ്!! കാ​ല​ദേ​ശ​ഭേ​ദ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക​പ്പു​റം മ​നു​ഷ്യ​നെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള മ​ഹ​ത്താ​യ ഒ​രു ചി​ന്ത​യു​ടെ സാ​രാം​ശ​മാ​ണ് ആ ​പേ​ര്. സ്വ​ന്തം ജീ​വി​തം സ​ന്ദേ​ശ​മാ​ക്കി​യ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന് സം​ഗീ​ത​ത്തെ​യും ക​ല​ക​ളെ​യും സ്നേ​ഹി​ച്ച മ​ന​സു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു.

ഒ​രി​ക്ക​ൽ ആ​രോ ഗാ​ന്ധി​ജി​യോ​ടു ചോ​ദി​ച്ചു: അ​ങ്ങേ​ക്ക് സം​ഗീ​തം ഇ​ഷ്ട​മ​ല്ലേ?
അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ മ​റു​പ​ടി ഇ​ങ്ങ​നെ​യാ​യി​രു​ന്നു:
എ​ന്‍റെ​യു​ള്ളി​ൽ സം​ഗീ​ത​വും ത​മാ​ശ​ക​ളും ഇ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ൽ ക​ഠി​ന​മാ​യ ജോ​ലി​ഭാ​രം​കൊ​ണ്ട് ഞാ​ൻ മ​രി​ച്ചു​പോ​യേ​നെ...

സം​ഗീ​ത​ത്തെ ഗാ​ന്ധി​ജി സ​മീ​പി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത് വ്യ​ത്യ​സ്ത​മാ​യൊ​രു ത​ത്വ​ചി​ന്ത​യി​ലൂ​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു. അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ വാ​ക്കു​ക​ളി​ൽ പ​റ​ഞ്ഞാ​ൽ- തൊ​ണ്ട​യി​ൽ​നി​ന്നു മാ​ത്രം പു​റ​പ്പെ​ട്ടു​വ​രു​ന്ന​ത​ല്ല സം​ഗീ​തം. മ​ന​സി​ന്‍റെ​യും ഇ​ന്ദ്രി​യ​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ന്‍റെ​യും സം​ഗീ​ത​മു​ണ്ട്. അ​തെ, സം​ഗീ​ത​ത്തി​ലെ ആ​ത്മാം​ശ​മാ​യി​രു​ന്നു അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നു മു​ഖ്യം.

ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ന്‍റെ ട്യൂ​ണിം​ഗ്

ഗാ​ന്ധി​ജി ഒ​രി​ക്ക​ൽ പ​റ​ഞ്ഞു: ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ന്‍റെ ത​ന്ത്രി​ക​ൾ കൃ​ത്യം ട്യൂ​ണിം​ഗി​ൽ ആ​യി​രി​ക്കു​ന്പോ​ൾ മാ​ത്ര​മാ​ണ് സം​ഗീ​തം പി​റ​ക്കു​ന്ന​ത്. സ​ബ​ർ​മ​തി​യി​ലെ സ​ത്യ​ഗ്ര​ഹ ആ​ശ്ര​മ​ത്തി​ൽ സം​ഗീ​താ​ധ്യാ​പ​ക​നാ​യി​രു​ന്ന പ​ണ്ഡി​റ്റ് നാ​രാ​യ​ണ്‍ മോ​രേ​ശ്വ​ർ ഖ​രേ​യ്ക്ക് 1924 ഒ​ക്ടോ​ബ​ർ ഏ​ഴി​ന് എ​ഴു​തി​യ ക​ത്തി​ൽ ഗാ​ന്ധി​ജി പ​ങ്കു​വ​ച്ച ചി​ന്ത​ക​ൾ ഇ​പ്ര​കാ​ര​മാ​ണ്:

