ബി​​​​​​​ഹാ​​​​​​​ർ വി​​​​​​​ഭ​​​​​​​ജി​​​​​​​ച്ച് ജാ​​​​​​​ർ​​​​​​​ഖ​​​​​​​ണ്ഡ് സം​​​​​​​സ്ഥാ​​​​​​​നം രൂ​​​​​​​പ​​​​​​​വ​​​​​​​ത്ക​​​​​​​രി​​​​​​​ക്കാ​​​​​​​ൻ സു​​​​​​​പ്ര​​​​​​​ധാ​​​​​​​ന പ​​​​​​​ങ്കു വ​​​​​​​ഹി​​​​​​​ച്ച​​​യാ​​​ളാ​​​​​​​ണ് ആ​​​​​​​ദി​​​​​​​വാ​​​​​​​സി വി​​​​​​​ഭാ​​​​​​​ഗ​​​​​​​ക്കാ​​​​​​​രു​​​​​​​ടെ അ​​​​​​​നി​​​​​​​ഷേ​​​​​​​ധ്യ നേ​​​​​​​താ​​​​​​​വാ​​​​​​​യ ഷി​​​​​​​ബു സോ​​​​​​​റ​​​​​​​ൻ. സോ​​​​​​​റ​​​​​​​ന്‍റെ നേ​​​​​​​തൃ​​​​​​​ത്വ​​​​​​​ത്തി​​​​​​​ൽ രൂ​​​​​​​പ​​​​​​​വ​​​​​​​ത്കൃ​​​​​​​ത​​​​​​​മാ​​​​​​​യ ജാ​​​​​​​ർ​​​​​​​ഖ​​​​​​​ണ്ഡ് മു​​​​​​​ക്തി മോ​​​​​​​ർ​​​​​​​ച്ച (ജെ​​​​​​​എം​​​​​​​എം) വൈ​​​​​​​കാ​​​​​​​തെ ദേ​​​​​​​ശീ​​​​​​​യ ശ്ര​​​​​​​ദ്ധ നേ​​​​​​​ടി.

1944 ജ​​​​​​​നു​​​​​​​വ​​​​​​​രി 11ന് ​​​​​​​ബി​​​​​​​ഹാ​​​​​​​റി​​​​​​​ലെ (ഇ​​​​​​​ന്ന് ജാ​​​​​​​ർ​​​​​​​ഖ​​​​​​​ണ്ഡി​​​​​​​ൽ) രാം​​​​​​​ഗ​​​​​​​ഡ് ജി​​​​​​​ല്ല​​​​​​​യി​​​​​​​ലെ നേ​​​​​​​മ്റ ഗ്രാ​​​​​​​മ​​​​​​​ത്തി​​​​​​​ലാ​​​​​​​ണ് ഷി​​​​​​​ബു സോ​​​​​​​റ​​​​​​​ൻ ജ​​​​​​​നി​​​​​​​ച്ച​​​​​​​ത്.