ആ​ത്മീ​യ വി​കാ​സ​ത്തി​നു​ള്ള ഉ​പാ​ധി​യാ​യി ഞാ​ൻ സം​ഗീ​ത​ത്തെ ക​ണ്ടു​തു​ട​ങ്ങി​യ​ത് മെ​ല്ലെ മെ​ല്ലെ​യാ​ണ്. ആ​ത്മാ​വി​ന്‍റെ ഉ​ന്ന​തി സാ​ധ്യ​മാ​ക്കു​ന്ന സൃ​ഷ്ടി​പ​ര​മാ​യ പ്ര​വൃ​ത്തി​യാ​ണ് സം​ഗീ​തം. അ​തി​ലൂ​ടെ ഞാ​ൻ അ​നു​ഭ​വി​ക്കു​ന്ന ആ​ഹ്ലാ​ദം വി​വ​രി​ക്കു​ക​വ​യ്യ. ഇ​ന്ദ്രി​യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള സൂ​ക്ഷ്മ​മാ​യ ധാ​ര​ണ ന​ൽ​കും​വി​ധം എ​ല്ലാ​വ​രും ഭ​ജ​നു​ക​ൾ പാ​ടാ​ൻ താ​ങ്ക​ളു​ടെ ക​ഴി​വി​ന്‍റെ പ​ര​മാ​വ​ധി ഉ​പ​യോ​ഗ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക.
സം​ഗീ​ത​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചു​ള്ള ഈ ​വി​ശാ​ല​മാ​യ കാ​ഴ്ച​പ്പാ​ട് അ​ദ്ദേ​ഹം എ​ല്ലാ​ക്കാ​ല​വും ന​വീ​ക​രി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു.

1926ൽ ​ഹൈ​ദ​രാ​ബാ​ദി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞ​തി​ങ്ങ​നെ: ഐ​ക്യം, യോ​ജി​പ്പ്, പ​ര​സ്പ​ര സ​ഹാ​യം എ​ന്നി​വ​യെ സം​ഗീ​ത​ത്തി​ന്‍റെ അ​ർ​ഥ​ങ്ങ​ളാ​ക്കു​ക​യാ​ണെ​ങ്കി​ൽ ജീ​വി​ത​ത്തി​ന്‍റെ ഒ​രു​ഘ​ട്ട​ത്തി​ലും ന​മു​ക്ക​തി​നെ നി​ര​സി​ക്കാ​നാ​വി​ല്ല. മാ​താ​പി​താ​ക്ക​ൾ കു​ട്ടി​ക​ളെ സം​ഗീ​തം അ​ഭ്യ​സി​ക്കാ​ൻ അ​യ​യ്ക്കു​ന്ന​ത് ദേ​ശീ​യോ​ദ്ഗ്ര​ഥ​ന​ത്തി​നു സ​ഹാ​യ​ക​മാ​വു​മെ​ന്നും അ​ദ്ദേ​ഹം ക​രു​തി​യി​രു​ന്നു.

ര​ഘു​പ​തി രാ​ഘ​വ...

ല​ക്ഷ്മ​ണാ​ചാ​ര്യ​യു​ടെ വ​രി​ക​ൾ​ക്ക് പ​ണ്ഡി​റ്റ് വി​ഷ്ണു ദി​ഗം​ബ​ർ പ​ലൂ​സ്ക​ർ ഈ​ണ​മി​ട്ട ര​ഘു​പ​തി രാ​ഘ​വ എ​ന്ന രാ​മ​ഭ​ക്തി​ഗാ​നം ജ​ന​ഹൃ​ദ​യ​ങ്ങ​ൾ കീ​ഴ​ട​ക്കി​യ​താ​ണ്. വ​രി​ക​ളു​ടെ ഭം​ഗി​യും സു​ന്ദ​ര​മാ​യ ഈ​ണ​വും പ​ര​സ്പ​രം മ​ത്സ​രി​ക്കു​ന്ന ഗാ​നം. സ​ബ​ർ​മ​തി മു​ത​ൽ ദ​ണ്ഡി​വ​രെ 24 ദി​വ​സം നീ​ണ്ട 384 കി​ലോ​മീ​റ്റ​ർ കാ​ൽ​ന​ട​യാ​ത്ര​യി​ൽ ഗാ​ന്ധി​ജി ഈ ​ഗാ​ന​ത്തെ​യും ഒ​പ്പം കൂ​ട്ടി​യി​രു​ന്നു. സ​ഹ​യാ​ത്രി​ക​ർ​ക്ക് ആ​വേ​ശം പ​ക​രാ​നും യാ​ത്രാ​ക്ഷീ​ണം മ​റ​ക്കാ​നും സം​ഗീ​തം സ​ഹാ​യി​ച്ചു. മ​ഹാ​ത്മ​ജി പാ​ടി​ക്കൊ​ടു​ക്കു​ന്ന വ​രി​ക​ൾ ജ​ന​ങ്ങ​ൾ ഏ​റ്റു​പാ​ടി​ക്കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു.