ദി​​​​​​​ശോം ഗു​​​​​​​രു (ഭൂ​​​​​​​മി​​​​​​​യു​​​​​​​ടെ നേ​​​​​​​താ​​​​​​​വ്) എ​​​​​​​ന്നാ​​​​​​​ണ് ഇ​​​​​​​ദ്ദേ​​​​​​​ഹം അ​​​​​​​റി​​​​​​​യ​​​​​​​പ്പെ​​​​​​​ട്ടി​​​​​​​രു​​​​​​​ന്ന​​​​​​​ത്. ദു​​​​​​​രി​​​​​​​ത​​​​​​​പൂ​​​​​​​ർ​​​​​​​ണ​​​​​​​മാ​​​​​​​യ ബാ​​​​​​​ല്യ​​​​​​​കാ​​​​​​​ല​​​​​​​മാ​​​​​​​യി​​​​​​​രു​​​​​​​ന്നു ഷി​​​​​​​ബു സോ​​​​​​​റ​​​​​​​ന്‍റേ​​​​​​​ത്. ഇ​​​​​​​ദ്ദേ​​​​​​​ഹ​​​​​​​ത്തി​​​​​​​നു 13 വ​​​​​​​യ​​​​​​​സു​​​​​​​ള്ള​​​​​​​പ്പോ​​​​​​​ൾ പി​​​​​​​താ​​​​​​​വ് ഷോ​​​​​​​ബ​​​​​​​ര​​​​​​​ൻ സോ​​​​​​​റ​​​​​​​ൻ കൊ​​​​​​​ല്ല​​​​​​​പ്പെ​​​​​​​ട്ടു. പ​​​​​​​ണ​​​​​​​മി​​​​​​​ട​​​​​​​പാ​​​​​​​ടു​​​​​​​കാ​​​​​​​ർ വ​​​​​​​ന​​​​​​​ത്തി​​​​​​​ൽ​​​​​​​വ​​​​​​​ച്ച് ഷോ​​​​​​​ബ​​​​​​​ര​​​​​​​നെ കൊ​​​​​​​ല​​​​​​​പ്പെ​​​​​​​ടു​​​​​​​ത്തു​​​​​​​ക​​​​​​​യാ​​​​​​​യി​​​​​​​രു​​​​​​​ന്നു.

1962ൽ ​​​​പ​​​​തി​​​​നെ​​​​ട്ടാ​​​​മ​​​​ത്തെ വ​​​​യ​​​​സി​​​​ൽ സോ​​​​റ​​​​ൻ തീ​​​​വ്ര ഇ​​​​ട​​​​തു​​​​പ​​​​ക്ഷ ന​​​​യം പി​​​​ന്തു​​​​ട​​​​രു​​​​ന്ന സ​​​​ന്താ​​​​ൾ ന​​​​വ​​​​യു​​​​ക്‌​​​​ത് സം​​​​ഘം എ​​​​ന്ന പ്ര​​​​സ്ഥാ​​​​നം രൂ​​​​പ​​​​വ​​​​ത്ക​​​​രി​​​​ച്ചു. 1973ൽ ​​​​​​​ബം​​​​​​​ഗാ​​​​​​​ളി മാ​​​​​​​ർ​​​​​​​ക്സി​​​​​​​സ്റ്റ് ട്രേ​​​​​​​ഡ് യൂ​​​​​​​ണി​​​​​​​യ​​​​​​​ൻ നേ​​​​​​​താ​​​​​​​വ് എ.​​​​​​​കെ. റോ​​​​​​​യി, കു​​​​​​​ർ​​​​​​​മി-​​​​​​​മ​​​​​​​ഹാ​​​​​​​തോ നേ​​​​​​​താ​​​​​​​വ് ബി​​​​​​​നോ​​​​​​​ദ് ബി​​​​​​​ഹാ​​​​​​​രി മ​​​​​​​ഹാ​​​​​​​തോ എ​​​​​​​ന്നി​​​​​​​വ​​​​​​​ർ​​​​​​​ക്കൊ​​​​​​​പ്പം ഷി​​​​​​​ബു സോ​​​​​​​റ​​​​​​​ൻ ജാ​​​​​​​ർ​​​​​​​ഖ​​​​​​​ണ്ഡ് മു​​​​​​​ക്തി മോ​​​​​​​ർ​​​​​​​ച്ച​​​​​​​യ്ക്കു രൂ​​​​​​​പം ന​​​​​​​ല്കി. ധ​​​​​​​ൻ​​​​​​​ബാ​​​​​​​ദി​​​​​​​ലെ ഗോ​​​​​​​ൾ​​​​​​​ഫ് ഗ്രൗ​​​​​​​ണ്ടി​​​​​​​ലാ​​​​​​​യി​​​​​​​രു​​​​​​​ന്നു പു​​​​​​​തി​​​​​​​യ പാ​​​​​​​ർ​​​​​​​ട്ടി​​​​​​​യു​​​​​​​ടെ പി​​​​​​​റ​​​​​​​വി.

പ്ര​​​​​​​ത്യേ​​​​​​​ക ഗി​​​​​​​രി​​​​​​​വ​​​​​​​ർ​​​​​​​ഗ സം​​​​​​​സ്ഥാ​​​​​​​നം വേ​​​​​​​ണ​​​​​​​മെ​​​​​​​ന്ന് ജെ​​​​​​​എം​​​​​​​എം ആ​​​​​​​വ​​​​​​​ശ്യ​​​​​​​മു​​​​​​​ന്ന​​​​​​​യി​​​​​​​ച്ചു. ഛോട്ടാ​​​​​​​നാ​​​​​​​ഗ്പു​​​​​​​ർ, സ​​​​​​​ന്താ​​​​​​​ൾ പ​​​​​​​ർ​​​​​​​ഗാ​​​​​​​ന മേ​​​​​​​ഖ​​​​​​​ല​​​​​​​ക​​​​​​​ളി​​​​​​​ൽ പാ​​​​​​​ർ​​​​​​​ട്ടി​​​​​​​ക്കു പി​​​​​​​ന്തു​​​​​​​ണ​​​​​​​യേ​​​​​​​റി. ഭൂ​​​​​​​പ്ര​​​​​​​ഭു​​​​​​​ക​​​​​​​ൾ​​​​​​​ക്കെ​​​​​​​തി​​​​​​​രേ​​​​​​​യു​​​​​​​ള്ള നി​​​​​​​ല​​​​​​​പാ​​​​​​​ട് ഷി​​​​​​​ബു സോ​​​​​​​റ​​​​​​​നെ ആ​​​​​​​ദി​​​​​​​വാ​​​​​​​സി​​​​​​​ക​​​​​​​ളു​​​​​​​ടെ അ​​​​​​​നി​​​​​​​ഷേ​​​​​​​ധ്യ നേ​​​​​​​താ​​​​​​​വാ​​​​​​​ക്കി മാ​​​​​​​റ്റി. വ​​​​​​​ർ​​​​​​​ഷ​​​​​​​ങ്ങ​​​​​​​ൾ നീ​​​​​​​ണ്ട പ്ര​​​​​​​ക്ഷോ​​​​​​​ഭ​​​​​​​ത്തി​​​​​​​നൊ​​​​​​​ടു​​​​​​​വി​​​​​​​ൽ 2000 ന​​​​​​​വം​​​​​​​ബ​​​​​​​ർ 15ന് ​​​​​​​ജാ​​​​​​​ർ​​​​​​​ഖ​​​​​​​ണ്ഡ് സം​​​​​​​സ്ഥാ​​​​​​​നം നി​​​​​​​ല​​​​​​​വി​​​​​​​ൽവ​​​​​​​ന്നു.

സം​​​​​​സ്ഥാ​​​​​​ന രാ​​​​​​ഷ്‌​​​​​​ട്രീ​​​​​​യ​​​​​​ത്തി​​​​​​ൽ മാ​​​​​​ത്രം ഒ​​​​​​തു​​​​​​ങ്ങി​​​​​​യി​​​​​​രു​​​​​​ന്ന നേ​​​​​​താ​​​​​​വാ​​​​​​യി​​​​​​രു​​​​​​ന്നി​​​​​​ല്ല ഷി​​​​​​ബു സോ​​​​​​റ​​​​​​ൻ. ദും​​​​​​ക മ​​​​​​ണ്ഡ​​​​​​ല​​​​​​ത്തി​​​​​​ൽ​​​​​​നി​​​​​​ന്ന് എ​​​​​​ട്ടു ത​​​​​​വ​​​​​​ണ​​​​​​യാ​​​​​​ണ് ഇ​​​​​​ദ്ദേ​​​​​​ഹം ലോ​​​​​​ക്സ​​​​​​ഭാം​​​​​​ഗ​​​​​​മാ​​​​​​യ​​​​​ത്. 