സു​ന്ദ​ര​വി​ഗ്ര​ഹ മേ​ഘ​ശ്യാം, ഗം​ഗാ തു​ള​സി സാ​ള​ഗ്രാം എ​ന്ന വ​രി​ക​ൾ​ക്കു പ​ക​രം ഗാ​ന്ധി​ജി പാ​ടി​ക്കൊ​ടു​ത്ത​ത് സീ​താ​റാം സീ​താ​റാം, ഭ​ജ് പ്യാ​രേ തൂ ​സീ​താ​റാം ഈ​ശ്വ​ര് അ​ല്ലാ തേ​രേ നാം, ​സ​ബ്കോ സ​ന്മ​തി ദേ ​ഭ​ഗ്‌​വാ​ൻ എ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു. ഈ​ശ്വ​ര​നെ​ന്നും അ​ള്ളാ​യെ​ന്നും വി​ളി​ക്കു​ന്ന​ത് ഒ​രു ദൈ​വ​ത്തെ ത​ന്നെ എ​ന്ന ചി​ന്ത​കൂ​ടി ഉ​ൾ​പ്പെ​ടു​ത്തി ആ ​ഭ​ക്തി​ഗാ​ന​ത്തെ ഗാ​ന്ധി​ജി ഇ​ന്ത്യ​ൻ സ്വാ​ത​ന്ത്ര്യ സ​മ​ര​ത്തി​ന്‍റെ മു​ദ്രാ​ഗാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നാ​ക്കി മാ​റ്റി.

ജാ​തി​മ​ത​ഭേ​ദ​മെ​ന്യേ ഏ​വ​രെ​യും ഒ​രു​മി​പ്പി​ച്ചു നി​ർ​ത്തു​ന്ന, അ​വ​ർ​ക്ക് മ​ഹ​ത്താ​യ ആ​വേ​ശം പ​ക​രു​ന്ന ഗാ​ന​മാ​യി അ​തു​യ​ർ​ന്നു. വ​ന്ദേ​മാ​ത​ര​ത്തി​നും ദേ​ശീ​യ​ഗാ​ന​ത്തി​നു​മൊ​പ്പം പ്ര​ശ​സ്ത​മാ​യ ര​ഘു​പ​തി രാ​ഘ​വ. ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ ഗാ​ന​മാ​യാ​ണ് ഇ​ന്ന​ത് അ​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തും അ​നു​ഭ​വ​പ്പെ​ടു​ന്ന​തും.

ബ്രി​ട്ടീ​ഷു​കാ​ർ​ക്കെ​തി​രേ ജ​ന​ങ്ങ​ളെ​ക്കൂ​ട്ടാ​ൻ മോ​ഹ​ൻ​ദാ​സ് ഗാ​ന്ധി ഉ​പ​യോ​ഗി​ക്കു​ന്ന പാ​ട്ട് എ​ന്ന​വി​ധ​ത്തി​ലാ​ണ് വി​ദേ​ശ​മാ​ധ്യ​മ​ങ്ങ​ൾ അ​ക്കാ​ല​ത്ത് ഇ​തി​നെ വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്ന​ത്. വി​ഖ്യാ​ത​നാ​യ അ​മേ​രി​ക്ക​ൻ ഫോ​ക് ഗാ​യ​ക​ൻ പീ​റ്റ് സീ​ഗെ​ർ 1964ലെ ​സ്ട്രേ​ഞ്ചേ​ഴ്സ് ആ​ൻ​ഡ് ക​സി​ൻ​സ് എ​ന്ന ആ​ൽ​ബ​ത്തി​ൽ ഈ ​ഗാ​നം ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ചി​രു​ന്നു.