2020 ജൂ​​​​​​ൺ മു​​​​​​ത​​​​​​ൽ രാ​​​​​​ജ്യ​​​​​​സ​​​​​​ഭാം​​​​​​ഗ​​​​​​മാ​​​​​​ണ്. ഡോ. ​​​​​​മ​​​​​​ൻ​​​​​​മോ​​​​​​ഹ​​​​​​ൻ സിം​​​​​​ഗ് നേ​​​​​​തൃ​​​​​​ത്വം ന​​​​​​ല്കി​​​​​​യ യു​​​​​​പി​​​​​​എ സ​​​​​​ർ​​​​​​ക്കാ​​​​​​രി​​​​​​ൽ സോ​​​​​​റ​​​​​​ൻ ക​​​​​​ൽ​​​​​​ക്ക​​​​​​രി മ​​​​​​ന്ത്രി​​​​​​യാ​​​​​​യി​​​​​​രു​​​​​​ന്നു. ര​​​​​​ണ്ട​​​​​​ര വ​​​​​​ർ​​​​​​ഷ​​​​​​ത്തി​​​​​​നി​​​​​​ടെ ഇ​​​​​​ദ്ദേ​​​​​​ഹം മൂ​​​​​​ന്നു ത​​​​​​വ​​​​​​ണ മ​​​​​​ന്ത്രി​​​​​​യാ​​​​​​യി. പ​​​ല​​​വി​​​ധ കേ​​​സു​​​ക​​​ൾ​​​മൂ​​​ലം അ​​​ദ്ദേ​​​ഹ​​​ത്തി​​​ന് രാ​​​ജി​​​വ​​​യ്ക്കേ​​​ണ്ടി വ​​​ന്ന​​​താ​​​ണ് കാ​​​ര​​​ണം.


1975ൽ 11 ​​​​​​പേ​​​​​​ർ കൊ​​​​​​ല്ല​​​​​​പ്പെ​​​​​​ട്ട ചി​​​​​​രു​​​​​​ദി​​​​​​ഹ് കൂ​​​​​​ട്ട​​​​​​ക്കൊ​​​​​​ല കേ​​​​​​സി​​​​​​ൽ 2004ൽ ​​​​​​സോ​​​​​​റ​​​​​​നെ​​​​​​തി​​​​​​രേ കോ​​​​​​ട​​​​​​തി അ​​​​​​റ​​​​​​സ്റ്റ് വാ​​​​​​റ​​​​​​ന്‍റ് പു​​​​​​റ​​​​​​പ്പെ​​​​​​ടു​​​​​​വി​​​​​​ച്ചു. അ​​​​​​റ​​​​​​സ്റ്റി​​​​​​ലാ​​​​​​യ സോ​​​​​​റ​​​​​​ന് ജാ​​​​​​മ്യം ല​​​​​​ഭി​​​​​​ച്ച​​​​​​തോ​​​​​​ടെ മ​​​​​​ന്ത്രി​​​​​​സ്ഥാ​​​​​​ന​​​​​​ത്ത് തി​​​​​​രി​​​​​​ച്ചെ​​​​​​ത്തി. ഈ ​​​​​​കേ​​​​​​സി​​​​​​ൽ 2008ൽ ​​​​​​സോ​​​​​​റ​​​​​​ൻ കു​​​​​​റ്റ​​​​​​വി​​​​​​മു​​​​​​ക്ത​​​​​​നാ​​​​​​യി. അ​​​​​​തേ​​​​​​സ​​​​​​മ​​​​​​യം, പേ​​​​​​ഴ്സ​​​​​​ണ​​​​​​ൽ സെ​​​​​​ക്ര​​​​​​ട്ട​​​​​​റി ശ​​​​​​ശി​​​​​​നാ​​​​​​ഥ് ഝാ​​​​​​യെ ത​​​​​​ട്ടി​​​​​​ക്കൊ​​​​​​ണ്ടു പോ​​​​​​യി കൊ​​​​​​ല​​​​​​പ്പെ​​​​​​ടു​​​​​​ത്തി​​​​​​യ കേ​​​​​​സി​​​​​​ൽ 2006 ന​​​​​​വം​​​​​​ബ​​​​​​ർ 28ന് ​​​​​​ഷി​​​​​​ബു സോ​​​​​​റ​​​​​​ൻ ഉ​​​​​​ൾ​​​​​​പ്പെ​​​​​​ടെ​​​​​​യു​​​​​​ള്ള​​​​​​വ​​​​​​ർ കു​​​​​​റ്റ​​​​​​ക്കാ​​​​​​രാ​​​​​​ണെ​​​​​​ന്നു കോ​​​​​​ട​​​​​​തി ക​​​​​​ണ്ടെ​​​​​​ത്തി.

1993ൽ ​​​​ന​​​​ര​​​​സിം​​​​ഹ​​​​റാ​​​​വു സ​​​​ർ​​​​ക്കാ​​​​രി​​​​നെ​​​​തി​​​​രേ പ്ര​​​​തി​​​​പ​​​​ക്ഷം അ​​​​വി​​​​ശ്വാ​​​​സം കൊ​​​​ണ്ടു​​​​വ​​​​ന്ന​​​​പ്പോ​​​​ൾ ജെ​​​​എം​​​​എം എം​​​​പി​​​​മാ​​​​ർ പി​​​​ന്തു​​​​ണ ന​​​​ല്കി​​​​യ​​​​തി​​​​ലെ വോ​​​​ട്ടു​​​​ക​​​​ച്ച​​​​വ​​​​ടം സം​​​​ബ​​​​ന്ധി​​​​ച്ച വി​​​​വ​​​​ര​​​​ങ്ങ​​​​ൾ ശ​​​​ശി​​​​നാ​​​​ഥ് ഝാ​​​​യ്ക്ക് അ​​​​റി​​​​യാ​​​​മാ​​​​യി​​​​രു​​​​ന്നു. ഷി​​​​ബു സോ​​​​റ​​​​ൻ ഉ​​​​ൾ​​​​പ്പെ​​​​ടെ നാ​​​​ല് ജെ​​​​എം​​​​എം എം​​​​പി​​​​മാ​​​​രു​​​​ടെ പി​​​​ന്തു​​​​ണ​​​​യോ​​​​ടെ​​​യാ​​​ണ് റാ​​​​വു സ​​​​ർ​​​​ക്കാ​​​​ർ അ​​​​വി​​​​ശ്വാ​​​​സ​​​​പ്ര​​​​മേ​​​​യ​​​​ത്തെ അ​​​​തി​​​​ജീ​​​​വി​​​​ച്ച​​​ത്. ശ​​​​ശി​​​​നാ​​​​ഥ് ഝാ ​​​​കൊ​​​​ല്ല​​​​പ്പെ​​​​ട്ട ​​കേ​​​​​​സി​​​​​​ലും സോ​​​​​​റ​​​​​​ൻ കു​​​​​​റ്റ​​​​​​വി​​​​​​മു​​​​​​ക്ത​​​​​​നാ​​​​​​യി.