സ​ത്യ, അ​ഹിം​സാ രാ​ഗ​ങ്ങ​ൾ

ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടെ പ്രി​യ​പ്പെ​ട്ട രാ​ഗ​ങ്ങ​ൾ സ​ത്യ​വും അ​ഹിം​സ​യു​മാ​ണെ​ന്ന് പ​റ​യാ​റു​ണ്ട്. സ്വ​ദേ​ശി​യും ഖാ​ദി​യും അ​ദ്ദേ​ഹം ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ച ഥാ​ട്ടു​ക​ൾ. വാ​ദി, സം​വാ​ദി സ്വ​ര​ങ്ങ​ൾ ബ്ര​ഹ്മ​ച​ര്യ​വും നി​സ്വാ​ർ​ഥ​ത​യും. അ​സ​ത്യ​വും ഹിം​സ​യു​മാ​ക​ട്ടെ വ​ർ​ജി​ത​സ്വ​ര​ങ്ങ​ളാ​ണ്. ച​ർ​ക്ക​യു​പ​യോ​ഗി​ച്ചു​ള്ള സാ​ധ​കം അ​ദ്ദേ​ഹം ഒ​രി​ക്ക​ലും ഒ​ഴി​വാ​ക്കി​യി​രു​ന്നു​മി​ല്ല. ച​ർ​ക്ക​യു​ടെ താ​ള​ത്തി​ൽ സം​ഗീ​തം അ​ന്ത​ർ​ലീ​ന​മാ​ണെ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം ക​രു​തി.

വി​കാ​ര​ങ്ങ​ളെ മാ​റ്റാ​നും നി​യ​ന്ത്രി​ക്കാ​നും ശ​ക്തി​യു​ള്ള​താ​ണ് സം​ഗീ​ത​മെ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞി​രു​ന്നു. ബ​ഹ​ള​ത്തി​ൽ മു​ങ്ങി​യ വ​ന്പ​ൻ ജ​ന​ക്കൂ​ട്ട​ങ്ങ​ളെ ശാ​ന്ത​രാ​ക്കാ​ൻ ദേ​ശീ​യ​ഗാ​നം മ​തി. ജീ​വി​ത​കാ​ലം മു​ഴു​വ​ൻ ഒ​രു പാ​ട്ടു​പോ​ലെ സം​ഗീ​താ​ത്മ​ക​വും മ​ധു​ര​വു​മാ​ക്കാ​ൻ ശ്ര​മി​ക്ക​ണം. അ​തി​നു സ​ത്യ​സ​ന്ധ​ത പ​രി​ശീ​ലി​ക്ക​ണം. ജീ​വി​തം സം​ഗീ​താ​ത്മ​ക​മാ​ക്കു​ക​യെ​ന്നാ​ൽ അ​തി​നെ ദൈ​വ​ത്തി​ൽ ല​യി​പ്പി​ക്കു​ക​യു​മാ​ണ്. രാ​ഗ​വും ദ്വേ​ഷ്യ​വും വെ​ടി​ഞ്ഞ് ആ​ഹ്ലാ​ദം രു​ചി​ക്ക​ണം.

ഭ​ജ​നു​ക​ളി​ൽ തു​ട​ങ്ങി ഭ​ജ​നു​ക​ളി​ൽ അ​വ​സാ​നി​ക്കു​ന്ന ദി​ന​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ​യാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹം ഏ​തു തി​ര​ക്കു​ക​ളി​ലും ക​ട​ന്നു​പോ​യ​ത്. ഭൂ​മി​യൊ​രു സം​ഗീ​താ​ത്മ​ക​മാ​യ സ്ഥ​ല​മാ​ണെ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞു. ശ്രു​തി​ശു​ദ്ധ​വും താ​ള​നി​ബ​ദ്ധ​വു​മാ​യ ജീ​വി​ത​മാ​യി​രു​ന്നു ഗാ​ന്ധി​ജി​യു​ടേ​ത്. അ​തു​ത​ന്നെ​യാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹം ത​ന്ന സ​ന്ദേ​ശ​വും.

ഹരിപ്രസാദ്‌