മൂ​​​​​​ന്നു ത​​​​​​വ​​​​​​ണ മു​​​​​​ഖ്യ​​​​​​മ​​​​​​ന്ത്രി​​​​​​യാ​​​​​​യെ​​​​​​ങ്കി​​​​​​ലും ഒ​​​​​​രി​​​​​​ക്ക​​​​​​ൽ​​​​​​പ്പോ​​​​​​ലും അ​​​​​​ഞ്ചു വ​​​​​​ർ​​​​​​ഷം ഈ ​​​​​​സ്ഥാ​​​​​​ന​​​​​​ത്തി​​​​​​രി​​​​​​ക്കാ​​​​​​ൻ സോ​​​​​​റ​​​​​​നു ക​​​​​​ഴി​​​​​​ഞ്ഞി​​​​​​ല്ല. ആ​​​​​​ദ്യ ടേ​​​​​​മി​​​​​​ൽ പ​​​​​​ത്തു ദി​​​​​​വ​​​​​​സ​​​​​​മാ​​​​​​ണു മു​​​​​​ഖ്യ​​​​​​മ​​​​​​ന്ത്രി​​​​​​സ്ഥാ​​​​​​ന​​​​​​ത്തി​​​​​​രു​​​​​​ന്ന​​​​​​ത്. ര​​​​​​ണ്ടാം ടേ​​​​​​മി​​​​​​ൽ 145 ദി​​​​​​വ​​​​​​സ​​​​​​വും മൂ​​​​​​ന്നാ​​​​​​മൂ​​​​​​ഴ​​​​​​ത്തി​​​​​​ൽ 153 ദി​​​​​​വ​​​​​​സ​​​​​​വു​​​​​​മാ​​​​​​ണ് ഷി​​​​​​ബു സോ​​​​​​റ​​​​​​ൻ മു​​​​​​ഖ്യ​​​​​​മ​​​​​​ന്ത്രി​​​​​​യാ​​​​​​യി​​​​​​രു​​​​​​ന്ന​​​​​​ത്. ജാ​​​​​​ർ​​​​​​ഖ​​​​​​ണ്ഡി​​​​​​ലെ രാ​​​​​​ഷ്‌​​​​​​ട്രീ​​​​​​യ അ​​​​​​സ്ഥി​​​​​​ര​​​​​​ത​​​​​​യാ​​​​​​ണ് കാ​​​​​​ര​​​​​​ണം.

2025 ഏ​​​​​​പ്രി​​​​​​ൽ വ​​​​​​രെ 38 വ​​​​​​ർ​​​​​​ഷം ഷി​​​​​​ബു സോ​​​​​​റ​​​​​​ൻ ജെ​​​​​​എം​​​​​​എം അ​​​​​​ധ്യ​​​​​​ക്ഷ​​​​​​നാ​​​​​​യി​​​​​​രു​​​​​​ന്നു. ഹേ​​​​​​മ​​​​​​ന്ത് സോ​​​​​​റ​​​​​​നാ​​​​​​ണ് ഇ​​​​​​പ്പോ​​​​​​ൾ ജെ​​​​​​എം​​​​​​എം പ്ര​​​​​​സി​​​​​​ഡ​​​​​​ന്‍റ്. ഇ​​​​​​ന്ത്യാ മു​​​​​​ന്ന​​​​​​ണി​​​​​​യു​​​​​​ടെ ഭാ​​​​​​ഗ​​​​​​മാ​​​​​​ണ് ജെ​​​​​​എം​​​​​​എം.

രൂ​​​​​​പി ആ​​​​​​ണ് ഷി​​​​​​ബു സോ​​​​​​റ​​​​​​ന്‍റെ ഭാ​​​​​​ര്യ. ദു​​​​​ർ​​​​​ഗാ സോ​​​​​റ​​​​​ൻ, ഹേ​​​​​മ​​​​​ന്ത് സോ​​​​​റ​​​​​ൻ, ബ​​​​​സ​​​​​ന്ത് സോ​​​​​റ​​​​​ൻ, അ​​​​​ഞ്ജ​​​​​നി എ​​​​​ന്നി​​​​​വ​​​​​രാ​​​​​ണു മ​​​​​ക്ക​​​​​ൾ. ദു​​​​​ർ​​​​​ഗാ സോ​​​​​റ​​​​​ൻ 2009 മേ​​​​​യി​​​​​ൽ അ​​​​​ന്ത​​​​​രി​​​​​ച്ചു. ഇ​​​​​ള​​​​​യ മ​​​​​ക​​​​​ൻ ബ​​​​​സ​​​​​ന്ത് സോ​​​​​റ​​​​​ൻ എം​​​​​എ​​​​​ൽ​​​​​എ​​​​​യാ​​​​​ണ്. മ​​​​​ക​​​​​ൾ അ​​​​​ഞ്ജ​​​​​നി ജെ​​​​​എം​​​​​എം ഒ​​​​​ഡീ​​​​​ഷ ഘ​​​​​ട​​​​​കം അ​​​​​ധ്യ​​​​​ക്ഷ​​​​​യാ​​​​​ണ്.